محمد رضا هاديلو
مي گويند ایران زادگاه انار جاودانه ترین میوه زمینی است، جایی که اصیلترین انارهای ایرانی عرضه می شود و ساوه در استان مرکزی مهد انار ايران است. شرایط اقلیمی مساعد و اراضی کشاورزی مستعد در شهرستان ساوه به عنوان قطب کشاورزی استان مرکزی و کشور با تولید بیش از ۷۰ نوع محصول باغی و زراعی موجب شده است که جایگاه کشاورزی این خطه زرخیز در صدر استان قرار گیرد. اين شهرستان یک سوم کشاورزی استان مرکزی را به خود اختصاص داده و دارای سه دشت حاصلخیز شامل دشت مرکزی با آب و هوای نیمه گرمسیری، دشت لوئین با آب و هوای معتدل و دشت بیات با آب و هوای سرد و کوهستانی است. همین تنوع آب و هوایی موجب تنوع در تولیدات کشاورزی این شهرستان شده است. البته نبايد فراموش کنيم که از دیگر مناطق تولید انار در ایران می توان به میبد یزد و بهشهر اشاره کرد اما آوازه انارهای ساوه تا فرسنگها دورتر از ایران نیز به گوش می رسد.
***
فصل برداشت انار ساوه پاییز است که کشاورزان با شور و شوق به برداشت میوه از درخت های کوتاه قد و قابل دسترس انار می پردازند و خدای را شکر می گذارند.
اما از همين اواخر بهار مي توان جوجه هاي پاييز انارستان ها را شمرد. پاييزي که فصل برداشت ياقوت هاي آسماني فرا مي رسد.
* خون ساز و درمانگر
انار سرشار از ویتامینهای A،B،C،E و قند تانن و یک ماده مفید دیگر به نام کره ماناتین است. این میوه بهشتی دارای آهن و ویتامینهای لازم خونسازی است. انار خواص درمانی خاصی دارد. این میوه در صورتی که شیرین باشد برای سینه و ریه بسیار مفید است.
انار با داشتن ویتامین B سبب تقویت اعصاب میشود و به علت داشتن ویتامین B 6 ضد استفراغ بوده و درمان کننده و یار زنان باردار است. هم چنین انار به علت داشتن آهن و ویتامینهای موجود در آن برای خونسازی بدن مفید است و بهترین موقع خوردن آن صبح ناشتا است.
از مهمترین محصولات باغی ساوه همان انار است که در زبان محلی نار نیز گفته می شود. از اواخر بهار گل هاي انار روي شاخه هاي درخت خودنمايي مي کنند و وقتي تير به پايان مي رسد و از اویل مرداد انارهای ساوه در حال رشد ، هر روز بزرگ و بزرگ تر مي شوند تا با گذر از فصل گرما و رسیدن انارها در فصل پاییز به زمان برداشت نزدیک شویم.
انار ساوه از مرغوبترین و شناخته شده ترین انارهای کشور به شمار میرود که در 9 هزار هکتار از باغهای این شهرستان تولید میشود.
ملس ترش، ملس تبریزی، یوسفخانی، رباب نیریز، ملس یزدی و ارجستانی ارقام انار ساوه را شامل میشوند.
* تامين ناز ويتامين با يک عدد انار
اثرات درمانی انار انار بر کسي پوشيده نيست. به گفته پزشکان، اين ميوه سرشار از ویتامین است و به علت داشتن آهن و سایر عناصر دیگر دیرهضم میباشد .خوردن دانه های انار به مراتب بهتر از نوشیدن آب اناراست. انار میوهای است که به آن خونساز می گویند و به همین علت بهترین موقع برای مصرف آن صبح و قبل از صبحانه است.
مقوی قلب، مفرح، دفعکننده چربی، رفعکننده سموم اغلب عفونتهای داخلی، دافع حرارت است و خوردن انار با پردههای سفید آن شکم را دبّاغی می کند. رب انار، برگ انار در ضعف معده، کمی اشتها، تهوع، ضعف عمومی، تصفیه خون، خاصه در دختران جوان و در رفع میگرن بسیار مفید است. دانههای میوه جنگلی انار در معالجه اسهال بسیار موثر است و آب انار شیرینشده باشکر هم مفید است.
یک عدد انار 40 درصد نیاز روزانه شخص به ویتامین سی را تامین میکند. همچنین، انار منبع غنی اسید فولیک و آنتی اکسیدان است.
بر اساس تحقیقی که در دانشگاه تربیت مدرس بر روی محتوای آنتوسیانینهای انار ایران انجام گرفت مشخص شد که این میوه حاوی مقادیر قابل توجهی از این ترکیبات است. خاصیت آنتی اکسیدانی انار در ارتباط با ترکیبات فنولیک است که آنتوسیانینها در این دسته قرار میگیرند.
انار بومی مناطق شرق ایران تا کوههای هیمالیا در شمال هند است و یکی از اولین گیاهان کاشته شده به دست بشراست که در مجموعیه ملی انار ایران تعداد 760 گونه انار بومی ایران نگهداری می شود که بزرگترین در نوع خود در دنیا است.
اما تولید انواع انار در ساوه به عنوان زادگاه اصلی انار از تعداد ملی پیشی گرفته و سالانه 780 نوع انار در این شهرستان تولید می شود در رنگهای مختلف از سفید تا سیاه.
سالانه بخشی از انارهای سرخ و رسیده ساوه به اروپا و آمریکا و کشورهای آسیایی و حاسیه خلیج فارس صادر می شود.
10 درصد آن به ارزش 26 میلیون دلار به کشورهای اروپایی و آسیایی از جمله آلمان، فرانسه، روسیه و اوکراین صادر می شود.
* ساوه، مقام اول در ايران
سال گذشته از 9 هکتار از باغات بارده ساوه 130 هزار تن انار در 78 رقم برداشت شد. متوسط عملکرد انار در باغات این شهرستان 15 تن در هکتار است .
بیشترین باغات انار کشور در ساوه قرار دارد و مردم این استان علاوه بر برداشت انار در تهیه رب انار و دیگر متعلقات آن اشتغال دارند.
شهرستان ساوه از نظر سطح زیر کشت و میزان تولید انار مقام اول کشور را دارد و طعم ورنگ و میزان آبدهی انار ساوه در جهان کم نظیر است.
معاون گردشگری استان مرکزی در باره برداشت محصول انار و برگزاري جشنواره انار در ساوه مي گويد: این جشنواره از سوی ادارهکل میراثفرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان مرکزی و فرمانداری ساوه برگزار میشود.
مجتبی رضوانی ادامه مي دهد: هدف از برگزاری این جشنواره را معرفی آرایههای فرهنگی و بومی مرتبط با انار با توجه به نزدیک بودن فصل برداشت این محصول در کنار جاذبههای بکر طبیعی و مذهبی ساوه عنوان کرد.
وی تصریح مي کند: همانطور که در تاریخ جشنهای محلی و برداشت محصول در استان مرکزی نمایان است، جشن انار نوعی جشن شکرگزاری و سپاس از پروردگار برای برداشت محصول به شمار میرود.
رضوانی با بیان اینکه چیدن انار از نیمه نخست مهرماه آغاز میشود، مي گويد: انارچینی در این جشنواره جنبه نمادین دارد و بیشتر با هدف آشنایی گردشگران تابستانی ساوه با این محصول انجام میشود.
قائممقام میراثفرهنگی استان مرکزی تاکيد مي کند: برپایی این گونه جشنها که به نوعی معرف میراثمعنوی استان است، نقش مهمی در حفظ، پاسداشت و انتقال فرهنگها به نسل جدید و همچنین معرفی جاذبههای طبیعی، فرهنگی و تاریخی استان دارد.