سرویس تاریخ جوان آنلاین:
آیتالله حاج شیخ هادی نجفی اصفهانی
بازخوانی داستان حیات عالمانی که در دیار خویش منشأ خدمات فرهنگی، تربیتی و اجتماعی بودهاند، در قلمرو صفحه تاریخ بوده و هست. در مقالی که پیشروی شماست، کارنامه زندهیاد آیتالله حاج شیخ مهدی غیاثالدین نجفی اصفهانی به مناسبت سالگرد ارتحال آن بزرگوار و توسط فرزند ارجمندش به روایت آمده است. امید آنکه مفید آید.
میلاد
زندهیاد آیتالله حاج شیخ مهدی غیاثالدین نجفی اصفهانی در روز ۲۰ ماه صفر المظفر برابر با اربعین امام حسین در سال ۱۳۵۵ برابر با ۲۲ اردیبهشت ماه ۱۳۱۵ ش. در اصفهان متولد گردید. حاج شیخ مهدی بزرگترین اولاد ذکور والدشان بودند و چند سال طفولیت را در کنار جدشان آیتالله ابوالمجد شیخ محمدرضا نجفی گذرانده و از ایشان خاطراتی را نقل کردند.
تحصیلات
به برکت استعداد و نبوغ ذاتی که خداوند به ایشان عطا کرده بود، تحصیل و دانشاندوزی را از ایام صباوت شروع نمودند. در دو رشته علوم جدیده و علوم حوزوی همزمان شروع به تحصیل کرده و در هر یک به مدارج عالیه رسیدند که تفصیل هر یک میآید.
علوم حوزوی
تحصیل در علوم دینیه حوزویه را در زادگاهشان در اصفهان آغاز کردند و مقدمات علوم ادبیه از صرف و نحو و منطق را نزد حضرتین شیخ جامی و حاج شیخ غلامعلی حاجی نجفآبادی خواندند. پس از آن شرایع، لمعه و مطول را از محضر شیخ امان الله قودجانی فراگرفت و برخی دیگر از سطوح را از محضر استادش حاج شیخ محمدحسین فاضل کوهانی بهره برد و منظومه حاجی سبزواری را نزد حاج شیخ فرجالله دری متوفی به سال ۱۳۸۲ خواند.
پس از این در سال ۱۳۳۵ ش. به تهران مهاجرت نمود، در مدرسه سپهسالار تهران حجره گرفت و به تحصیلات خود به طور جدی ادامه داد. چهار سال در تهران نزد اساتید فن از جمله مرحوم محسنی دماوندی سطوح عالیه خود را تکمیل کرد.
در سال ۱۳۳۸ ش. به اصفهان بازگشت و در دروس خارج فقه و اصول مرحوم پدرشان آیتالله حاج شیخ مجدالدین نجفی ۱۴۰۳- ۱۳۲۶ ق. و مرحوم آیتالله آقای حاج سیدعلی بهبهانی حدود ۱۳۹۵- ۱۳۰۳ ق. شرکت کرد و بهرهها برد. در علوم حوزویه خصوصاً در دو علم فقه و اصول برخی از آیات عظام و مراجع معظم تقلید تصدیق اجتهاد معظم له را نمودهاند.
تحصیلات جدید
دبستان را در طفولیت آغاز کرد و در سا ل. ۱۳۲۹ ش. مدرک ششم ابتدایی خود را از دبستان گرفت و پا به دبیرستان گذاشت، دبیرستان را نیز با جدیت و موفقیت به پایان برد و دیپلم پنج ادبی را به سال ۱۳۳۴ از دبیرستان سعدی اصفهان اخذ کرد، پس از آن شروع به گرفتن دیپلم ششم ادبی نمود و در خرداد سا ل. ۱۳۳۵ از دبیرستان هراتی اصفهان موفق به اخذ دیپلم شش ادبی یعنی پایان تحصیلات متوسطه شد.
مهاجرت به تهران
در همان سال ۱۳۳۵ ش. برابر با ۱۳۷۵ ق. برای ادامه تحصیلات به تهران مسافرت کرد. در رشته ادبیات عرب دانشکده معقول و منقول دانشگاه تهران ثبتنام نمود و در مدرسه سپهسالار حجره گرفت تا هم بتواند کلاسهای دانشگاه را طی کند و هم از اساتید موجود در مدرسه سپهسالار جهت ادامه دروس حوزوی خویش بهره برد. در تمام مدت تحصیل چهارساله در دانشگاه تهران رتبه ممتاز را کسب نموده است.
همچنین در سال سوم دانشگاه رتبه اول را احراز نمودند و این احراز مقام رتبه اول را دانشگاه تهران در نامه شماره ۵۳۴۹۷ به تاریخ ۱۴ /۱۲/ ۱۳۲۷ به ایشان ابلاغ کرد. به هر حال در مدت چهار سال تحصیل در دانشگاه تهران از محضر اساتید بزرگ آن وقت دانشگاه بهرههای فراوانی برد از آن جمله خودشان از اساتید ذیل نام میبردند:
حضرات اساتید: حکمت آل آقا، بدیع الزمان فروزانفر، میرجلالالدین محدث آرموی، سیدکمالالدین نوربخش دهکردی، حاج شیخ حسینعلی راشد تربتی، سیدمحمد مشکاه بیرجندی، سیدمحمد باقر سبزواری (عربشاهی)، شیخ کاظم معزی دزفولی، دکتر شیخ مهدی حائری یزدی، دکتر محمدجعفر لنگرودی، دکتر محمود شهابی خراسانی، شیخ مهدی الهی قمشهای، سیدمحسن صدرالشراف، سیدحسن تقیزاده تبریزی، حاج شیخ میرزا خلیل کمرهای، دکتر عبدالحسین زرینکوب، شیخ زینالعابدین ذوالمجدین و دکتر محمود نجمآبادی؛ و بالاخره در ۲۶ مهرماه سال ۱۳۳۸ برابر با ۱۳۷۸ ق. موفق به گذراندن پایاننامه تحصیلی با نمره خوب و اخذ مدرک لیسانس در رشته ادبیات عرب از دانشکده علوم معقول و منقول دانشگاه تهران میشوند و با توجه به اینکه دانشگاه تهران آماده اعطای بورسیه تحصیل در خارج از کشور به ایشان میشود و به خاطر اینکه در خدمت والدشان باشند از آن صرفنظر و به اصفهان مهاجرت میکنند.
بازگشت به اصفهان و شروع به تدریس
در سال ۱۳۳۸ ش. به اصفهان مراجعت نموده و از بدو ورود به شهر برای جوانان کلاسهای درس تشکیل داده و در تقویت بنیه دینی و علمی آنها تلاش نمودند.
از آغاز ورود تدریس در دبیرستانهای بزرگ شهر اصفهان مانند سعدی، ادب، صارمیه، هراتی، فروغ و مراکز تربیت معلم و دانشگاه آزاد، دانشگاه شرکت نفت و برخی دیگر از دانشگاهها را بر عهده داشتند و این تدریس بیش از ۳۰ سال ادامه داشت و به خوبی قادر بودند علوم مختلف اسلامی را در مجامع علمی تدریس نمایند و بحث و درس ایشان مورد توجه و عنایت ویژه جوانان و صاحبنظران بود.
در اصفهان بسیاری از پزشکان، مهندسان، اساتید دانشگاه، قضات و ارباب مشاغل آزاد و غیرهم از شاگردان ایشان محسوب میشوند. برخی از آنها در زندگانی خودشان ممکن است مناصب و مقاماتی را نیز مانند وزارت و وکالت اشغال کرده باشند و همگی آنها از استادشان به عظمت، نیکی، دیانت، علم، تقوی، اخلاص و خدوم بودن یاد میکنند.
امامت جماعت
از روز ارتحال مرحوم والدشان آیتالله مجدالعلمای نجفی (طاب ثراه) یعنی بیستم ذیالحجه ۱۴۰۳ امامت دو مسجد مهم شهر اصفهان بر عهده ایشان گذارده شد، یعنی مسجد نو بازار و مسجد جامع عباسی.
اقامه نماز جماعت را یکی از فرایض خود تلقی میکردند و چه بسا راهی بس طولانی را طی میکردند تا ظهر یا شب را بتوانند در مسجد جماعت داشته باشند و این سنت نبوی و فرض الهی را به انجام برسانند.
قریب ۲۰ سال امامت جماعت ایشان در مسجد نو بازار اصفهان و مسجد جامع عباسی (امام) ادامه داشت و مؤمنان درک جماعت ایشان را غنیمت میشمردند و از بیانات و احکامشان مستفیض میشدند. اقامه نماز جماعت به قدری برای ایشان مهم بود که حتی آخرین نماز مغرب و عشای خود را نیز در شام چهارشنبه ۲۲ ماه صفر ۱۴۲۲ در مسجد نو بازار اقامه میکنند و با حالت کسالت و ناراحتی قلبی به منزل تشریف میبرند و فردا قبل از ظهر نیز مجدداً برای اقامه جماعت به طرف مسجد حرکت میکنند که اجل به ایشان مهلت نمیدهد و قبل از ظهر در راه رسیدن به مسجد و اقامه صلاه جماعت ندای ارجعی را لبیک میگویند و به جوار رحمت حق میشتابند. صاحب این قلم، این مرگ را مرگ در راه اقامه نماز مینامد. خداوند تبارک و تعالی بمنه و کرمه از ایشان قبول فرماید و در این موضوع بازار به سخن خواهیم نشست.
مشایخ حدیث
معظم له از تعدادی از آیاتاللهالعظام مجاز در نقل حدیث بودند از آن جمله والدشان آیتاللهالعظمی آقای مجدالعلمای نجفی.
مرحوم آیتاللهالعظمی آقای سیدشهابالدین حسینی مرعشی نجفی و عدهای از مراجع معظم تقلید نیز جهت ایشان اجازات امور حسبیه مرقوم فرمودهاند که از ذکر آنها خودداری میشود.
روایتکنندگان از معظم له
همچنین عدهای از اعلام، بزرگان، محققان و مؤلفان نیز از ایشان روایت نقل میکنند و مجاز از ایشان هستند از آن جمله صاحب این قلم حاج شیخ هادی نجفی.
محقق توانا آقای ناصر باقری بیدهندی قمی
آیتالله نجفی و کتاب «تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر»
معظم له پس از فوت مرحوم والدشان آیتالله مجمدالعلمای نجفی از مرحوم علامه محقق استاد سیدمصلحالدین مهدوی خواستار شدند که شرح حالی از پدر و جدشان یعنی مرحوم آیتالله ابوالمجد شیخ محمدرضا نجفی مرقوم فرمایند تا به چاپ برسد.
دست تقدیر چنین خواست که این کار قدری به تأخیر افتد و برای مراسم اولیه آماده نگردد، ولی آیتالله نجفی این بار از مرحوم مهدوی خواستند دامنه تألیف را توسعه دهند و از مرحوم جد امی اعلایشان آیتاللهالعظمی آقای حاج شیخ جعفر نجفی کاشف الغطا شرح حال و تراجمنویسی را آغاز نمایند و به صاحب هدایه المسترشدین و همه فرزندان، نوادگان و وابستگان به بیت صاحب الهدایه بپردازند. به خوبی حقیر که واسطه بین مرحوم پدر و مرحوم مهدوی بودم میدیدم که طی تلاشی چند ساله کتابی جامع و کامل فراهم آمد که در نوع خود بینظیر است و یکی از کتب مهم و مرجع شرح حال نویسی، تراجم نگاری و تاریخ علمی در ایران بلکه در مذهب شیعه است.
در این کتاب استاد مهدوی با تلاشی بینظیر تمام زوایای تراجم و شرح حال و تاریخ بیت صاحب هدایه المسترشدین را به شرح و بسط نشسته است و نام کتاب را نیز «بیان سبل الهدایه فی ذکر اعقاب صاحب الهدایه» یا «تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر» گذاشته است.
مرحوم مهدوی در صفحه ۳۱ از جلد اول کتاب متذکر میگردد که کتاب به پیشنهاد و امر معظمله فراهم آمده و به هر حال کتاب در تابستان ۱۳۶۷ ش. در شهر قم مقدسه به همت آیتالله نجفی و با مقدمهای به قلم ایشان و در سه مجلد کبیر با جلد زرکوب و در بیش از ۱۵۱۰ صفحه به چاپ رسیده است.
آیتاللهالعظمی سیدشهابالدین مرعشی نجفی پس از اطلاع از تألیف کتاب و در تجلیل از آن خطاب به آیتالله نجفی مکتوبی را ارسال میفرمایند؛ و در همان هنگام نشر، آیتالله استادی در مقالهای در مجله کیهان اندیشه به شماره ۲۶ مورخ مهر و آبان ۱۳۷ صفحه (۱۴۶- ۱۴۴) به معرفی این کتاب مهم پرداخته و این تعریف در ۴۰ مقاله آقای استادی نیز مجدداً به طبع رسیده است. در یک کلمه، این کتاب امروز یکی از کتب مرجع در تراجم و شرح حال نگاری بلکه تاریخ ایران و اصفهان محسوب میشود و این معنی بر اهل فنش مسلم است.
تعمیرات اساسی مسجد نو بازار اصفهان
مسجد نو بازار اصفهان به دست مرجع عالیقدر حضرت آیتاللهالعظمی آقای حاج شیخ محمدباقر نجفی اصفهانی معروف به شیخ کبیر تأسیس و در سال ۱۲۹۹ ق. توسط مؤسس محترم نیز جشن احداث آن برجا شد. از بدو تأسیس نیز تاکنون خود آن بزرگوار و فرزندانشان در آن به امامت پرداختهاند.
از سال ۱۴۰۳ که مرحوم آیتالله نجفی امامت مسجد را به عهده گرفتند، در اثر گذشتن بیش از یک قرن از احداث مسجد و احتیاج آن به تعمیرات اساسی به همت بلند معظم له و کوشش تقریباً ۱۰ ساله ایشان و البته یاری جمعی از مؤمنان مسجد نو بازار تعمیرات اساسی شد و مجدداً صلاحیت یافت نام مسجد نو بازار را به خود بگیرد.
تأسیس کتابخانه عمومی آیتالله نجفی
از تأسیسات مرحوم آیتالله نجفی در کنار مسجد نو بازار اصفهان، احداث یک کتابخانه است در فضایی قریب به ۱۵۰ متر مربع که ساختمان آن را نو ولی به شکل مابقی مسجد به طرح باستانی ایجاد نمودند و امر فرمودند: تمامی کتابهایشان نیز مهر وقف کتابخانه بخورد و به آنجا منتقل گردد تا از آن استفاده عام شود.
در حال حاضر این کتابخانه در اصفهان به مراجعان خود خدمات میدهد و از نظر کیفیت کتب موجود در سطح بالایی قرار دارد و در نوع خود ممتاز است و هر طالب علمی را در علوم مختلف اسلامی مانند فقه، اصول، حدیث، رجال، تفسیر، تاریخ، لغت، ادبیات، کلام، فلسفه، عرفان و اخلاق میتواند سیراب کند و گمشده خویش را در میان کتب آن بیابد. بنا بر وصیت ایشان نیز محل دفنشان داخل این کتابخانه قرار گرفت و مراجعان ابتدای ورود برای مؤسس محترم آن فاتحهای میخوانند و بعد مشغول استفاده از کتب میشوند.
طبع کتب نیاکان و بزرگان
مرحوم آیتالله نجفی عنایت ویژهای به نشر کتب و آثار ارزشمند دینی در زمینههای مختلف داشتند و از آرزوهای ایشان نشر کتب و آثار بزرگان مذهب بوده است.
خود در این راه گامهای بلندی را با همت عالیشان برداشتند و آثاری را در زمینههای فقه، اصول، تفسیر، ادبیات، تراجم و شرح حال از نیاکانشان یا دیگر بزرگان مذهب احیا نمودند و بر برخی از آنها مقدمات سودمندی نگاشتند که اگر این مقدمات در مجموعهای فراهم آید، خود مجلدی زیبا در علوم مختلف خواهد بود. در هر صورت متجاوز از ۲۰ اثر به این ترتیب به همت معظم له در طول حیاتشان احیا شد و برای نسل بعدی به عنوان ودیعه و امانت به یادگار ماند تا از آن بهره برند.
تأسیس مدرسه و حسینیه
معظم له موفق شدند در تأسیس چند باب مدرسه برای جوانان نیز مشارکت داشته باشند، بلکه برخی از این مدارس زیر نظر شخص ایشان و با نظارت عالیه معظم له بنیاد گذاشته شد و نیز موفق به تأسیس مسجد و حسینیه حضرت ابوالفضل واقع در خیابان رباط محله کساره کوی سپاس در اصفهان شدند که به همت جمعی از مؤمنان کار ساختمان آن به اتمام رسید.
اقامه مجالس عزاداری اهلبیت (ع)
از جمله اموری که آیتالله نجفی بر آن تأکید فراوان میکردند، اقامه مجلس عزای سیدالشهدا اباعبداللهالحسین است. نه تنها ایشان در مسجد نو بازار در تمام دهه عاشورا مجلس عزاداری برپا مینمودند و مقید به شرکت در آن بودند، بلکه تمام ایام شهادت ائمه اهل البیت را مجلس عزا اقامه مینمودند و خود نیز در مجلس مذکور شرکت میکردند. این احیای مراسم عزاداری ائمه اهل بیت یک سنت حسنهای است که در مسجد نو بازار اصفهان از این مرد بزرگ به یادگار مانده است و مجلس روضه و عزاداری ایام شهادت اهل بیت به توفیق الهی و این مسجد همچنان اقامه میشود.
سه روز قبل از ارتحالشان با حال کسالت و بیماری، مجلس عزاداری اربعین سیدالشهدا را اقامه نمودند و اتفاق عجیب اینکه مراسم ختمشان با ایام شهادت رسولالله و سبط اکبر امام حسن مجتبی و روز هفت معظم له با روز شهادت علیبن موسیالرضا مصادف شد و این نبود مگر مزدی که ائمه اهل بیت به ایشان عنایت فرمودند که مجالس عزای معظم له نیز در این ایام عزای اهل بیت اقامه شود.
قضای حوائج مؤمنان
یکی از اموری که آیتالله نجفی بر آن اصرار داشتند و از جوانی مقید بدان بودند، قضای حوائج مؤمنان بود. هر مؤمنی که به ایشان عرض حاجتی میآورد تا آنجا که از دست، زبان، قلم و قدم ایشان برمیآمد در رفع حاجت او تلاش و این امر را از عبادات مهم تلقی مینمودند.
پدری که من شناختم
اگر صاحب این قلم که خود فرزند ایشان و یکی از هزاران شاگرد او است، به خود جرئت بدهد و بخواهد معظم له را در جملهای وقف نماید و بر گفته خویش نیز خداوند را شاهد بگیرد چنین میتواند بگوید: «پدری که من شناختم عمری مردم، جوانان و اجتماع را دعوت به خدا، دین، کتاب خدا، رسول خدا و ائمه هدی (ع) نمود و در این راه نیز جز به خدا به احدی تکیه نکرد و جز به خدا نیز امیدی نداشت.»
مکرر به یاد دارم که میفرمود: «ای فرزند! اگر به خاطر خدا باشد، خداوند تبارک و تعالی خودش امور را درست خواهد کرد و توکل بر خداوند باید کرد و ما فقط خدا را داریم.»
رحلت در راه نماز
روز پنجشنبه ۲۳ ماه صفر ۱۴۲۲ برابر با ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۰ آیتالله نجفی در حالت کسالت قلبی جهت اقامه فریضه ظهر و عصر به جماعت عازم مسجد نو بازار میشوند که اجل محتوم فرامیرسد و معظم له قبل از ظهر ندای ارجعی را لبیک میگویند و به جوار رحمت حق میشتابند.
تغسیل، تشییع و تدفین
جسم مطهر ایشان به منزل معظم له منتقل گردید و در نیمه شب جمعه توسط جناب حجتالاسلام والمسلمین حاج سیدمحمد میرهندی غسل داده و با اجرای تمام آداب شرعیه کفن شد.
صبح روز جمعه ۲۴ صفر ۱۴۲۲ کالبد مطهر از منزل به مسجد جامع عباسی (امام) اصفهان منتقل گردید و در مسجد امام با جمعیت عزادار و انبوه حاضران که جلوی آنها صفی از علمای اعلام و آیات بسته شده بود، نماز بر پیکر معظم له توسط آیتاللهالعظمی حاج شیخ محمد تقی مجلسی اقامه گردید. پس از آن کالبد مطهر در عماری گذاشته و از مسجد امام روی سر و دست جمعیت عزادار مشیعین تا مسجد نو بازار تشییعی شایسته انجام گردید.
با ورود جنازه مطهر به مسجد نو بازار، عزاداری توسط مردم در مسجد مجدداً آغاز شد. کالبد را به داخل شبستان مسجد منتقل نمودند و شروع به خواندن زیارت عاشورای اباعبداللهالحسین و روضه و مداحی و عزاداری نمودند و بعد از قریب ساعتی جنازه براساس وصیتی که فرموده بودند به کتابخانهای که خود در جوار مسجد نو بازار تأسیس نموده بودند منتقل شد و در محلی که از قبل معین کرده بودند به خاک سپرده شد.
تسلیت مراجع معظم تقلید مدظلهم
پس از انتشار خبر ارتحال آیتالله نجفی از طرف آیات عظام و مراجع معظم تقلید پیامهای تسلیتی حضوری یا به صورت فکس و تلفن جهت تعزیت حقیر به عنوان فرزند ایشان صادرگردید که این مصیبت عظما را به بقیهاللهالاعظم، حوزه علمیه اصفهان، مردم این شهر و بیت معظم له تسلیت گفته بودند.