سرويس ايران جوان آنلاين: یکی از مشکلات مدیریت شهری شهرستان بجنورد در خراسان شمالی که همواره از آن رنج می‌برد موضوع تفکیک، جمع‌آوری و تبدیل زباله‌ها به کمپوست است. این مسئله موجب شده است در حال حاضر این مهم به یکی از معضلات زیست محیطی این منطقه تبدیل شود. سال ۹۱ اولین کارخانه تولید کمپوست در بجنورد راه‌اندازی شد، اما مشکلات آلودگی و بوی نامطبوع در این مرکز و درنتیجه اعتراضات مردم منطقه موجب شد تا این مکان تعطیل شود. درحالی که قرار بود مشکل این مرکز حل و دوباره فعالیت آن آغاز شود، اما وجود برخی کمبود‌ها مانع تحقق این مهم شده است؛ موضوعی که موجب شد تا شهردار بجنورد اعلام کند: «برخی مشکلات و کمبود‌ها سبب شده است تکمیل و راه‌اندازی کارخانه کمپوست ازجمله محوطه‌سازی، دیوارکشی و فنس‌گذاری، انتقال تأسیسات برق فشار قوی و سایت پردازش و احداث راه دسترسی دچار وقفه شود.»
به‌طور متوسط روزانه ۱۳۰ تن زباله در شهرستان بجنورد، مرکز خراسان شمالی تولید می‌شود، بر این اساس سرانه تولید زباله در استان به ازای هر نفر ۶۵۰ گرم و در مرکز استان نیز ۶۱۹ گرم باشد که از میانگین کشوری با ۵۹۰ گرم بیشتر است. با وجود اینکه در سال‌های اخیر سعی شده است در زمینه جمع‌آوری زباله اقدامات قابل توجهی انجام شود، اما افزایش میزان تولید موجب شده است این موضوع به یکی از معضلات این شهرستان تبدیل شود.
کارخانه کمپوست نیاز مهم بجنوردی‌ها
با توجه به اینکه دفن زباله‌ها در طبیعت در درازمدت می‌تواند به بحران زیست محیطی تبدیل شود، لذا این مهم باعث شده است در بیشتر مناطق کشور این مسئله به شدت مورد توجه قرار گیرد؛ موضوعی که به دلیل برخی مشکلات در شهرستان بجنورد در خراسان شمالی مورد غفلت قرار گرفته است. این در شرایطی است که تنها کارخانه کمپوست در این شهرستان نیز نیمه تمام به حال خود رها شده است.
شهردار بجنورد با تأیید این موضوع و با اشاره به اینکه در حال حاضر کمپوست و دفن زباله مشکل لاینحل شهر شده است، گفت: «توقف فعالیت کارخانه کمپوست و دفن سنتی زباله خطرات زیست محیطی دارد که این اقدام سلامت تمام شهر و شهروندان را تهدید می‌کند.»
روح‌الله براتیان با بیان اینکه اراده شهرداری بر رفع این مشکل متمرکز است، اما بدون حمایت و پشتوانه اعتبارات دولتی در راه‌اندازی مجدد کمپوست، نمی‌توانیم از این چالش عبور کنیم، افزود: «تکمیل و راه‌اندازی کارخانه کمپوست ازجمله محوطه‌سازی، دیوارکشی و فنس‌گذاری، انتقال تأسیسات برق فشار قوی و سایت پردازش و احداث راه دسترسی به اعتباری بالغ بر ۹۳ میلیارد ریال نیاز دارد.»
این درحالی است که توپوگرافی شهر بجنورد ایجاب می‌کند برای عبور از مشکلات زیست محیطی، کارخانه کمپوست هرچه سریع‌تر راه‌اندازی و تکمیل شود. با این حال، هزینه اولیه برای خرید تجهیزات انجام شده است، اما به دلیل محدودیت منابع مالی، شهرداری قادر به تکمیل آن نیست، چراکه به گفته وی مبلغ ۱۲ میلیارد ریال از اعتبارات مذکور صرف راه‌سازی و ایجاد سایت دفنگاه شده و تکمیل و راه‌اندازی کمپوست نیازمند اعتبارات دولتی است.
وی گفت: «برای راه‌اندازی کارخانه کمپوست و رفع مشکلات شهرداری و امور شهری نامه‌ای برای ارائه به وزیر کشور تدوین شده که امید می‌رود با جذب و تخصیص اعتبارات دولتی بتوان این خواست و نیاز اساسی شهر را رفع کرد.»
کارخانه‌ای که تعطیل شد
تیر ماه سال ۹۱ بود که ساخت کارخانه بیوکمپوست شهرداری بجنورد با اعتباری بالغ بر ۴۷ میلیارد ریال در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار که کار ساخت آن از سال ۸۷ آغاز شده بود با ظرفیت ۲۵۰ تن در یک شیفت کاری که تا ۵۰۰ تن نیز قابل ارتقا بود به بهره‌برداری رسید.
آن زمان اعلام شد با بهره‌برداری از این مرکز و مدیریت پسماند‌های خراسان شمالی، مواد آلی به سایت تخمیر کمپوست فرستاده می‌شود و مواد طبیعی به چرخه طبیعت بازخواهندگشت و مواد شیمیایی، زباله‌های بیمارستانی و زباله‌های خطرناک نیز در عمق چهارمتری زمین دفن خواهند شد. همچنین این کارخانه توانایی تولید سالانه ۴ هزار و ۲۰۰ تن کود آلی را داشت و از متصاعد شدن حداقل ۲۰۰ مترمکعب گاز گلخانه‌ای از هر تن پسماند جلوگیری می‌کرد.
علاوه بر این کارخانه بیوکمپوست بجنورد سالانه ۳۳ میلیون لیتر شیرآبه تولیدی زباله را با فرآیند مدیریتی جدید بازچرخش و تصفیه و ۳ هزار و ۵۰۰ تن مواد پلاستیکی غیرقابل تجدید را از محیط‌زیست دفع می‌کرد و از این طریق از تخریب حدود ۵ هکتار زمین مرغوب کشاورزی در هر سال جلوگیری می‌شد. همچنین این کارخانه برای ۸۰ نفر اشتغالزایی ایجاد کرده بود و با فعال شدن سایر شیفت‌های کاری میزان اشتغالزایی آن تا ۲۰۰ نفر نیز افزایش می‌یافت که متأسفانه فعلاً این امر محقق نشده است.
تعطیلی اولین کارخانه به دلیل آلودگی
درحالی که با ایجاد این کارخانه امید می‌رفت تا مشکلات زیست محیطی و دفن غیربهداشتی زباله‌ها رفع شود، اما مشکلات زیست محیطی نظیر آلایندگی و بوی بد این کارخانه اعتراضات اهالی روستا‌های مجاور را برانگیخت.
سرانجام با اعزام گروه فنی از سازمان مرکزی محیط‌زیست و بازدید از کارخانه کمپوست بجنورد، نحوه فعالیت و وضعیت آلایندگی این واحد مورد بازرسی قرار گرفت.
این گروه فنی پس از بازدید از کارخانه کمپوست، مشکلات موجود در این واحد را اساسی دانست و بر اساس نظر کارشناسی آن‌ها مقرر شد تا اصلاحاتی در کارکرد این واحد بازیافت انجام شود که بعد از این اظهارنظر کارشناسان سازمان مرکزی محیط‌زیست و با ممانعت اهالی روستا‌های مجاور کارخانه، انتقال زباله‌ها به این واحد متوقف و کارخانه کمپوست بجنورد رسماً تعطیل شد. شهردار بجنورد با اشاره به حل این مشکل گفت: «مشکل کارخانه کمپوست بجنورد خرابی دستگاه تخمیر بود که اکنون حل شده و با سیستم مکش و تخمیر بی‌هوازی بهبود یافته است.»
روح‌الله براتیان با بیان اینکه در آن زمان دپوی زباله‌ها در اطراف کارخانه کمپوست و انتشار بوی تعفن ناشی از آن باعث نارضایتی و گلایه مردم و در نهایت تعطیلی کارخانه کمپوست شد، افزود: «اما اکنون با سرمایه‌گذاری جدید و اقدامات انجام شده مشکلات قبلی این واحد برطرف شده است.» وی بیان کرد: «بازرسان زیست محیطی از تهران با حضور در محل کارخانه و بررسی شرایط، برطرف شدن مشکلات گذشته کارخانه کمپوست بجنورد را تأیید کردند، اما مردم هنوز بی‌اعتماد هستند و مانع از بازگشایی دوباره این واحد می‌شوند.»
تولید کود کمپوست برای مصارف کشاورزی
علاوه بر کاهش آلودگی محیط‌زیست یکی از مزایایی که می‌توانست این کارخانه به مردم منطقه خصوصاً استان هدیه دهد تولید کود کمپوست بود. کمپوست نوعی کود آلی است که از بازیافت مواد ارگانیک (مواد زائدی که از گیاهان و حیوانات بر جای می‌ماند) به دست می‌آید و از آن در باغبانی و کشاورزی به عنوان تقویت‌کننده خاک استفاده می‌شود. کارشناسان بخش کشاورزی معتقدند کمپوست یکی از بهترین کود‌های گیاهی و تقویت‌کننده طبیعی خاک است و می‌تواند جایگزین مناسبی برای کود‌های شیمیایی و تجاری شود، چراکه استفاده از کمپوست ساختار خاک را ارتقا می‌دهد و سبب ماندگاری بیشتر آب درون آن می‌شود.
