سرویس تاریخ جوان آنلاین: اثر تاریخی- پژوهشی «رفتار سیاسی شهید مطهری و انقلاب اسلامی» در زمره آثاری است که در تبیین کنش و واکنشهای سیاسی استاد شهید آیتالله مرتضی مطهری به نگارش درآمده است. نویسنده اثر جناب سید احسان جوانمرد درباره محتوای تحقیق خویش اینگونه نگاشته است:
«نهضت اسلامی ایران در اعتراض به سیاستهای ضداسلامی رژیم شاهنشاهی از سال ۱۳۴۱ آغاز شد و از سال ۱۳۴۳ تا سال ۱۳۵۶ مبارزات گسترده فرهنگی و سیاسی در جهت زمینهسازی فکری و فرهنگی براندازی رژیم شاهنشاهی صورت گرفت. از ۱۹ دی ۱۳۵۶ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ عملیات براندازی رژیم به شکل تظاهرات مردمی و مقابله نظامی ـ امنیتی رژیم با آن ادامه یافت. فروپاشی رژیم شاه ایجاد نظام جدید اسلامی را نوید داد و تا زمان شهادت استاد مطهری شورای انقلاب اسلامی ایران و دولت موقت تشکیل شد و نوع نظام جدید به تصویب ملت رسید. شهید مطهری یکی از شخصیتهای برجستهای بود که پیوسته در دورانهایی که ذکر شد حاضر بود. مطالعه نقش ایشان در هر یک از این مراحل موضوع این نوشتار است. آنچه موجب شد چنین اثری خلق شود این بود که فعالیتهای گسترده و مؤثر فکری استاد در دوران پیش از انقلاب باعث شده بود بعد عملیاتی ایشان در مبارزات سیاسی مغفول بماند و صاحبنظران همواره و همه جا از ایشان به عنوان ایدئولوگ و متفکر یاد کنند. در این بحث تلاش خواهد شد به سؤالات اصلی و فرعی زیر پاسخ داده شود:
سؤال اصلی:
شهید مطهری در انقلاب اسلامی ایران چه نقشی ایفا کرده است؟
سؤالات فرعی:
۱ ـ. استاد در حوادث سالهای ۴۱ تا ۴۳ چه نقشی داشته است؟
۲ ـ. استاد در حوادث سالهای ۴۳ تا ۵۶ چه نقشی را ایفا کرده است؟
۳ ـ. استاد در حوادث سالهای ۵۶ و ۵۷ چه نقشی داشته است؟
۴ ـ. نقش ایشان از زمان پیروزی انقلاب تا شهادت چه بوده است؟
فرضیهها:
شهید مطهری در مقطع ۴۳ ـ. ۴۱ یکی از جهتدهندگان اصلی مبارزه علیه رژیم شاه بود، عملکرد وی در این سالها به شرح زیر است:
الف: قبل از دستگیری حضرت امام به صورت رابط بین تهران و قم.
ب: در دوره دستگیری، زندان و تحت نظر بودن حضرت امام، رهبری پنهان مبارزه.
ج: تلاش برای هماهنگسازی مراجع در دوره آزادی حضرت امام.
فعالیتهای وی در سالهای ۵۶ ـ ۴۳ در پوشش فرهنگی و سیاسی بدین شرح است:
الف: مبارزه با ناسیونالیسم فرهنگی و باستانگرایی رژیم.
ب: شناسایی و معرفی جریان التقاط.
ج: مقابله با جریان روشنفکری دینی (چپگرا) با هدف نابودی نظریه اسلام منهای روحانیت.
ﻫ: فرماندهی و هدایت مبارزات ضد رژیم.
شهید مطهری در ۵۷-۵۶ نقش اساسیای در تشکیل جامعه روحانیت مبارز داشت و از طریق همین نهاد به هدایت تظاهرات ضد رژیم و انسجامدهی به روحانیت و طیف مذهبی پرداخت. ایشان در سالهای ۵۸ ـ. ۵۷ به عنوان رئیس شورای انقلاب نقش اساسی در تأسیس نهادهای انقلابی مقارن پیروزی انقلاب مانند دولت موقت داشت.
فرضیههای رقیب:
الف: شهید مطهری چهرهای فرهنگی بود و نقش اساسی در انقلاب اسلامی نداشت.
ب: شهید مطهری در ابتدا چهره فرهنگی بود و در ایام نزدیک به پیروزی انقلاب به چهره سیاسی تبدیل شد.
درباره سابقه پژوهشی این موضوع باید متذکر شد که راجع به فعالیتهای سیاسی استاد و نقش ایشان در انقلاب اسلامی هیچ کار جامعی صورت نگرفته است. به همین خاطر بعد سیاسی فعالیتهای ایشان مغفول مانده است و از این رو انجام دادن چنین تحقیقی ضروری مینماید. همچنین هدف از نگارش این رساله روشن شدن کارکرد شهید مطهری و نقش ایشان در مراحل مختلف نهضت اسلامی است. با توجه به اینکه ایشان از شخصیتهای برجسته انقلاب هستند، لذا بررسی زوایای زندگی سیاسی ایشان به فهم بیشتر تحولات انقلاب کمک خواهد کرد.»