سرویس سیاسی جوان آنلاین: با انتصاب سردار سرلشکر پاسدار حسین سلامی به عنوان فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این نهاد به سمت دوره جدیدی از رشد و تعالی و همچنین مقابله با خطراتی که متوجه انقلاب اسلامی است حرکت میکند، از همین رو به این بهانه نگاهی کوتاه به دورههای مختلف فرماندهی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی داریم.
انتصاب سردار حسین سلامی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به جای سردار محمدعلی جعفری بازتاب بسیار گستردهای در بین رسانههای داخلی و بینالمللی داشت. این انعکاس گسترده دلایل متفاوتی دارد که شاید مهمترین آنها اهمیت این نهاد مهم در اوجگیری فشار امریکاییها به ایران و برخی خصایص ویژه فرماندهی سردار سلامی باشد.
با توجه به همین نکات میتوان گفت که حضور سردار سلامی در این جایگاه به معنای آغاز دور جدیدی از فعالیتهای این نهاد انقلابی به خصوص با تکیه بر مقابله با تهدیدات نوین است. نکته جالب در خصوص سردار سلامی این است که برخلاف سایر فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی رسته فعالیت وی در حوزههای دریایی و موشکی متمرکز بوده است؛ حوزههایی که هم اکنون لبه اصلی مقابله سخت نظام جمهوری اسلامی ایران با غرب و به خصوص نیروهای امریکایی در منطقه است. در کنار این نگاهی به تاریخچه و زندگینامه هر کدام از فرماندهان سپاه نشان میدهد این نهاد انقلابی توانسته با تکیه بر فرماندهی خود چه اقداماتی در مقابله با دشمن انجام شود.
جواد منصوری، اولین فرمانده سپاه
در ابتدای انقلاب اسلامی نهادهای گوناگونی به منظور مقابله با هر گونه تهدیدی علیه انقلاب نوپای اسلامی در حال شکلگیری بود و نیروهای مسلمان و انقلابی در تلاش بودند با آمادگی رزمی خود در مقابله با هر گونه تهدیدی بایستند. با نظر امام راحل تلاش بر این شد تا این گروهها متعدد تجمیع شوند، لذا با نظر شهید بهشتی، جواد منصوری که از مبارزان مسلمان پیش از انقلاب بود در حکمی شش ماهه به سمت فرماندهی سپاه پاسداران منصوب شد.
در تیرماه سال ۵۸ نیز اولین شورای فرماندهی سپاه پاسداران تاسیس و در این شورا مسئول روابط عمومی یوسف فروتن، مسئول آموزش شهید کلاهدوز، ابوشریف مسئول عملیات، رفیقدوست مسئول تدارکات و مسئول تحقیقات و تدارکات علیمحمد بشارتی شد.
جواد منصوری متولد ۱۳۲۴، پیش از انقلاب از اعضای حزب ملل اسلامی بود و هماکنون در مرکز اسناد انقلاب اسلامی مشغول بهکار است.
فرماندهی جواد منصوری تا اواخر سال ۵۸ ادامه داشت تا اینکه ابوالحسن بنیصدر بهعنوان رئیسجمهور، جانشین فرمانده کل قوا شد. براساس خاطرات عباس دوزدوزانی «بنی صدر سابقه ذهنی خوبی نسبت به من نداشت، اما نسبت به ابوشریف نظر مثبتی داشت، به همین جهت در تعیین فرمانده سپاه مانده بود، پس از کشمکشهای فراوان یک حکمی برای سه نفر از ما سپاهیها صادر کرد. ۱- من بهعنوان فرمانده سپاه ۲- عباس آقازمانی بهعنوان جانشین فرمانده سپاه ۳- یوسف کلاهدوز بهعنوان رئیس ستاد مشترک.»
فرماندهی مرحوم دوزدوزانی مدت زیادی دوام نیاورد تا اینکه بنیصدر که در تلاش بود وی را برکنار کند، عباس آقازمانی (ابوشریف) را به جای او منصوب کرد.
عباس آقازمانی نیز در مدت چند ماه به عنوان فرمانده کل سپاه منصوب شد. وی متولد ۱۳۱۸ بود و پیش از پیروزی انقلاب در قالب حزب ملل اسلامی و سازمان حزبالله مبارزه میکرد و قبل از تاسیس رسمی سپاه نیز در پادگان جمشیدیه با کمک برخی مبارزان قبل انقلاب مجموعهای تحت نام سپاه تاسیس کرده بود.
۲۷ خرداد ۱۳۵۹، عباس آقازمانی با استعفا از سمت خود، سردار مرتضی رضایی را به عنوان فرمانده سپاه پیشنهاد داد، علت انتخاب فرماندهان متعدد برای سپاه، اختلاف بنیصدر با این نهاد انقلابی بود. بر اساس خاطرات مرحوم حاج احمد خمینی «بنیصدر با سپاه بد بود. علت آن هم یک علت واضحی بود چراکه بنیصدر میخواست در ایران قدرت مطلقه شود و سپاه را اولین و قویترین گروهی میدید که مقابلش میایستد. وقتی که پیش امام هم میآمد دائماً راجع به سپاه مخالفخوانی میکرد یا راجع به ارتش، از آن آدمهایی که در آن خوب و مکتبی بودند، بد میگفت...»
محسن رضایی و آغاز دوران تثبیت سپاه
تیرماه سال ۵۹، مرتضی رضایی بهعنوان فرمانده سپاه منصوب شد و امام راحل نیز در حکمی فرماندهی وی را تأیید کرد. در روز تأیید حکم وی از سوی امام خمینی در تاریخ ۲۸ تیر ۵۹، رضایی به همراه جمعی از فرماندهان سپاه سراسر کشور به دیدار امام خمینی رفت. امام خمینی در این دیدار با تأکید به هماهنگی پاسداران با شهید محلاتی (نماینده امام در سپاه) و آیتالله خامنهای (نماینده امام در وزارت دفاع) فرمودند: «همه ما با هم برادر و با هم برای حفظ یک امانتی که خدا به دست ما داده است و سپرده است [تلاش نماییم]و هم سفارش میکنم به همه اشخاصی که در هر جا صحبت میکنند یا ـ. فرض کنید که ـ. قلمفرسایی میکنند که تضعیف قوای انتظامی، سپاه پاسداران، تضعیف اسلام است. تضعیف لشکر اسلامی، تضعیف اسلام است، تضعیف ژاندارمری تضعیف اسلام است، تضعیف ـ. عرض میکنم ـ. سایر قوای مسلح و انتظامی تضعیف اسلام است.»
انتصاب مرتضی رضایی به سمت فرماندهی سپاه تا شهریور سال ۶۰ ادامه یافت و بعد از آن محسن رضایی به این سمت منصوب شد. مرتضی رضایی بعدها در سال ۷۲ به سمت فرماندهی «حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران» منصوب شد و مدتی نیز در سال ۸۵ جانشین فرمانده کل سپاه بود.
محسن رضایی متولد ۱۳۳۳، پیش از انقلاب در گروه منصورون فعالیت مبارزاتی میکرد و بعد از پیروزی انقلاب، در تشکیل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نقش داشت. قبل از فرماندهی کل سپاه، رضایی مسئول واحد اطلاعات این نهاد بود و نقش مهمی در ضربه به گروهکهای معاند ایفا کرد.
از اقدامات مهم رضایی در دوره ۱۶ ساله فرماندهی سپاه پاسداران (۶۰ الی ۷۶) میتوان به تشکیل سازمان رزم سپاه، تشکیل نیروهای سهگانه (هوایی، زمینی و دریایی)، تاسیس دانشگاه امام حسین، موفقیت در اجرای عملیاتهای متعدد از جمله فتحالمبین، بیتالمقدس، والفجر ۸ و کربلای ۵ اشاره کرد. بعد از پایان دفاع مقدس، سپاه در بازسازی خرابیهای جنگ نیز مشارکت داشت و قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا در دوره فرماندهی محسن رضایی تاسیس شد.
رحیمصفوی جایگزین محسن رضایی میشود
۱۹ شهریور سال ۷۶، محسن رضایی بعد از یک دوره طولانی از فرماندهی سپاه کنار رفت و سرلشکر یحیی رحیمصفوی جایگزین وی شد. آیتالله خامنهای در حکم انتصاب رحیم صفوی برای فرماندهی سپاه مینویسند «بحمدالله مردم ما و به خصوص فرزندان سپاهیام چهره منور شما را به خوبی میشناسند. دوران دفاع مقدس یکسره دوران فداکاریهای شماست، پیش از آن در میدانهای نبرد با ضدانقلاب مسلح و پس از آن در مسئولیت جانشینی فرمانده سپاه، انواع خدمات را مخلصانه ارائه کرده و کاراییهای گوناگون خود را همراه با تعهد و صفا بروز دادهاید و این همه را به سوابق مبارزاتی خود در دوران اختناق ستمشاهی افزودهاید.»
سیدیحیی صفوی برادر شهید محسن صفوی (فرمانده قرارگاه مهندسی صراطالمستقیم)، متولد ۱۳۳۱ در اصفهان است که در دوره دفاع مقدس فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران و از سال ۶۸ الی ۷۶ نیز قائممقام (جانشین) محسن رضایی در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود.
رحیمصفوی مفتخر به دریافت دو نشان فتح درجه یک و یک نشان فتح درجه ۲ است. با پایان دوران مسئولیت سرلشکر رحیمصفوی، مقام معظم رهبری سال ۸۶، در حکمی محمدعلی جعفری را به فرماندهی کل سپاه منصوب کردند.
سرلشکر جعفری دانشجوی معماری دانشگاه تهران و از دانشجویان پیرو خط امام (ره) بود. در دوران دفاع مقدس فرمانده یگان ۳۱ عاشورا، فرمانده قرارگاههای نجف و قدس و بعد از دوران دفاع مقدس فرمانده نیروی زمینی و همچنین رئیس مرکز مطالعات راهبردی سپاه شد. کتاب «کالکهای خاکی» مجموعه خاطرات سردار جعفری از کودکی تا عملیات آزادسازی خرمشهر است.
از اقدامات مهم سردار جعفری در دوره فرماندهی کل سپاه میتوان به مقابله این نهاد با تروریستهای منطقه بهویژه داعش در سوریه و عراق اشاره کرد. تشکیل هوانیروز سپاه و تبدیل نیروی هوایی به «هوافضا» و رشد توان موشکی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی از جمله اقدامات وی است.
فرمانده سپاه از هوافضا میآید
در آستانه ۴۰ سالگی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سردار حسین سلامی از یادگاران دوران دفاع مقدس از سوی فرمانده معظم کل قوا با یک درجه ارتقا به سرلشکری، فرمانده کل این نهاد شد.
سرلشکر سلامی متولد سال ۱۳۳۹ در روستای وانشان از توابع شهرستان گلپایگان است. وی در سال ۱۳۵۷ همزمان با سال پیروزی انقلاب اسلامی در رشته مهندسی مکانیک دانشگاه علم و صنعت پذیرفته شد، اما با وقوع جنگ تحمیلی و آغاز انقلاب فرهنگی به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیوست. در کردستان و جبهه جنوب عهدهدار مسئولیتهای رزمی و فرماندهی مختلف کنار رزمندگان اسلام بود. عمده فعالیتهای وی در دوران دفاع مقدس مربوط به لشکر کربلا، لشکر ۱۴ امام حسین (ع) اصفهان و مسئولیت عملیات قرارگاه دریایی نوح میشود.
سردار سلامی پس از دوران دفاع مقدس از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۶ فرمانده دانشکده دافوس بود. وی معاونت عملیات ستاد مشترک سپاه را از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴، فرماندهی نیروی هوایی سپاه پاسداران از سال ۱۳۸۴ تا ۱۲ مهرماه ۱۳۸۸ و جانشینی فرماندهی کل سپاه و عضویت در هیئت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی را در کارنامه دارد.