سرویس اقتصاد جوان آنلاین: سالهاست که اعتبارات آبخیزداری وزارت جهاد کشاورزی کاهش یافته، درختان جنگلها در سایه نبود مدیریت و وجود روابط خاص در سازمان جنگلها نابود میشود و لایروبی سدها نادیده گرفتهمیشود، اما هیچ اعتراض جدی به این مشکلات در یک دهه اخیر نه از سوی وزرای جهاد کشاورزی و نه مسئولان مربوطه صورت نگرفتهاست. حال که سیل اخیر خسارات بسیاری به بار آورده، آقایان از مشکلات سخن میگویند و معتقدند که ماهی را هر وقت از آب بگیری تازه است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگلها در نشستی که در خبرگزاری مهر برگزار شد، از عدم تحقق پروژههای آبخیزداری در برنامه پنجم و ششم خبر داد و گفت: طرح آبخیزداری در برنامه پنجم توسعه که قرار بود در سطح ۸ میلیون هکتار انجام شود، تنها یک سوم آن اجرایی شد. حتی در برنامه ششم هم که قرار است ۱۰ میلیون هکتار طرح آبخیزداری انجام شود، اعتبار کافی در اختیار نیست و تنها یک سوم آن تخصیص یافتهاست.
هوشنگ جزی افزود: سال گذشته به دستور مقام معظم رهبری ۲۰۰ میلیون دلار معادل ۷۰۰ میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی به اجرای عملیات آبخیزداری تخصیص یافت که از محل این اعتبار توانستیم ۸۵۰ هزار هکتار عملیات آبخیزداری انجام دهیم و همچنین اجرای طرح کاداستر در سطح ۳ میلیون هکتار از زمینهای جنگلی انجام شد. جزی همچنین افزود: برای امسال نیز از محل صندوق توسعه ملی ۱۵۰۰ میلیارد تومان تخصیص یافتهاست، اما هنوز ابلاغ نشدهاست.
وی اظهار کرد: ۷/ ۱۶ تن در هکتار در کشور فرسایش خاک داریم و بر اساس آماری که وزارت نیرو اعلام کردهاست، سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب خاک وارد مخازن سدهای کشور میشود. وی افزود: وزارت نیرو میگوید که آبخیزداری در بالادست سدها باعث میشود که آب بهدرستی وارد سدها نشود و از طرفی اعلام میکند، چون آبخیزداری در بالادست سدها انجام نشده، باعث ورود خاک به سدهای کشور شدهاست که این امر خود یک تعارض تفکری است و در یک دستگاه تضاد رویه برنامهریزی برای سدهای کشور وجود دارد.
جزی افزود: با توجه به اینکه سالانه ۲۵۰ میلیون مترمکعب خاک وارد سدهای کشور میشود در واقع حجم نگهداری آب در سدها کاسته میشود که این رقم بیشتر از مخزن ۲۰۶ میلیون مترمکعبی سد کرج است و در واقع هرساله معادل یک سد را از دست میدهیم، بنابراین باید بالادست سدها آبخیزداری انجام دهیم.
وی با بیان اینکه «کارگروه مشترکی با وزارت نیرو برای مدیریت حوزههای بالادست کشور داریم»، گفت: ۴۲ میلیون هکتار حوزه بالادست سدهای کشور است و بخشی از اعتباری را که به ما میدهند، صرف آبخیزداری برای کنترل فرسایش خاک در بالادست سدهای کشور میکنیم. وی اظهارداشت: تصور نادرست هدایتشدهای که بهطور معمول در رسانهها مطرح میشود، آن است که خاکی که سیل با خود به شهر آورده از مناطق شیبدار و جنگلها آمدهاست، زیرا درختان جنگلهای ما قطع شدهاست.
جزی افزود: معادنی که در کشور برداشت از آنها صورت میگیرد، خاک بهجا مانده آنها را در آبراههها، درهها و مسیلهای سیل میریزند، نخالههای ساختمانی نیز چنین سرنوشتی دارند و وقتی یک سیل میآید، تمام آنها به پاییندست میآید. مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگلها گفت: رودخانه نیز بهتناسب شدت بارش رسوبگذاری میکند و گل و لای دارد و بهمحض اینکه یک باران شدید میآید آن را پایین آورده و وارد شهرها میکند که مسئولیت لایروبی آنها بهعهده وزارت نیرو است.
وزارت نیرو منابع مالی آبخیزداری را به سازمان جنگلها نمیدهد
وی در پاسخ به این سؤالی مبنی بر اینکه از ۴۲ میلیون حوزه بالادست رودخانهها که نیاز به آبخیزداری دارند، در چهسطحی این عملیات انجام شدهاست، گفت: در مجموع تنها در ۵ میلیون هکتار از بالادست رودخانههای کشور آبخیزداری انجام شده و در سطوح مابقی برنامهریزی شده و بخشهایی نیز دستنخورده است که دلیل آن مشکلات بودجهای است.
جزی گفت: از وزارت نیرو باید این سؤال را پرسید که طبق قانون باید بخشی از منابع مالی خود را برای آبخیزداری در بالادست سدها میگذاشت، چرا از این منابع به سازمان جنگلها نمیدهد تا عملیات آبخیزداری انجام شود؟
تهران در اولویت آبخیزداری است
این مقام مسئول در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر اینکه چهسطوحی برای آبخیزداری در اولویت قرار دارد و اینکه آیا بالادست سدها در اولویت بیشتری قرار دارند یا در نزدیکی شهرها و روستاها در اولویتند، گفت: از لحاظ منطقهای تهران در اولویت قرار دارد و بهلحاظ سیل بسیار حساس است. در مناطقی از تهران مانند امامزاده داود، وردیج، گلابدره و دربند فعالیتهایی در این ارتباط انجام شدهاست، اما نیازمند تکمیل است و نیاز دارد که سازهها تکمیل و کارهای جدیدتری انجام شود تا حادثه سیل شیراز در کن، بزرگراههای امام علی (ع) و شهید صیاد شیرازی نیز روی ندهد، زیرا آنها روددرههای تهران هستند که بسته شدهاند. وی گفت: رقم آبخیزداری در تهران پیشبینی و به وزارت کشور، استانداری و سازمان مدیریت ارائه شدهاست. این ارقام مورد نیاز آبخیزداری در مقایسه با بودجهای که به برخی از دستگاهها اختصاص داده میشود، رقم زیادی بهحساب نمیآید.
جزی اضافه کرد: از نظر ما ۱۵۰۰ میلیارد تومانی که دولت به آبخیزداری امسال اختصاص داده است هیچ است، زیرا بودجه مورد نیاز برای این بخش در مقایسه با فعالیتی که میتوانیم انجام دهیم کوچک است و از عدد برنامه ششم که سالانه باید برای آبخیزداری ۲ هزار میلیارد تومان اختصاص یابد، کمتر است؛ در سال جاری با وجود افزایش چشمگیر بودجه آبخیزداری، اما هنوز ۵۰۰ میلیارد تومان کمتر از برنامه است.
مدیرکل دفتر آبخیزداری و حفاظت خاک سازمان جنگلها گفت: طرحهایی را شامل اینکه روددرههای تهران چقدر احتمال سیل دارند و تعیین دوره برگشت سیل و اینکه چهسازهها و چهکارهایی باید در این روددرهها انجام شود، ارائه دادهایم و بخش دیگر هشدار به شهرداری تهران است.
خط یک تهران به زهکشها آسیب زده است
جزی گفت: در بخشی از فعالیتهای عمرانی شهرداری تهران مانند خط جدید متروی تهران (که هنوز نیز افتتاح نشده) مانند یک خط عمودی تهران را بریده و تمام زهکشها قطع شدهاست، حال باید ببینیم که شهرداری در این ارتباط چهکاری میخواهد انجام دهد.
وی اظهار داشت: در برنامهریزیهای شهری به موضوع آبخیزداری شهری توجه نمیشود، اما این نگاهی است که در بحث برنامهریزی شهری باید به آن توجه شود. آبخیزداری شهری، شهر را از تهدید نجات میدهد.