سرویس ایران جوان آنلاین: استفاده بیرویه از منابع آبی، در کنار کشتهای آببر و حفر چاههای عمیق ازجمله اقداماتی بود که باعث شد تا در سالهای اخیر دریاچه ارومیه، از لحاظ آبی بهشدت با بحران مواجه شود. با وجود اقداماتی که برای حقابه آن انجام گرفت، اما سیل اخیر بود که موجب شد تا حد قابل توجهی از آب مورد نیاز این محل جبران شود. با این حال روز گذشته مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اعلام کرد: «طرح جامع زراعت به منظور احیای دریاچه ارومیه در ۹ شهرستان حوضه آبریز این پهنه آبی در حال اجرا است.»
دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی یکی از مهمترین زیستگاههای طبیعی در استان و کشور به شمار میرود که تأثیر مثبتی بر اکوسیستم منطقه دارد. با این حال طی سالهای گذشته بیتوجهی به حفظ حقابه آن و استفاده بیرویه از منابع آبی که به این دریاچه سرازیر میشد موجب شد تا این مکان ارزشمند با بحران کمآبی و حتی خشک شدن مواجه شود. به گفته برخی از کارشناسان، ساخت سدهای بیشمار روی رودخانههای منتهی به دریاچه ارومیه، در کنار حفر۲۰ هزار چاه غیرمجاز در این منطقه -که طبق آمارها از حدود یک میلیون چاه در کشور حفر شده در کشور ۸ درصد آن مربوط به حوضه دریاچه ارومیه میشود- سبب شد تا این مکان با بحران بیآبی مواجه شود.
چند راهکار مهم برای حفظ ارومیه
از آنجا که برای حفظ دریاچهها و منابع آبی نیاز است تا همواره حقابه آنها مورد توجه قرار بگیرد و جلوی استفاده بیمورد گرفته شود، لذا این مهم موجب شده تا در سالهای اخیر این موارد بهشدت مورد توجه قرار بگیرد. سرانجام روز گذشته بود که مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اعلام کرد: «طرح جامع زراعت به منظور احیای دریاچه ارومیه در ۹ شهرستان حوضه آبریز این پهنه آبی در حال اجرا است.» علی عیدی با اشاره به راههایی که قرار است در این رابطه اجرایی شود، افزود: «اجرای عملیات کشاورزی حفاظتی، استفاده از تکنیکهای بهزراعی، توسعه سامانههای نوین آبیاری در جهت کاهش مصرف آب، استفاده از ارقام و الگوهای کمآببر از اهداف اجرای این طرح است.» به گفته وی، افزایش راندمان تولید و کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب نیز از دیگر اهداف اجرای این طرح است و به طور کلی به منظور کاهش مصرف آب، بالا بردن راندمان تولید و اصلاح الگوی کشت در اولویت فعالیتهای بخش کشاورزی قرار دارد. به گفته کارشناسان کل اعتبارات تخصیصیافته به این طرح در وسعت ۴۵ هزار و ۳۵۰ هکتار با اعتبار ۲۳۶ میلیارد و ۷۹۴ میلیون ریال است، که ۲۱۰ میلیارد و ۱۹۴ میلیون ریال از این رقم از محل اوراق خزانه اسلامی تأمین شده است.
اجرای طرح کشاورزی حفاظتی
در کنار مدیریت منابع آب مورد استفاده در کشاورزی لازم است که گیاهانی در مناطق مختلف کشور کشت شود که راندمان بالایی داشته باشند؛ موضوعی که هماکنون مورد توجه کارشناسان قرار گرفته و در حال اجرایی شدن است. مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به اینکه طرح کشاورزی حفاظتی شامل فعالیتهای مدیریت بقایای گیاهی، کمخاکورزی، بیخاکورزی و اجرای تناوب زراعی در جهت افزایش حاصلخیزی خاک است، گفت: «برای اجرای این طرح نیز در سطح ۲۸ هزار و ۶۴۲ هکتار، کمکهزینهای با اعتبار ۱۰۱ میلیارد و ۹۸۰ میلیون ریال برای پرداخت به کشاورزان در نظر گرفته شده است.» عیدی با بیان اینکه باید فعالان بخش کشاورزی برای کاهش مصرف آب تلاش کنند، افزود: «به این منظور زیر پروژههای گندم، جو، چغندرقند، علوفه، سبزی و صیفی، یونجه، نخود، ذرت و کشاورزی حفاظتی طرح مدیریت جامع زراعت تعریف شده است.»
از آنجا که برخی از گیاهان به آب کمی نیاز دارند لذا این مهم موجب شد تا برای اولین بار در سال ۹۷ کشت نشایی چغندرقند در سطح ۱۲ هکتار در حوضه آبریز دریاچه ارومیه انجام بگیرد و تصمیم بر آن شد تا در سال زراعی جاری نیز این عملیات در سطح ۲۷۰ هکتار از اراضی چغندرقند اجرا شود. همچنین تغییر الگوی کشت بذری چغندرقند از ۵۰ در ۵۰ به ۴۰ در ۶۰ (با هدف حذف یک در میان جویهای آبیاری) به همراه توسعه آبیاری میکرو در سطح ۳ هزار و ۸۴۴ هکتار نیز در دستور کار قرار گرفت. با تمام این اقداماتی که در چند سال اخیر انجام گرفت تصمیم بر آن شد تا برای مدیریت آب کارهای دیگری نیز انجام شود. ازجمله کارهای شاخصی که در مزارع چغندرقند انجام گرفته شده است، تغییر آرایش کشت در سطح ۶۵۰ هکتار و تجهیز ۴۱۶ هکتار از اراضی زراعی زیر حوضه دریاچه ارومیه به آبیاری نوار تیپ است که توسعه این روشها نقش بسزایی در کاهش مصرف آب داشته است. مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با تأیید این مهم گفت: «برای خرید بذور گندم مقاوم به کمآبی یا کمآببر به همراه اجرای مزارع PVC مقایسه ارقام مشارکتی در سطح ۷ هزار و ۱۲۸ هکتار اعتباری بالغ بر ۱۲ میلیارد و ۸۸۰ میلیون ریال به کشاورزان به صورت کمک بلاعوض دولتی پرداخت شده است.» این اقدامات در حالی است که در راستای اجرای این طرح به منظور توسعه کشت نشایی محصولات سبزی و صیفی و جایگزینی ارقام زودرس و میانرس سیبزمینی در سطح ۱۹۰هکتار با اعتبار ۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال، برای کشت محصولات علوفهای کمآببر و جایگزینی آن با ارقام یونجه در سطح ۱۴۰۰ هکتار با اعتبار ۱۶ میلیارد و ۸۰۰ میلیون ریال، برای توسعه کشت حبوبات با ارقام مقاوم به کمآبی و کشتهای پاییزی و انتظاری در سطح ۱۷۴ هکتار با اعتبار ۱۱میلیارد و ۴۸۴ میلیون ریال و همچنین برای خرید و کشت ارقام زودرس ذرت در سطح ۳۵۰۰ هکتار، اعتباری بالغ بر ۶ /۳۰۰ میلیون ریال و کشت ارقام جدید جو و ... در سطح ۴۸۰ هکتار با اعتباری بالغ بر ۵ /۷۶۰ میلیون ریال به عنوان کمکهزینه خرید به کشاورزان در سال زراعی جاری پرداخت خواهد شد. عیدی با تأیید این خدمات و اقدامات تأکید کرد: «با جذب اعتبارات طرح احیای دریاچه ارومیه در جهت خرید و بهکارگیری ماشینآلات مکانیزه و رعایت اصول کشاورزی حفاظتی اعم از تناوب زراعی، میتوان بین ۱۵ تا ۳۰ درصد در مصرف آب صرفهجویی کرد.»