سرویس ایران جوان آنلاین: ژئوتوریسم یا زمین‌گردشگری به‌عنوان یکی از زیرمجموعه‌های صنعت گردشگری در سال‌های اخیر با شتاب زیادی گسترش‌یافته و علاقه‌مندان زیادی را به‌سوی خود جذب کرده و نسبت به دیگر رشته‌های گردشگری رشد و توسعه بیشتری داشته است.
ظهور زمین‌گردشگری بخشی از همگرایی گردشگری طبیعت‌محور است که بر موضوعات زمین و گردشگری پایدار تأکید دارد و به‌عنوان یک پدیده جهانی نوظهور به شکلی از گردشگری گفته می‌شود که به‌طور ویژه‌بر زمین‌شناسی و چشم‌انداز‌های آن متمرکز است.
زمین‌گردشگری منبعی قابل اتکاء در بسیاری از کشور‌های توسعه‌یافته و درحال‌توسعه است و می‌تواند تأثیر فزاینده‌ای روی افزایش درآمد در سطح ملی و نیز افزایش فرصت‌های شغلی، افزایش دستمزد‌ها و تحول و گسترش تولیدات محلی و… داشته باشد.
در این راستا با توجه به اهمیت این مقوله، بررسی توانمندی زمین‌گردشگری استان لرستان باهدف معرفی چند منطقه ازجمله «زمین‌لغزش سیمره»، تالاب‌های پلدختر، اشترانکوه و «دره شیرز» به‌عنوان ژئوپارک در سطح ملی و بین‌المللی و رسیدن به توسعه پایدار در مناطق یادشده در دستور کار قرار گرفت.
ابر زمین‌لغزش دنیا را بشناسید
لرستان به‌عنوان زادگاه بزرگ‌ترین زمین‌لغزش دنیا قابلیت‌های مهمی در حوزه «زمین گردشگری» دارد، تا بیراه نگفته باشند که این استان باید لقب پایتخت ژئو توریسم کشور را به خود بگیرد.
ابر زمین‌لغزش سیمره در دامنه شمال خاوری کبیر کوه در مرز استان‌های لرستان و ایلام و میان دو شهر پلدختر و دره شهر رخ‌داده است.
سیمره بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین زمین‌لغزش جهان است. این لغزش نزدیک به ۱۱ هزار سال پیش روی‌داده و به نظر می‌رسد یک زمین‌لرزه بزرگ ورقه‌ای به ستبرای ۳۰۰ متر و درازای ۱۴ کیلومتر از آهک آسماری را به ناگهان از روی یال شرقی کبیر کوه به پایین سُر داده است.
این توده گران پس از برخورد با زمین و متلاشی شدن، به پیرامون پرتاب‌شده و تکه‌های آن‌که گاه به ۲۰ مترمکعب نیز می‌رسیده در پهنه‌ای بیش از ۱۰۰ کیلومترمربع پراکنده‌شده است.
این توده کم‌وبیش ۱۹ کیلومتر را پشت سر گذارده است و از روی طاقدیس میله کوه جهیده و به آن‌سو فروافتاده است. در آن هنگام با بسته شدن رودخانه‌های کشکان و سیمره، دریاچه بزرگی که ۱۸۰ متر طول و ۱۳۰ متر ژرفا داشته پدید آمده که اکنون بازمانده‌های آن به‌صورت تالاب‌هایی در منطقه دیده می‌شوند.
توده بزرگ ناشی از زمین‌لغزش را اکنون درراه پلدختر به دره شهر و همچنین پیرامون تنگ فنی می‌توان دید که به ریخت یک توده درهم از گران‌سنگ‌ها، خاک و دیگر موارد خردشده هستند.
زمین‌لغزش سیمره یک رویداد بی‌همتا در جهان است که گونه‌های زیادی از پدیده‌های لغزش را نمایش می‌دهد و یکی از شگفتی‌های زمین‌شناختی ایران محسوب می‌شود که ظرفیت جذب زمین گردشگران زیادی را دارد.
منظره ایجادشده توسط مصالح لغزیده زمین‌لغزش سیمره به‌صورت گورستانی پوشیده از بلوک‌های سنگی است و علیرغم گذشت هزاران سال پوشش گیاهی فراوانی در آن ایجاد نشده است.
تالاب‌های ۱۱ هزارساله
یکی دیگر از ژئو پارک‌های لرستان که برای ثبت جهانی مطرح بوده تالاب‌های ۱۱ هزارساله‌ای است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند، استان لرستان دارای تالاب‌های متعددی در شهرستان‌های پلدختر، دورود و بروجرد است که هرساله هم‌زمان با فصل مهاجرت پرندگان میزبان این مهمانان زیبا و رنگارنگ است.
استان لرستان به دلایل خاص زمین‌شناسی دارای تالاب‌های متعددی است به‌طوری‌که در حال حاضر پلدختر به‌عنوان شهر تالاب‌های لرستان با دارا بودن هفت تالاب دائمی، بروجرد با تالاب «بیشه دالان» و دورود با تالاب «تنوردر» هرساله میزبان پرندگان مهاجر است.
در این میان شهرستان پلدختر دارای تالاب‌های فصلی و دائمی، چون «گری بلمک»، «گری جمجمه»، «تکانه»، «لفانه»، «کبود» و «زردابه» است که تالاب «گری بلمک» با بیش از ۵۰۰ هکتار وسعت بزرگ‌ترین آن‌هاست.
این تالاب‌ها یا به‌اصطلاح مردم محلی «گری‌ها» در فصول پرآبی از زیبایی قابل‌توجهی برخوردارند به‌طوری‌که در روز‌های اخیر نیز با توجه به بارندگی‌ها حیاتی دوباره یافته‌اند.
هم‌زمان با فصل پرآبی تالاب‌های پلدختر، این شکوه و زیبایی را حضور پرندگان مهاجر دوچندان کرده است که به نظر می‌رسد حراست و حفاظت از این زیبایی نیازمند رفتار مسئولانه گردشگران و مردم محلی است.
«شیرز» دره‌ای رؤیایی
پایتخت ژئوتوریسم کشور ژئو پارک خیره‌کننده‌ای به نام دره رؤیایی «شیرز» را در قلب خود دارد، دره باستانی «شیرز» در ۴۵ کیلومتری شمال شرق کوهدشت و بر سر راه رودخانه سیمره واقع‌شده است، این دره حیرت‌انگیز با جاذبه‌های گردشگری بکر و شگفت‌انگیز و سرچشمه‌ها و آبشار‌ها و درختان وحشی پر میوه‌اش آماده است تا به یکی از گردشگاه‌های زیبای کشور و جهان تبدیل شود.
این جاذبه طبیعی در بخش «زردلان» و در منطقه‌ای به نام «اولاد قباد» قرار دارد و دارای طبیعتی زیبا و چشمه‌های جاری با آب فراوان، صخره‌های تندوتیز و میوه‌های وحشی فراوان است.
آب این چشمه‌ها به رودخانه سیمره که شاخه اصلی کرخه است می‌ریزد، زیبایی و بکربودن منطقه شیرز برای هر بازدیدکننده‌ای ابتدا عظمت و شوکت و ابهت این کوه‌های سر به فلک کشیده را مجسم می‌کند سپس آهنگ خوش ترنم شرشر آب خستگی را از تن بیرون می‌کند.
طول این دره چند کیلومتر است و رودخانه خروشان سیمره از میان آن عبور می‌کند. رودی با سراب‌ها و چشمه‌های زلال که در مسیر خود آبشار‌های زیبایی را به وجود آورده، می‌رود تا در دهانه ورودی شیرز به رودخانه خروشان سیمره ملحق شود.
این تنگه که پر است از درخت‌های کوهی میوه ازجمله انگور، انجیر و گلابی درمیان دو کوه شگفت‌انگیز قرارگرفته است، بر سینه و کمرکش این دو کوه غار‌هایی زیبا جا گرفته که گویای سکونت بشر غارنشین در این منطقه است.
«شیرز» با صخره‌های خشن آهکی و رودخانه خروشان «سیمره»
عطا حسن‌پور کارشناس میراث فرهنگی لرستان در رابطه با دره شیرز در گفتوگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: دره یا تنگه شیرز یکی از مناطق نمونه گردشگری لرستان محسوب می‌شود که ثبت ملی شده است.
وی بابیان اینکه در اطراف این دره هیچ‌گونه روستایی وجود ندارد، عنوان کرد: از تنگه شیرز رودخانه خروشان سیمره عبور می‌کند و از نقاط جالب، دیدنی و بی‌نظیر محسوب می‌شود.
این کارشناس میراث فرهنگی لرستان در ادامه سخنان خود با اشاره به انتخاب لرستان به‌عنوان پایتخت ژئوتوریسم ایران عنوان کرد: یکی از تأکیدات مدیریت ارشد لرستان توجه و بهره‌برداری از این تنگه یا دره برای جذب توریسم و توسعه گردشگری است.
حسن‌پور با اشاره به ویژگی‌های زیبایی‌شناسی دره شیرز بیان داشت: در این تنگه صخره‌های آهکی بی‌نظیر و خیلی زیبایی قد برافراشته و چشم‌انداز خشن و همچنین دیدنی دارند.
وی بابیان اینکه از دره شیرز رودخانه خروشان سیمره می‌گذر، د. گفت: همچنین اطراف این دره را جنگل‌های بسیار انبوه و بکری فراگرفته است.
بیرون آمدن محوطه‌های باستانی از دل «دره شیرز»
این کارشناس میراث فرهنگی لرستان بابیان اینکه آب رودخانه سیمره از درون غاری بیرون می‌آید که پدیده بسیار زیبایی بوده و مسیر طبیعت گردان و گردشگران است، عنوان کرد: دره شیرز تمام ویژگی‌های تبدیل‌شدن به یک ژئو پارک بین‌المللی و جهانی را دارد.
حسن‌پور با تأکید بر اینکه به لحاظ باستان‌شناسی دره شیرز حرفهای زیادی برای گفتن دارد، تصریح کرد: در درون تنگه یا دره شیرز محوطه‌های باستان‌شناسی بسیار قدیمی وجود دارد؛ متأسفانه قبل از پیروزی انقلاب برخی از اشیا تاریخی موجود در این محوطه‌های باستان‌شناسی به غارت رفته است.
وی بابیان اینکه سابقه زندگی انسان در دره شیرز و این محوطه‌های باستانی به هزاره سوم قبل از میلاد تا هزاره اول میلاد برمی‌گرد، تصریح کرد: حیات فرهنگی با توجه به بررسی‌های صورت گرفته در محوطه‌های باستانی دره شیرز به اثبات رسیده است.
حسن‌پور همچنین از وجود چندین غار تاریخی در اطراف دره شیرز خبر داد و عنوان کرد: از ابتدا تا انتهای این دره چند غار پیش‌ازتاریخ وجود دارد که قدمت این غار‌ها هم بر اساس بررسی‌های اولیه صورت گرفته به ۲۰ هزار سال پیش برمی گردد.
از زیتون‌های هزارساله تا عبور عشایر از «شیرز»
وی بابیان اینکه همچنین مسیری که آب رودخانه سیمره از یک غار بیرون می‌آید به کوهی به نام کوه «هنجس» در شرق آن می‌رسد که این مسیر بسیار بکر و دیدنی است، ادامه داد: همچنین غیر از درون دره شیرز که محوطه‌های باستانی وجود دارد در اطراف این دره نیز چند محوطه باستانی وجود دارد.
این کارشناس میراث فرهنگی لرستان بابیان اینکه همچنین در اطراف دره شیرز زیتون‌های هزارساله‌ای به نام «وره زرده» وجود دارد، عنوان کرد: این زیتون‌ها به‌عنوان میراث طبیعی لرستان به ثبت ملی رسیده‌اند.
حسن‌پور بابیان اینکه در سه‌راهی رسیدن به دره شیرز غار تاریخی هومیان با نقوش صخره‌ای بسیار زیبا و دیدنی وجود دارد، گفت: همچنین در بخشی دیگر روستای «ظنور» یا «ضرون» وجود دارد که در این روستا امامزاده‌ای به نام «ظنور» وجود دارد.
وی از وجود روستا‌های تاریخی مانند «چنار مداوی»، «سرخه مهر» و «نله» در مسیر رسیدن به دره شیرز خبر داد و بیان داشت: هرکدام از این روستا‌ها ویژگی‌های اکو توریسمی فراوانی دارند.
این کارشناس میراث فرهنگی لرستان در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه مجموعه این ویژگی‌های طبیعی، تاریخی، ژئوتوریسمی، اکو توریسمی و … موجب شده که دره شیرز و اطراف آن بتواند به‌عنوان یک محوطه جهانی معرفی شود، گفت: همچنین این منطقه محل ییلاق و قشلاق عشایر نیز بوده و از ویژگی‌های مردم‌شناسی نیز برخوردار است.
حسن‌پور بیان داشت: عبور گله‌های عشایر از این منطقه و به‌جا ماندن مسیر حرکت آن‌ها از دل کوه‌ها و صخره‌ها خود ویژگی بی‌نظیری محسوب می‌شود.
و، اما موضوع ایجاد زیرساخت‌های گردشگری در ژئو پارک‌های لرستان در قالب مصوبه دولت در این رابطه بسیار مهم و ضروری است تا این امر موجب رونق گردشگری استان شده و زمینه برای معرفی لرستان در سطح ملی و بین‌المللی نیز فراهم شود.
بنابراین گزارش پایتخت ژئوتوریسم کشور آماده ثبت جهانی ژئوسایت‌های خود بوده تا گردشگری اسرارآمیز ایران با جاذبه‌هایی از دره رؤیایی گرفته تا آلپ ایران و بزرگ‌ترین زمین‌لغزش دنیا جهانی شود.
لرستان باقابلیت‌های منحصربه‌فرد در حوزه زمین‌شناسی یکی از استان‌های مطرح در این بخش است، استانی که به دلیل توپوگرافی خاص می‌تواند گردشگران زیادی را به خود جذب کند.
سال ۱۳۹۳ پنج استان کشور کاندیدای انتخاب به‌عنوان پایتخت ژئوتوریسم ایران بودند که در این میان لرستان به دلیل داشتن ژئو سایت‌های زیبا و بی‌نظیر موفق شد این عنوان را به خود اختصاص داد و حال باید دید متولیان امر چه اقداماتی را برای ثبت جهانی آن‌ها انجام می‌دهند و پایتخت ژئو توریسم ایران را به گردشگران جهانی معرفی خواهند کرد.
