سرویس سیاسی جوان آنلاین: به نظر میرسد مهمترین مشکل کشور در مقابله با تحریمهای امریکا ناهماهنگی دستگاههای کشور و موازیکاریهای فراوان در این حوزه است؛ ناهماهنگیهایی که بعضاً با برخی غفلتها از دشمن اصلی همراه و منجر به تنشهای داخلی و استهلاک توان نیروهای خودی شده است، حال آنکه به تعبیر رهبر انقلاب دشمن اصلی امریکاست و نباید از این واقعیت غفلت کرد.
اگر بخواهیم درباره وسعت جنگ اقتصادی که علیه ایران در جریان است، سخن بگوییم شاید تعبیر برخی سیاستمداران امریکایی درخصوص اعمال سختترین تحریمها علیه کشورمان چندان پربیراه نباشد. در حقیقت امپراطوری ژاپن در زمان آغاز جنگ جهانی دوم تنها مورد دیگری است که مورد چنین فشار اقتصادی قرار گرفت، حتی تحریمهایی که علیه کره شمالی وضع شده است با توجه به پیشرفت این کشور در توسعه سلاحهای اتمی و موشکهای قارهپیما تا اندازهای سهلگیرانه است، جالب این است که این تحریمها در شرایطی بر ایران تحمیل میشود که همچنان مفاد توافقنامه هستهای ایران و کشورهای عضو ۱+۵ که حالا امریکا از آن خارج شده بنا به گفته آژانس بینالمللی انرژی اتمی مو به مو در حال اجرا شدن است. در چنین شرایطی که کوچکترین منطق عقلی در خصوص ادامه مذاکره با امریکاییها وجود ندارد، باید به صورت جدی مقاومت در مقابل این تحریمها در دستور کار نظام جمهوری اسلامی ایران قرار بگیرد. با این حال به نظر میرسد در طول یک سالی که تحریمهای یکجانبه ایالات متحده امریکا بازگشته، عملکرد نظام اقتصادی کشور در مقابل شوکهای وارده چندان مؤثر نبوده است. افزایش قیمت ارز و نواسانات سنگین، کمبود دورهای برخی کالاها و همچنین رکود سنگین در بخشهایی از اقتصاد کشور از جمله اتفاقات ناگواری است که در طول یک سال گذشته رخ داده است. با چنین شرایطی سؤال این است که نقطه ضعف اصلی در خصوص مقابله با این تحریمها چیست و چگونه میتوان از آسیبهای بیشتر در این حوزه جلوگیری کرد.
میتوان با تحریمها مقابله کرد
شاید سؤال اصلی که برای هر کارشناسی در ابتدای امر به وجود بیاید، نحوه مقاومت در مقابل فشارهای اقتصادی امریکاست. مگر ایران میتواند به کشوری که تولید ناخالص داخلی ۱۴ ایالت آن منفرداً از کل تولید ناخالص ایران بیشتر است، مزاحمتی ایجاد کند.
صادرات امریکا در سال ۲۰۱۷ بیش از هزارو ۵۰۰ میلیارد دلار و واردات آن نزدیک به ۲ هزارو ۵۰۰ میلیارد دلار و حجم تجارت چین و امریکا در سال ۲۰۱۶ نزدیک به ۵۰۱ میلیارد دلار بوده است. این در حالی است که حجم تجارت ایران و چین در همان سال نزدیک به ۳۱ میلیارد دلار بیشتر نبوده است. با وجود این حقایق با جدیت میتوان گفت که ایران همچنان توان تهاجم جدی در مقابل امریکا را دارد و آن هم چیزی جز ماهیت وجودی تحریمها نیست. واقعیت این است که اعتبار تحریمها در سطح جهانی به عنوان سلاحی بازدارنده در دنیا عمل میکند که تاجران و کشورهای مختلف را از معامله با طرفهای تحریمی برحذر میکند. حال و در صورتی که ساختار تحریمی به هر دلیلی با مشکل روبهرو شود و دیگر آن انسجام سابق را نداشته باشد، دیگر خبری از آن بازدارندگی گسترده نخواهد بود. در حقیقت امریکاییها در تلاش هستند به هر صورت ممکن اعتبار تحریمها را در دنیا حفظ کنند و به همین منظور سرمایه گذاری کلانی در سطح ساختاری و اطلاعاتی انجام دادهاند.
امریکاییها برای حفظ تحریمها چه میکنند
برای درک تلاش امریکاییها برای حفظ موج تحریمها کافی است نگاهی به اظهار نظر مقامات این کشور در خصوص به کارگیری روشهای جدید برای حفظ تحریمها داشته باشیم.
وزیر خزانهداری امریکا چندی پیش در ارائه گزارش خود به کنگره امریکا در خصوص اعمال تحریمها از دو برابر شدن تعداد کارمندان مرتبط با اعمال تحریمها در ساختار داخلی این وزارتخانه خبر داد.
بر اساس سخنان وی تعداد کارکنان مرتبط با اعمال تحریمهای ایران هم اکنون به بیش از دو برابر یعنی ۷۰۰ نفر افزایش یافته است که یک رکورد برای خود محسوب میشود. سیگال مندلکر، معاون مبارزه با تروریسم و اطلاعات مالی وزیر خزانهداری امریکا سه شنبه در جلسه کمیته امکانات مالی مجلس نمایندگان این کشور از ایجاد واحد جدیدی در مجموعه وزارت خزانه داری این کشور برای اعمال تحریمها علیه ایران خبر داد و هدف از تشکیل این نهاد موسوم به «واحد ادغامی امور مالی ایران» را «یافتن راههای جدید برای اقدام علیه ایران و بازیگران تحت حمایت این کشور» دانست. به گفته مندلکر، این نهاد در حکم رابطی بین آژانسهای مختلف وزارت خزانهداری امریکاست و به جمعآوری اطلاعات درخصوص فعالیتهای ایران میپردازد.
این مقام امریکایی در خلال صحبتهای خود همچنین از شش بخش جدید تحت عنوان «واحدهای اثرگذاری راهبردی» خبر داد که هدف از تشکیل آنها به گفته او «گرد هم آوردن کارشناسان بخش امور مالی و تروریسم برای حصول اطمینان از به کارگیری صحیح ابزارها و امتیازهای در دسترس برای دستیابی به اهداف تاکتیکی و راهبردی است.» ایران، روسیه، کرهشمالی، داعش، ارزهای مجازی و فساد و حقوق بشر، موضوع فعالیت هر یک از واحدهای یاد شده است. همچنین او در ادامه اظهار کرد که امریکا در سال گذشته میلادی، ۷۰۰ مؤسسه، فرد، کشتی و هواپیما را در لیست تحریمهای خود قرار داده و حال این رقم به ۹۲۷ افزایش یافته است. همچنین در جریان افشاگریهای اسنودن روشن شد سازمان امنیت ملی امریکا از رصد شنود تراکنشهای مالی ایران در سوئیفت به اطلاعات ذیقیمتی درباره مبادلات مالی بانکی ایران و بانکهای بینالمللی دست یافته است. مسیر نفتکشهای ایرانی نیز مرتباً توسط ماهوارههای جاسوسی امریکا رصد میشد و مسیر دقیق آنان مورد پایش قرار میگرفت تا از ادامه خرید محصولات نفتی توسط شرکتهای نفتی جلوگیری شود، حتی به همین منظور مهرههای داخلی برای نفوذ به دستگاههای اقتصادی ایران توسط سیا یا سازمانهای جاسوسی دوست به کار گرفته میشد تا از این طریق نسبت به جمعآوری اطلاعات اقتصادی اقدام شود. با نگاهی به لیست این اقدامات روشن میشود که نمیتوان با تلاش عادی سراغ مقابله با اقدامات امریکا رفت.
تأکید رهبری بر بسیج توان کشور
مقام معظم رهبری در سخنان خود در جمع نمایندگان مجلس خبرگان رهبری از ضرورت به کارگیری تمام توان برای مقابله با دشمن به خصوص در حوزه اقتصادی سخن گفتند. حضرت آیت الله خامنهای با اشاره به سخنان امریکاییها درباره اعمال شدیدترین تحریمها علیه ملت ایران افزودند: آنها در مقابل ایران دست به تهاجم حداکثری زدهاند، اما اگر ما به بسیج حداکثری امکانات و تواناییهای خود اقدام کنیم، به فضل الهی سنگینترین شکست تاریخ امریکا را نصیب این کشور خواهیم کرد.
رهبر انقلاب با یادآوری سخن پروردگار به حضرت موسی مبنی بر کوتاهی نکردن در ذکر و یاد خدا افزودند: ذکر الهی وسیله و مایه همه تواناییهایی است که باید برای تحقق اهداف انقلاب بهکار گیریم که اگر اینگونه شود خدا با ماست و وعدههای شیرین و صادق او در حق ملت ایران محقق خواهد شد. با در نظر گرفتن این سخنان میتوان این انتظار را داشت که باید تمام نهادها برای هماهنگی با یکدیگر برای مقابله با تحریمها بسیج شوند، اما به نظر میرسد به رغم تأکیدات رهبری چنین ساختاری در دولت یا حتی نهادهای داخلی نظام تعریف نشده است.
ضرورت هماهنگی بیشتر نهادهای کشور در مقابله با تحریمها
یکی از مهمترین ضعفهای موجود در مقابله با تحریمها نبود یک شبکه هماهنگساز بین دستگاههای اطلاعاتی و اقتصادی درخصوص مقابله با محدودیتهای اقتصادی دشمنان است.
همان گونه که پیش از این نیز گفته شد، بخش عظیمی از توان اطلاعاتی و سایبری غرب در خصوص تحریمهای ایران هزینه شده و هر زمان که لازم است اتحاد نانوشتهای در این باره بین کشورها شکل میگیرد. در این میان هماهنگسازی دستگاههای اطلاعاتی کشور در خصوص مبارزه با تحریمها و ایجاد ارتباط مناسب با این ستاد امری ضروری به نظر میرسد چراکه در این صورت دشمن همواره یک گام جلوتر از دستگاههای متولی اقتصادی کشور خواهد بود. روشن است که باید هماهنگی برای دستگاههای مختلف کشور برای افزایش توان اقتصادی کشور ارتقا یابد تا زمینه استفاده از توان حداکثری کشور فراهم شود. در این صورت در سال حساس پیش رو تمام توان نهادهای مختلف صرف موازیکاری یا حتی مقابله با یکدیگر خواهد شد، این مسئلهای است که باید در بالاترین سطح در مورد آن چارهاندیشی شود.