سرویس جامعه جوان آنلاین: پرونده محرم‌سازی مدارس دو دهه است که باز شده، اما هرگز به یک مطالبه عمومی تبدیل نشده، حتی تأکید ۱۰ سال پیش رهبر انقلاب در رابطه با لزوم توجه به معماری ایرانی، اسلامی و نقش آن در بازآفرینی تمدن کشورمان نتوانست این مسئله را در فهرست اولویت‌های اجرایی یا مطالعاتی کشور جای دهد. به طوری که بعد از سال‌ها هنوز یک الگو از ایده‌آل معماری مدرسه به ویژه مدرسه دخترانه چه روی کاغذ و چه ساخته شده، وجود ندارد و اگر هم سازنده‌ای تن به آزمودن قریحه هنری خود در ساخت یک مدرسه داده باشد، ابتکار و سلیقه صرفاً شخصی بوده است.
دست خالی دولت برای محرم‌سازی
اگرچه تمام فواید محرم‌سازی مدارس در تربیت روحی و جسمی دختران دانش‌آموز و ایجاد نشاط در آن‌ها و علاقه‌مندکردن‌شان به تحصیل و دوست داشتنی‌کردن فضای مدرسه در تمام دوره‌ها بیان شده، با این وجود پرچمداری توسعه نشاط در مدارس از سوی سیدمحمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش این انتظار را ایجاد کرد که وی دست‌کم چیزی بیش از نظر و حرف درباره محرم‌سازی مدارس که مؤلفه غیرقابل چشم‌پوشی در فرآیند نشاط‌آورکردن مدارس است، در چنته داشته باشد، اما سخنان روزگذشته وی نشان داد که دست این دولت هم در این رابطه خالی است.
مدرسه معلم است
وزیر آموزش و پرورش که در افتتاحیه هشتمین همایش و نمایشگاه ملی و اولین همایش بین‌المللی «مدرسه ایرانی- معماری ایرانی» در استان یزد سخن می‌گفت، با بیان اینکه مدارس ویژگی‌های منحصر به فرد دارند که در تغییرات گذشته بخشی حذف شده است، افزود: در مواقعی تأثیر فضا‌های آموزشی کمتر از معلم نیست و استفاده از رنگ‌ها و چیدمان تجهیزات آموزشی تأثیر در فرآیند آموزش دارد. وی اعتراف کرد که از عوامل مؤثر یادگیری از جمله فضای آموزشی غفلت‌شده و در ادامه به مقایسه ساختمان مجلل اداری و شیک، با برخی مدارس پرداخت که شبیه به دخمه هستند. وزیر آموزش و پرورش با تأکید بر اینکه امروز سواد حرکتی یکی از الزامات تربیت است، اضافه کرد: یکی از چالش‌های ما در مدارس، چالش محرومیت است؛ با تغییرات در معماری شهری و ساختمان‌های چندطبقه، در مدارس دخترانه با این فضا امکان حرکت دختران نیست.
خاطره حیاط مرکزی
چالش مورد تأکید بطحایی از زمان صدارت حسین مظفر پیش‌روی آموزش و پرورش قرار داشته است، اما تاکنون هیچ برنامه‌ای در این جهت تدوین نشد. البته در دوره‌ای ایده مجتمع‌های آموزشی چندپایه و ساختمان‌های حیاط مرکزی مطرح شد، اما کمبود زمین در مناطقی که پذیرای مدارس نوساز هستند کمتر اجازه تحقق چنین ایده‌ای را داده است. مضاف بر اینکه ایده جایگزینی هم مطرح نشده‌است و در نهایت چانه‌زنی برای محرم‌سازی به خاطره‌ای تبدیل شده که هر چند سال یک‌بار آموزش و پرورش برای آن یادبود می‌گیرد. به عنوان نمونه سازمان نوسازی مدارس می‌توانست الگوی معماری مدرسه با ویژگی‌های تمدنی ایرانی و اسلامی را تدوین و در اختیار خیرین مدرسه‌ساز یا پیمانکاران طرف قرارداد با خود قرار دهد. با این حال می‌بینیم که هرگز این اتفاق نیفتاده و این مسئله از سوی هیچ نهادی مطالبه نشده است.
در حال حاضر ساختمان، مدرسه، دادگاه‌ها و مراکز قضایی و انتظامی، با ادارات دولتی و خصوصی به لحاظ معماری با هم شبیه هستند و تنها در برخی المان‌های محیط آرایی با هم تفاوت دارند.
دور از چشم معاونت زنان
از سوی دیگر فقر حرکتی که به دنبال محرم نبودن فضای مدارس برای دختران رقم می‌خورد، یکی از موارد تبعیض جنسیتی است که معاونت امور بانوان ریاست جمهور در دولت‌های یازدهم و دوازدهم مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما این معاونت تاکنون عمداً یا سهواً آن را نادیده گرفته است و به جای آن نشاط بانوان را در حضور آن‌ها در استادیوم‌های ورزشی مدنظر قرار می‌دهد. اما تربیت جسمی و روحی آن‌ها و برابری‌شان در این زمینه با دانش‌آموزان پسر مورد توجه قرار نمی‌گیرد. به هر رو هر چند حجم بالای کار و کسری مداوم بودجه آموزش و پرورش را به حداقل‌ها راضی کرده است، اما در حال حاضر پاسخ نابسامانی معماری مدارس کشور را می‌توان حوالی آموزش‌و‌پرورش و به طور ویژه سازمان نوسازی مدارس، کمیته‌ها و کمیسیون‌های معماری در شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عتف، شورای بازنگری در علوم انسانی، سازمان نظام مهندسی، معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری یافت.
