احتمالاً تاکنون خیلی از مردم با قوانین و مقررات مرتبط و مهم با امر درخت و درختکاری آشنایی ندارند یا خیلی گذرا چیز‌هایی دیده یا شنیده‌اند. قصد نگارنده از این مطلب کوتاه، ضمن نگاهی گذرا به قوانین و مقررات، تأکید بر تکلیف‌مداری شهروندان جامعه نسبت به محیط پیرامونی و طبیعی خود است. تاکنون مجموعاً سه قانون راجع به «درخت» به تصویب رسیده که تنها یکی از آن‌ها «معتبر» و مابقی «منسوخ» یا «با اجرا، منتفی» اعلام شده‌اند: «لایحه قانونی راجع به قطع درخت و صدور چوب گردو و دریافت عوارض از چوب‌های صادراتی» مصوب ۱۴ /۱۰ /۱۳۳۱ که معتبر است، «قانون حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی‌رویه درخت» مصوب ۱۱ /۵/ ۱۳۵۲ مجلس شورای ملی، منسوخ و «لایحه قانونی الغای قوانین: متحدالشکل نمودن البسه اتباع ایران در داخله مملکت، تشدید مجازات اشخاص بدسابقه و شرور، شکاربان‌های شکارگاه‌ها و قرق‌های سلطنتی، حفظ و گسترش فضای سبز و جلوگیری از قطع بی‌رویه درخت و ماده ۳۹ قانون ثبت احوال» مصوب ۱۳ /۱۱/ ۱۳۵۸ شورای انقلاب جمهوری اسلامی ایران که با اجرا، منتفی شده است.
از سال ۱۲۹۵ تاکنون - غیر از قوانین و مقررات راجع به جنگل‌ها و مراتع - ۴۷ مقرره درباره حفظ و نگهداری از درخت و درختکاری به تصویب رسیده است که آخرین آن مربوط به تصمیم‌نامه «ضوابط و اصول فنی، ایمنی سربرداری و جابه‌جایی درختان» است که در تاریخ ۲۰ /۶/ ۱۳۹۵ به تصویب جلسه ۲۸۴ شورای اسلامی شهر تهران (دوره چهارم) رسیده است. جالب است بدانید در سال ۱۳۳۷ آیین‌نامه‌ای به نام «جشن درختکاری» طی ۱۴ ماده به تصویب هیئت وزیران رسیده که در ماده یک مقرر داشته است: «روز اول آذر هر سال به‌عنوان روز جشن درختکاری تعیین می‌گردد. در این روز، درس مدارس تعطیل و با سخنرانی و ارائه فیلم، دانش‌آموزان با فواید درخت آشنا می‌شوند و در جشن درختکاری عملاً شرکت می‌جویند.»، اما علت اینکه الان روز ۱۵ اسفندماه به این روز نامیده شده است، مشخص نیست! آنقدر روز جشن مورد احترام بوده که در ماده ۱۲ آن گفته شده است: «شب اول آذر هر سال سخنرانی مناسبی در مورد فواید درختکاری و ازدیاد درخت در کشور به وسیله وزیر کشاورزی یا مدیرعامل بنگاه جنگل‌ها در مرکز و استانداران یا فرمانداران در مراکز استان‌ها از فرستنده رادیو‌تهران و فرستنده استان‌ها ایراد می‌شود.»
از قدیم‌الایام برای حفظ و نگهداری این مخلوق الهی تلاش‌های زیادی صورت گرفته است و از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون - غیر از مواردی که متأسفانه درختخواری‌های متعددی در کشور شکل گرفته - عموم شهروندان به تکلیف خویش نسبت به کاشت درخت، احیای درختکاری در مناطق مختلف تهران و دیگر استان‌ها و... اهتمام والایی داشته‌اند.
* دانشجوی دکتری حقوق عمومی
