سرویس جامعه جوان آنلاین: در واکنش به این ماجرا محمدجعفر نعناکار، مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات ایران اقدام اپل درباره مسدودسازی برنامک‌های کاربردی حوزه پرداخت و متصل به پرداخت را امری فراتر از تحریم‌های غیرقانونی و در واقع شروع جنگ تجاری مبتنی بر فضای سایبری عنوان کرده است. امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات معتقد است: «این موضوع تنها مختص به ایران نبوده و تغییر رویه جدید شرکت اپل برای حفظ امنیت اطلاعات و رعایت حقوق مالکیت معنوی است.» ناظمی در توئیتی از ردپای خبرنگار یک شبکه ضدایرانی در مسدودشدن اپلیکیشن‌های ایرانی از سوی اپل پرده برداشت.
شهریور سال گذشته بود که برای نخستین‌بار اپلیکیشن‌های ایرانی نظیر اسنپ و تپسی برای کاربران ایرانی از سوی شرکت اپل تحریم شدند. تحریمی که وزیر ارتباطات در واکنش به آن گفت: «مذاکره می‌کنیم». وی در واکنش به گزارش روزنامه «جوان» با عنوان «فیلترینگ معکوس» با اشاره به پیگیری حذف برنامه‌های ایرانی از گوگل و اپ‌استور، آن را زنگ هشداری بر ضرورت برنامه‌ریزی برای وابسته نبودن به برنامه‌های انحصاری شرکت‌هایی مانند گوگل دانست. حالا بیش از یک‌سال از این ماجرا می‌گذرد و اپلیکیشن‌های ایرانی که توانسته بودند تحریم‌ها را دور بزنند، دوباره گرفتار تحریم شدند؛ این تحریم با توجه به سهم ۱۱ درصدی اپل در بازار ایران به معنای تعطیلی بخش مهمی از بازار استارت‌اپ‌های ایرانی نظیر اسنپ، تپسی و اپلیکیشن‌های پرداخت مالی است. با وجود این همزمان با اعمال این محدودیت جدید از سوی شرکت اپل امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات گفت: «این موضوع تنها مختص به ایران نبوده و تغییر رویه جدید شرکت اپل برای حفظ امنیت اطلاعات و رعایت حقوق مالکیت معنوی است.» وی در عین حال روزگذشته در توئیتی نوشت: «درخصوص محدودسازی‌های اپل، بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که خبرنگار یکی از شبکه‌های ضدایرانی فهرستی از اپلیکیشن‌های ایرانی را جهت محدودسازی تهیه کرده و در اختیار اپل قرار داده است.» مدیرکل حقوقی سازمان فناوری اطلاعات در این‌باره معتقد است: «اقدام اپل درباره مسدودسازی برنامک‌های کاربردی حوزه پرداخت و متصل به پرداخت، امری فراتر از تحریم‌های غیرقانونی و در واقع شروع جنگ تجاری مبتنی بر فضای سایبری است.»
راهکار‌هایی برای دورزدن تحریم‌ها
تا چند سال پیش سیستم عامل IOS فاقد کیبورد فارسی به صورت پیش‌فرض بود و کاربران تنها به کیبورد عربی دسترسی داشتند. علاوه بر کیبورد، اپل امکان ساخت اپل آیدی را برای کاربران ایرانی نیز مسدود کرده است؛ کاربران در ایران باید برای ساخت اپل آیدی از آدرس کشور‌های دیگر، اکثراً ایالات متحده امریکا استفاده کنند.
یکی دیگر از مشکلات این سیستم عامل، عدم امکان انتخاب کشور ایران برای اپ‌استور است. در همین راستا برخی از اپلیکیشن‌ها که نیاز به شماره تلفن برای فعالسازی دارند، در ایران قابل دسترس نیست. در کنار این مشکلات، اپل نزدیک به یک‌سال پیش تصمیم گرفت تمام اپلیکیشن‌هایی که در ایران توسعه یافته‌اند را از فروشگاه خود حذف کند. این موضوع ضربه محکمی به استارت‌آپ‌های ایرانی زد. پس از این اقدام اپل، بسیاری تصمیم گرفتند برنامه‌های خود را توسط فروشگاه‌های دیگر در اختیار کاربران قرار دهند. علاوه بر این راه‌حل، گواهی توسعه‌دهندگان سازمانی نیز اجازه عرضه اپلیکیشن را به صورت مستقیم در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد. هدف اصلی گواهی سازمانی این است که شرکت‌ها اپلیکیشن‌های خود را با کارمندان به اشتراک بگذارند؛ بدون اینکه نیاز باشد آن‌ها را به شکل عمومی در اپ استور منتشر کنند. اما با توجه به تحریم‌های اعمال شده علیه کشور و حذف اپلیکیشن‌های ایرانی از اپ استور در شهریور ۹۶ از معدود راه‌های انتشار، استفاده از این گواهی است. در واقع توسعه‌دهندگان ایرانی امکان استفاده مستقیم از این قابلیت را ندارند و گزینه‌هایی از جمله استفاده از شرکت‌های ثالث به عنوان واسطه یا ثبت شرکت در خارج از ایران را پیش پای خود می‌بینند تا ردپای ایرانی بودن خود را از دید اپل مخفی کنند، اما این اقدامات از نگاه این شرکت امریکایی غیرقانونی است.
امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران هم درباره چگونگی کارکرد اپ‌های ایرانی در گوشی‌های آیفون اینگونه توضیح می‌دهد: «امکان استفاده از اپلیکیشن‌های تلفن همراه روی گوشی‌های آیفون از دو طریق ممکن بود؛ یکی از این روش‌ها هماهنگی با اپ‌استور برای قراردادن اپلیکیشن موردنظر روی این بازار اپلیکیشن، از طریق توسعه‌دهندگان بود؛ در این روش با توجه به تحریم‌هایی که چند سالی است از سمت اپل اعمال می‌شود، بسیاری از توسعه‌دهندگان اپلیکیشن ایرانی موفق به برقراری این هماهنگی نشده و اپلیکیشن‌های ایرانی از بازار اپل حذف شدند.»
به گفته معاون وزیر ارتباطات، در روش دوم که نه تنها در ایران بلکه در سایر کشور‌ها نیز مرسوم بوده، به روش اکانت شرکتی (اینترپرایز) معروف است و به توسعه‌دهندگان اپلیکیشن (طراحان اپلیکیشن) این اجازه را می‌دهد که اپلیکیشن مورد نظر را روی سایت قرار داده تا کاربران آیفون با مراجعه به لینک دسترسی در سایت، نرم‌افزار مورد نظر را روی گوشی خود نصب کنند. به گفته وی، در این روش قبل از نصب اپلیکیشن به کاربر IOS هشدار داده می‌شود که این روش نصب، قابل اعتماد و مورد تأیید نیست و اگر مسئولیت آن را می‌پذیرید، اجازه نصب را با تأیید روی تنظیمات (ستینگ) گوشی می‌دهد. اما در تغییر استراتژی جدید شرکت اپل از این روش دوم، ممانعت به عمل آمده است. ناظمی تأکید می‌کند: «توسعه‌دهندگان اپلیکیشن درحال بررسی راه‌حلی برای رفع این مشکل و امکان دسترسی مجدد کاربران ایرانی به اپلیکیشن‌ها روی سیستم عامل IOS هستند.»
دور اپل را خط بکشیم
میلاد نوری، کارشناس فضای مجازی با اشاره به دور قبلی حذف اپلیکیشن‌های در اپل می‌افزاید: «در این زمان برخی کسب و کار‌ها با روش‌هایی مانند استفاده از اکانت Enterprise به صورت موقت اپلیکیشن خودشان رو به‌صورت لینک مستقیم دانلود یا مارکت‌های مشابه ایرانی قرار دادند که این روش‌ها همچنان با یک اکانت Enterprise به اپل و تصمیم‌های اپل وابسته بود.» وی با تأکید بر اینکه حذف اپ‌های ایرانی از اپ‌استور، هیچ راهکار جایگزین و همیشگی ندارد و ابزار‌های فعلی دورزدن این محدودیت، به دلیل وابستگی به اپل موقت است، تأکید می‌کند: «شرکت اپل اکانت‌های Enterprise را برای توسعه اپلیکیشن به‌صورت درون سازمانی ایجاد کرده است و قراردادن لینک دانلود در اختیار کاربران در این اکانت‌ها ممنوع و مخالف قوانین اپل بوده است.» این کارشناس معتقد است، به دلیل ساختار نرم‌افزاری و محدودیت‌های اپل در شرایط فعلی، اگر قصد استفاده از اپلیکیشن‌های ایرانی را داشته باشیم، «باید دور اپل را خط بکشیم.»
