این اتفاقات درحالی بود که در سالهای اخیر آمارهای بالای تصادفات جادهای سبب شده تا توجه به امنیت جادهها به شدت موردتوجه قرار بگیرد.طبق آمار وزارت راه و شهرسازی، ایران قبل از انقلاب، ۳۶ هزار کیلومتر جاده اصلی داشت، هماکنون ۲۲۱ هزار کیلومتر راه جادهای در کشور ایجاد شده است.طبق آمار طول راههای روستای در ایران زمان حکومت پهلوی ۲۶ هزار کیلومتر که بیشتر خاکی بود، تشکیل میشد، ولی بعد از انقلاب اسلامی و با حرکتهای جهادی که صورت گرفت، ۲۰۰ هزار کیلومتر راه آسفالت در کشور ایجاد شد. موضوعی که سبب شده تا بیشتر مناطق شهری وروستایی از شرایط خوبی در زمینه اقتصادی وتوسعه برخوردار شوند. دراین میان خراسان رضوی از جمله مناطقی به شمار میرود که در این رابطه بالترین ظریب را به خود اهتصاص داده است.
قرار گرفتن بارگاه ملکوتی امام رضا (ع) در استان خراسان رضوی ازجمله دلایلی است که موحب شده تا هرساله میلونها نفر برای زیارت از جادههای منتهی به این منطقه تردد کنند موضوعی که به شدت میطلبد تا از لحاظ جادهها از استاندارد بالایی برخوردار باشد.درحال حاضر خراسان رضوی بادارا بودن ۱۱۸ هزار و ۸۵۱ کیلومتر مساحت، رشد چشمگیری در توسعه و ساخت راههای زیر پوشش اداره کل راه و شهرسازی داشته است چنانکه این استان پس از ۴۰ سال دارای هزار و ۲۶۴ کیلومتر راه اصلی و سه هزار و ۹۵۹ کیلومتر راه فرعی است. همچنین ۹۴ درصد جمعیت روستاهای بالای ۵۰ خانوار در خراسان رضوی هم اینک از مزایای راه روستایی برخوردارند.
توسعه راهها وکاهش تلفات در جادههای خراسان رضوی
طی چهل سال اخیر ضمن توسعه وایجاد راههای جدید، سعی شده مسیرهایی که از حداقل ایمنی برخوردار هستند نیز ایمن شوند که به عنوان نمونه میتوان از خراسان رضوی نام برد. مدیرکل راهداری و حمل و نقل جادهای خراسان رضوی با اشاره به به دستاوردهای این اداره کل در حوزه ایمن سازی راهها را از زمان شکل گیری خراسان رضوی دراین خصوص میگوید: «شمار تلفات رانندگی در جادههای استان سال ۱۳۸۳ تعداد دو هزار و ۴۶۹ نفر بود که با اقدامات صورت گرفته در سال ۱۳۹۶ به ۷۳۳ نفر کاهش یافت. یعنی در مدت ۱۳ سال تلفات جادهی استان ۷۰ درصد کمتر شده است.»
ابراهیم نصری با اشاره به ساخت آزادراه و بزرگراه نیز در خراسان رضوی از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۶ به ترتیب ۱۷۸ درصد و ۴۷۸ درصد رشد داشته است میافزاید: «۱۲ نقطه حادثه خیز و پر تصادف خراسان رضوی که طی سالهای گذشته در برنامهای کشور در هر استان مشخص شده بود ایمن سازی و اصلاح گردید. از این نظر خراسان رضوی درجایگاه دوازدهم میان سایر استانها قرار دارد.» وی به اهمیت وجود اقامتگاههای بین راهی برای کاستن از تصادفات ناشی از خستگی و خواب آلودگی رانندگان هم اشاره کرده وادامه میدهد: «سال ۱۳۸۳ تعداد مراکز اقامتی بین راهی در خراسان پنج مرکز بود که تا سال ۱۳۹۶ به ۳۵ مرکز افزایش یافت.» از آنجایی که حفظ نظم و انضباط جادهای بر عهده پلیس راهور سپرده شده است لذا دراین سالها اقدامات خوبی در جادههای خراسان رضوی انجام گرفته است.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به ویژه پس از تغییر ساختار این نیرو در دهههای گذشته، تخصصی شدن پلیس راه و پرسنل آن مهمترین دستاورد نیروی انتظامی بوده است. آمارها نشان میدهد دراین سالها تعداد خودروهایی که پلیس راه در اختیار دارد در مقایسه با ابتدای فعالیت این نیرو بیش از ۱۰ برابر افزایش داشته است. درحالی که خراسان در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی تنها شش پاسگاه پلیس راه در اختیارداشت، اما هم اینک تنها در پهنه خراسان رضوی ۲۴ پاسگاه پلیس راه و ۲۰ ایستگاه تخصصی و قرارگاه پلیس راه رسیده است. خراسان رضوی و مشهد به عنوان مقصد سفر جادهای سالانه دست کم ۲۰ میلیون ایرانی میتواند شاخصی برای ارزیابی اقدامات صورت گرفته در خصوص حمل و نقل جادههای کشور در نظر گرفته شود. بر اساس آمار اعلام شده از سوی اداره کل راهداری و حمل و نقل جادهای خراسان رضوی این استان با ۱۱۰ کیلومتر آزاد راه رتبه نهم، هزارو ۷۲ کیلومتر بزرگراه رتبه پنجم، هزار و ۲۸۹ کیلومتر راه اصلی رتبه ششم و سه هزار و ۹۵۰ کیلومتر راه فرعی رتبه چهارم را در میان استانهای کشور دارد.
از سوی دیگر خراسان رضوی با ۲۰ هزار و ۵۷۴ کیلومتر طول کل راههای برون شهری بعد از استان فارس در جایگاه دوم کشوری از نظر طول راهها قرار دارد. همچنین طی دهه گذشته خراسان رضوی از نظر شمار قربانیان حوادث جادهای جزو سه استان نخست قرار داشت لذا بررسی وضعیت ایمن سازی در این خطه میتواند منعکس کننده این روند در کشور باشد. درطبق آمار طول راههای روستای در ایران زمان حکومت پهلوی ۲۶ هزار کیلومتر که بیشتر خاکی بود، تشکیل میشد، ولی بعد از انقلاب اسلامی و با حرکتهای جهادی که صورت گرفت، ۲۰۰ هزار کیلومتر راه آسفالت در کشور ایجاد شد.
ارتقاء ایمنی جادههای خراسان رضوی
با وجود اینکه در این سالها سعی شده تا میزان جادهها توسعه پبداکند، اما آنچه که کمتر مورد توجه بوده است بحث ایمنی جاده هاست موضوعی که با توجه به حجم بالای تردد در جادههای خراسان رضوی وآمار بالای تصادفات سعی شده تا به حداقل ممکن برسد. مدیرکل راه و شهرسازی خراسان رضوی با تایید اینکه ارتقاء ایمنی جادههای خراسان رضوی در دستور کار قرار دارد، در این خصوص میگوید: پروژه باند دوم محور خواف سلامی با اعتبار ۲۲۰ میلیارد تومان با مشارکت وزارت راه وشهرسازی و بخش خصوصی (شرکت ایمیدرو) اجرا و طی چند روز اخیر بهرهبرداری شده است. محمدرضا اخوان عبداللهیان میافزاید: «آسفالت مصرفی در این پروژه، ۲۶ هزار متر مکعب و حجم عملیات زیر اساس نیز ۵۵ هزار متر مکعب است.»
وی درباره مزیتهای اجرای این پروژه ایان میکند: «ارتقاء ایمنی مسیر، سهولت تردد و افزایش سطح سرویس مسیر، کمک به توسعه پایدار منطقه، ارتقاء زیرساختهای حمل و نقل و کمک به رونق اقتصادی منطقه و رونق صنایع معدنی منطقه از جمله ویژگیهای این پروژه است. ـ. به گفته وی، ارتقاء ایمنی جادههای استان یکی از ضرورتها و اولویتهای این اداره کل است که به صورت جدی این موضوع پیگیری و با توجه به این اولویت اعتبارات نیز تخصیص مییابد. از آنجا که، آسفالت، خط کشی و لکه گیری جادهها، ایمن سازی دماغهها و پیچها، نصب گاردریل، تابلو و نیوجرسی وتوسعه روشنایی نقطه ایاز موارد ایمنی جادهها به شمار میرود لذا این مهم موجب شده تا این اقدامات به طورجدی مورد توجه قرار بگیرد.
مدیرکل راهداری و حملونقل جادهای خراسان رضوی دراین خصوص میگوید: «وجود راههای استاندارد و ایمن و شبکه حملونقل به روز، از مهمترین زیرساختهای توسعه اقتصادی، رونق تولید و اشتغال به شمار میرود از این رو ارتقای سطح ایمنی و برقراری تسهیلات امدادرسانی در شاخههای مختلف حملونقل به عنوان یکی از اصلیترین وظایف این اداره کل در دستور کار قرار گرفته است.» ابراهیم نصری با اشاره به اجرای طرح عمرانی در ایمنسازی فیزیکی محوطه مقابل ۱۰۰ مدرسه حاشیه راههای استان میافزاید: «برای اجرای این طرح اعتباری بالغ بر هفتصد میلیون تومان هزینه شده است.»
اجرای پروژه تشکیل بانک اطلاعاتی یکپارچه مدارس حاشیه راههای استان خراسان رضوی و پنج استان دیگر و اولویتبندی جهت ایمنسازی با اعتبار ۱۷۶ میلیون تومان، بهرهبرداری از یک مرکز معاینه فنی خودروهای سنگین در شهرستان قوچان با سرمایهگذاری یک میلیارد تومانی بخش خصوصی و صدور مجوز برای دو مرکز امدادرسانی فنی خودرو با سرمایهگذاری دویست میلیون تومانی بخش خصوصی از دیگر طرحهای اجرایی است. از آنجا که نگهداری راهها از دیگر برنامههای راهداری و حملونقل جادهای خراسان رضوی است، لذا این مهم موجب شده تا در سالهای اخیر در قالب بیش از ۸ طرح در این بخش با ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار اجرایی شود که از آن جمله میتوان به ترمیم ۷۲۰ کیلومتر از رویه راههای استان؛ اجرای عملیات راهداری زمستانی در قالب هفتاد میلیون مترمکعب برفروبی و ۳۵ هزار تن شن و نمکپاشی و همچنین تیغزنی و اصلاح شب شیروانی ۴۵۰ کیلومتر در یک طرف راههای استان اشاره کرد.
همچنین، بازسازی اساسی پلهای بزرگ شامل پل مهدیآباد در آزادراه مشهد باغچه، پل قازان بیک در محور درگز-کلات، پل خانک محور سهراهی سرخس – صالحآباد و همچنین آبروهای کوچک در محورهای استان در مجموع با اعتباری بالغ بر یک میلیارد تومان ازجمله از آنهاست مدیرکل راهداری و حملونقل جادهای خراسان رضوی از ایمنی راهها و حریم به عنوان یکی از مهمترین مباحث مطرح در ارتقای ایمنی جادهای یاد کرده ومی افزاید: «ایمنسازی ۷۵۰ عدد دماغه، سر حفاظها و موانع ثابت حاشیه راهها، اجرای شش هزار کیلومتر تجدید خطکشی سرد راهها، اجرای روشنایی نقطهای در ۱۴ تقاطع همسطح پرتصادف و پارکینگ محورهای پرتردد (یک تا سه پایه)، تهیه و نصب ۲۹ کیلومتر حفاظ ایمنی میانه راهها و نواحی پل و پرتگاهی و کناری (گاردریل)، تهیه و نصب ۸ کیلومتر حفاظ ایمنی میانه راهها و نواحی پل و پرتگاهی و کناری (نیوجرسی مفصلی)، تهیه و نصب ۹۸۵۰ عدد علائم ایمنی راهها (اخطاری، انتظامی و ...) و تهیه و نصب ۴۹۵ مترمربع تابلوهای اطلاعاتی راهها با اختصاص اعتبار ۲۴۰ میلیارد تومانی در یک سال اخیر اجرایی شده است.»
برای اجرایی شدن طرحها در جادهها و راههای استان در این مدت یک سال گذشته، ۱۱۷ فقره مناقصه، استعلام و مزایده به مبلغ کل ۷۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان برگزار و ۱۳۴ شرکت از بخش خصوصی در قالب ۱۶۱ قرارداد، با این اداره کل قرارداد منعقد کردند و بر ۴۶۷ صورتوضعیت به مبلغ کل ۱۰۷ میلیارد تومان رسیدگی شده است. همچنین، خرید، نصب و راهاندازی ۶ دستگاه ترددشمار در ۱۲ محور انجام شده و به ۶۰ دستگاه در ۱۱۸ محور ارتقا یافته است، همچنین ۴۷ سامانه ثبت تخلف سرعت، یک ترددشمار تصویری، یک سامانه توزین حین حرکت و ده دوربین نظارتی با اعتباری برابر با ده میلیارد تومان برای مدیریت بیشتر راهها استان، نصب و راهاندازی شده است.