جوان آنلاین: ارز موضوعی است که همیشه باعث اخلال در برخی برنامه‌ریزی‌های کشور شده؛ اما این بار نه خود ارز و نه بحث ورود و خروج آن مطرح است، بلکه صحبت از قیمت خرید و فروش و سودی است که از طریق آن به‌دست می‌آید؛ آن هم نه سودی که در بازار آزاد و توسط مردم به‌دست می‌آید، بلکه سودی که یک نهاد دولتی با افزایش نرخ ارز کسب می‌کند.
وقتی موضوع اصلاح قانون بودجه۹۷ در بهارستان کلید خورد، آغازی شد بر کشوقوسهای میان مجلس شورای اسلامی و بانک مرکزی، چرا که بر اساس مواد این قانون بانک مرکزی موظف به پرداخت سود حاصل از خرید و فروش ارز می‌شد، سودی که به‌خاطر نوسانات ارزی برخی مواقع زیاد و برخی مواقع کم یا به عبارت بهتر ضرر‌ده بود.
چند وقتی بود که نوسانات بازار ازری کشور را متلاطم کرده بود و عده‌ای در این بین تصور می‌کردند بانک مرکزی که خود مرکز اصلی توزیع و خرید و فروش ارز است، از این شرایط سود می‌برد؛ اما طبق گفته آقای عبدالناصر همتی، رییس بانک مرکزی خرید و فروش ارز نتوانسته چنین موضوعی را رقم بزند.
با این حال سبزنشینان بهارستان کار خود را آغاز کردند و همین موضوع باعث شد رییس کل بانک مرکزی بار دیگر اعلام کند که در صورت تصویب طرح یک‌فوریتی که در مجلس مطرح می‌شود، حداقل افزایش ۹۰هزار میلیارد ریالی پول پرقدرت در اقتصاد ایران رقم خواهد خورد.
نمایندگان در نشست علنی روز گذشته مجلس شورای اسلامی، در جریان بررسی بند۶ طرح یک‌فوریتی اصلاح قانون بودجه سال۱۳۹۷ کل کشور، پس از استماع اظهارات مخالفان و موافقان، با ارجاع این بند برای بررسی و اصلاحات بیشتر با ۱۴۸رأی موافق، ۵رأی مخالف و ۴رأی ممتنع از مجموع ۲۰۶نماینده حاضر در صحن موافقت کردند. بند۶ طرح مذکور در رابطه با این بود که بانک مرکزی جمهوری اسلامی همانند دستگاه‌های دولتی و بانک‌ها نسبت به واریز مالیات علی‌الحساب و سود سهام بودجه مصوب به صورت یک دوازدهم در هر ماه اقدام کند.
در این رابطه، عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی با مخالفت نسبت به بند۶ طرح اصلاح قانون بودجه۹۷، گفت: در این طرح ۱۸هزار و ۶۰۰میلیارد تومان سود از بابت خرید و فروش ارز برای بانک مرکزی پیش‌بینی شده که قطعاً اگر این بند در مجلس تأیید و تصویب شود، بانک مرکزی مجبور است که بابت سود محقق‌نشده، مالیات بپردازد.
وی ادامه داد: اجرای بند۶ طرح اصلاح قانون بودجه۹۷ قطعاً موجب افزایش ۶ تا ۷درصدی پایه پولی و نقدینگی در پایان سال می‌شود. همتی با بیان اینکه نتیجه عملکرد ارزی بانک مرکزی حدود دو هزار و ۴۰۰میلیارد تومان منفی بوده است، گفت:
به هیچ‌وجه بانک مرکزی به درآمد‌های پیش‌بینی شده مجلس دست نخواهد یافت و قطعاً در نظر گرفتن چنین اعتباراتی در بودجه برای بانک مرکزی اقدامی اشتباه است.
اما آقای محمد حسینی، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس در دفاع از این مصوبه گفته است: از نظر کمیسیون درآمد‌های پیش‌بینی شده در طرح اصلاح قانون بودجه۹۷ برای بانک مرکزی قابل تحقق است و ما با تصویب بند۶ این طرح در مجلس زمینه را برای احصاء این درآمد‌ها و اعتبارات فراهم می‌کنیم.
حال سؤالی که مطرح می‌شود این است که با طرح فوق آیا بار مالی برای بانک مرکزی ایجاد نمی‌شود؟ آن‌هم در شرایطی که کشور درگیر جنگ اقتصادی است.
آلبرت بغزیان: کار سخت بانک مرکزی با مصوبه مجلس
آلبرت بغزیان، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو» درباره طرح یک‌فوریتی مجلس شورای اسلامی مبنی‌بر اصلاح بودجه۹۷ و واریز سود حاصل از افزایش قیمت ارز به خزانه کشور توسط بانک مرکزی گفت: دولت در بودجه نرخی را برای ارز در نظر گرفته است؛ مثلاً ۴۴۰۰تومان و سپس از بانک مرکزی می‌خواهد سود خود از فروش ارز را بازگرداند.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به بررسی این طرح در مجلس و اظهارات رییس بانک مرکزی در این خصوص ادامه داد: ما باید استدلال‌های هر دو را بشنویم، اما در کل باید گفت: دولت از این که به‌خاطر نوسانات نرخ ارز پولی به‌دست آورد، خوشحال می‌شود. این کار باعث می‌شود تا بانک مرکزی دیگر سودی از افزایش نرخ ارز نبرد؛ چرا که باید آن را به دولت تحویل دهد، پس علاقه‌ای هم نخواهد داشت که نرخ ارز نوسان داشته باشد.
وی با بیان این موضوع که شاید دولت فکر می‌کند بانک مرکزی در نوسانات ارزی تأثیراتی داشته است، ادامه داد: دولت با این تصور، فکر می‌کند بانک مرکزی سود دریافت می‌کند؛ اما باید گفت: این طرح شیوه حسابداری بانک مرکزی را سخت می‌کند، چرا که باید هر روز گزارش دهد چه میزان ارز از دولت تحویل گرفته و چه میزان تحویل داده و مقدار سود آن را هم مشخص کند.
بغزیان گفت: دولت هم این موضوع را به‌عنوان روش جدید درآمدی می‌بیند که با آن می‌تواند بخشی از بدهی‌های خود به سایر بانک‌ها و دستگاه‌ها را رفع کند و بانک مرکزی آن را دخالت مستقیم در سیاست‌های ارزی می‌بیند.
این کارشناس مسائل اقتصادی درباره این که چنین طرحی می‌تواند به نفع یا ضرر کشور باشد، گفت: این طرح به نفع کشور است؛ چرا که هر چه پول نصیب دولت شود می‌تواند با آن کسری بودجه را جبران کند؛ اما اگر این سود در اختیار بانک مرکزی یا هر نهاد دیگری قرار گیرد، لزوماً نباید در اختیار دولت هم قرار بگیرد و از نظر من طرح خوبی است. وی درباره این موضوع که آیا این طرح به بانک مرکزی ضربه می‌زند، گفت: بانک مرکزی مهره نهایی نیست، بلکه مانند یک وزارتخانه هدف خدمت‌رسانی را دارد و باید سیاست‌های پولی و ارزی را با هماهنگی دولت اجرایی کند و در زمینه سود و زیان هم متولی بانک مرکزی دولت است، پس پول در بانک می‌ماند و ضرری نیست.
هادی حق‌شناس: درآمد بانک مرکزی طبق قانون اساسی
باید وارد خزانه شودهادی حق‌شناس، کارشناس مسائل اقتصادی در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو»، درباره طرح یک‌فوریتی اصلاح قانون بودجه۹۷ و اجبار بانک مرکزی برای واریز سود حاصل از خرید‌و‌فروش ارز گفت: بر اساس اصل‌های۵۲، ۵۳ و ۵۴ قانون اساسی، هرگونه درآمد کشور باید در خزانه وارد و متمرکز شود، خواه این درآمد مالیات. فروش نفت یا فروش ارز باشد.
این کارشناس مسائل اقتصادی ادامه داد: اگر مجلس شورای اسلامی بانک مرکزی را مکلف به چنین کاری نمی‌کرد، باز هم بر اساس قانون اساسی این درآمد‌ها باید در خزانه متمرکز شود، حال با توجه به این که در سال جاری و احتمالاً سال آینده شاهد قیمت متفاوت ارز در بازار با بانک مرکزی خواهیم بود و از سوی دیگر با توجه به مداخله بانک مرکزی با نیت کنترل بازار ارز و خرید و فروش آن، نوعی درآمد برای این نهاد ایجاد می‌شود که باید آن را در خزانه کشور قرار دهد. وی در واکنش به صحبت‌های رییس بانک مرکزی مبنی‌بر این که سودی از خرید و فروش ارز برای بانک مرکزی حاصل نشده که بخواهد آن را به خزانه کشور واریز کند اظهار کرد: در این موضوع حرف از سود اشتباه است، در حال حاضر وقتی دولت ارز را به بانک مرکزی تحویل می‌دهد معادل آن ریال دریافت کرده و وارد خزانه می‌کند. حال سؤال این است که اگر ارز به بانک مرکزی تعلق می‌گیرد و این بانک هم زیر مجموعه دولت است، پس درآمد آن باید در کجا ذخیره شود؟
حق‌شناس با بیان این که بانک مرکزی در حوزه سیاست‌گذاری مستقل عمل می‌کند افزود:، اما بانک مرکزی با وجود این استقلال، این انحصار را به‌عنوان زیر مجموعه دولت دارد تا ارز خرید و فروش کند، پس از این طریق درآمدی دارد پس این درآمد باید به خزانه تعلق بگیرد.
این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: من معتقدم بر اساس قانون اساسی این طرح خوب است، چرا که موجب می‌شود تا درآمد‌های کشور در خزانه متمرکز شود.
وی درباره منفعت این طرح برای کشور خاطر‌نشان کرد: این طرح باعث تمرکز درآمد‌های کشور می‌شود، یکی از مشکلات اقتصاد کشور این است که دستگاه‌های مختلف دارای حساب‌های متعددی هستند که با آن درآمد‌ها را وصول می‌کنند، اما ممکن است در برخی مواقع این درآمد‌ها در خزانه وارد نشود، در حالی که اصل وحدت بودجه کشور این است که درآمد‌ها و هزینه‌های کشور از خزانه در دولت کنترل شود.
