سرویس جامعه جوان آنلاین: کافی است تا واژه GMO یا Monsanto (بزرگ‌ترین تولیدکننده بذر‌های تراریخته در جهان) را در یکی از موتور‌های جست‌وجوگر تایپ کنید تا فهرست بلندبالایی از نتایج در برابر چشم شما رژه بروند. طرح‌های گرافیکی که بیانگر نگرانی و وحشت جهانی نسبت به خطرات احتمالی محصولاتی است که با دستکاری ژنتیکی محصولات طبیعی تولید می‌شود و شاید ظاهری زیباتر داشته باشند، اما هنوز پرسش‌های بی‌پاسخ زیادی درباره سلامت یا مضرات آن‌ها وجود دارد که محافل علمی موافق یا مخالف محصولات تراریخته در سراسر دنیا نتوانسته‌اند، پاسخی قطعی به بسیاری از این سؤالات بدهند. با وجود این همه، اما و اگر درباره چنین محصولاتی است که بسیاری از کشور‌های دنیا واردات و مصرف محصولات تراریخته را ممنوع کرده‌اند.
پشتشان گرم است!
اغلب کشور‌هایی که این محصولات را تولید و عرضه می‌کنند، صنایع غذایی خود را ملزم به نصب برچسب GMO روی محصولات تراریخته کرده‌اند. جالب اینجاست که محصولات GMO نسبت به محصولات FREE GMO تا حد زیادی ارزان‌ترند. محصولات تراریخته تنها در دو کشور کانادا و امریکا به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این محصولات بدون اطلاع‌رسانی و برچسب عرضه می‌شود. نگرانی‌ها درباره سلامت و آلودگی محصولات تراریخته و تسری این آلودگی به محیط‌زیست تا جایی است که در برخی کشور‌ها طرفداران محیط‌زیست مزارع کشت محصولات تراریخته را تخریب می‌کنند. با تمام این‌ها در ایران سال‌هاست که محصولات تراریخته وارد می‌شود و هم مصرف و هم به تازگی برچسب تراریخته روی برخی محصولات الصاق می‌شود. طرفداران تراریخته‌ها به دنبال کشت این محصولات هستند؛ موضوعی که از نگاه مخالفان به مراتب از واردات خطرناک‌تر است، زیرا نگرانی‌هایی از جنس آلودگی پایدار محیط‌زیست را در کنار نگرانی سلامت این محصولات می‌نشاند. طرفداران تراریخته انگار گوششان به این حرف‌ها بدهکار نیست و پشتوانه‌ای قوی دارند، پشتوانه‌ای که در دولت دوازدهم با کنار گذاشتن معصومه ابتکار به عنوان مخالف تراریخته‌ها از سازمان محیط‌زیست و روی کار آمدن عیسی کلانتری یاردیرین شبکه طرفدار تراریخته در کشور کلید خورد و حالا در قامت طرح «شمس» قد علم کرده است. طرحی که از نگاه علی کرمی، متخصص بیوتکنولوژی با بازخوانی سوابق ارائه‌دهندگان طرح «شمس» می‌توان دریافت «شمس» یا شبکه محصولات سالم نام تازه‌ای است که برای محصولات تراریخته یا همان GMO انتخاب شده است، تا با این آشنازدایی حساسیت‌های موجود درباره این محصولات برطرف شود و موانع احتمالی بر سر راه ورود محصولات تراریخته به بازار از سر راه برداشته شود.
طرفداران تراریخته سردمداران «شمس»
ظاهرش شبکه محصولات سالم است؛ اما کرمی، متخصص بیوتکنولوژی (زیست فناوری) پزشکی و فوق تخصص مهندسی ژنتیک معتقد است: «ابهاماتی در طرح شمس وجود دارد!» وی دلیل این ابهامات را مشخص نبودن موضع «شمس» نسبت به محصولات تراریخته می‌داند. دلیل دیگر کرمی برای این ابهامات چهره‌های کلیدی طرح شمس است، افرادی که به خاطر تعصب خاصشان به محصولات تراریخته در میان متخصصان و کارشسناسان سرشناس هستند. کرمی با اشاره به اخراج تنها منتقد تراریخته‌ها از ستاد فناوری زیستی تأکید می‌کند: «چیزی که از شواهد و قرائن فهمیده می‌شود، این است که طرح «شمس» در اختیار کسانی قرار گرفته است که قصد دارند تراریخته را به جای محصولات سالم به خورد مردم بدهند!»
به گفته وی، در حال حاضر سه نوع محصول در بازار داریم و ۹۹ درصد از محصولات مصرفی ما به دو روش متداول سنتی یا صنعتی کشت می‌شود؛ در نوع صنعتی، بذر‌ها یا اصلاح شدهاند یا تراریخته. در ایران بذر تراریخته نداریم و همه بذر‌ها تقریباً اصلاح شده هستند و بذر‌های بومی غیر از دو نوع گندم که در خراسان کشت می‌شوند، بقیه اصلاح شدهاند. البته اشکالی به آن‌ها وارد نیست، چون سالم و قابل تأیید است، در حال‌حاضر تراریخته به طور محدود در برخی نقاط کشور به‌صورت آزمایشی کشت می‌شود. از لحاظ سلامت، محصولات ارگانیک اول و محصولات سالم در مرتبه دوم قرار دارند، اما محصولات تراریخته نمی‌توانند جزو محصولات سالم باشند؛ این ابهام در طبقه‌بندی طرح شمس وجود دارد. کرمی تأکید می‌کند: «در شمس هیچ اسمی از این شاخص‌ها برده نشده است.»
از نگاه وی باید از تولیدکننده‌ها حمایت شود، اما نباید مجوز‌های نظارتی از درون مجموعه تولیدکنندگان صادر شود. کرمی تأکید می‌کند: «نمی‌شود که تولیدکننده و ناظر یکی باشد! ناظر و مجری طرح «شمس» یکی هستند!» از نگاه این کارشناس این افراد نمی‌توانند مرز‌های خود را با تراریخته مشخص کنند زیرا همگی در منافع تولید و کشت تراریخته سهیم هستند.
کرمی در عین حال معتقد است «شمس» جنبه‌های مثبتی هم دارد که باید تقویت شود و نباید کلیت شبکه را زیر سؤال ببریم.
ایشان در اخر این جمله را گفتند:
