سرویس ایران جوان آنلاین: تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران یکی از مهمترین واردکنندگان محصولات کشاورزی به حساب میآمد، اما پس از پیروزی انقلاب بحث مهم رسیدن به خودکفایی در این زمینه، سبب شد تا بیشتر این مواد غذایی در استانهای مختلف کشور کشت و تولید شود. در این میان استانهای جنوبی ازجمله سیستانوبلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان با توجه به ویژگی آب و هوایی خود که میتوانند در زمستان نیز بیشتر محصولات را تولیدکنند موجب شده است در فصول سرد نیز نیاز به واردات نباشد و حتی صادرات نیز داشت؛ موضوعی که باعث شد تا درآستانه ۴۰ سالگی انقلاب، معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی اعلام کند: «در حال حاضر ۸۵ درصد نیاز غذایی مصرفی خانوارهای ایرانی در داخل تولید میشود.»
با توجه به اینکه تغییرات آب و هوایی در بیشتر کشورها تولیدات مواد غذایی را تحت تأثیر خود قرار داده است، لذ این مهم باعث شده است روز به روز تولید این مواد غذایی از ارزش بالایی برخوردار شود، به طوری که این موضوع در درازمدت در مناسبات سیاسی کشورها نیز تأثیر بالایی داشته است و عملاً برگ برندهای به شمار میآید. دراین میان شرایط آب و هوایی ایران، وجود چهار فصل و حاصلخیزی زمینها از مهمترین دلایلی است که باعث شده کشور در زمینه تولیدات متنوع از محصولات باغی حرفهایی برای گفتن داشته باشد. هم اکنون علاوه بر ۲۸ استان که تنها در فصول گرم سال بیشترین توان تولید را به خود اختصاص دادهاند چهار استان سیستانوبلوچستان، هرمزگان، خوزستان و بوشهر نیز علاوه بر فصول گرم سال در فصول سرد سال نیز تولیدات متنوعی دارند و حتی محصولات مازاد خود را صادر میکنند.
خودکفایی در تولیدات ۸۵ درصد مواد غذایی
درحالی که تا قبل از انقلاب، ایران یکی از عمدهترین واردکنندگان برخی محصولات از جمله گندم، جو و برنج بود، اما پس از پیروزی انقلاب با تکیه بر نیروهای جوان و تحصیلکرده در زمینه علوم کشاورزی و سرمایهگذاری در زمینه استفاده از فناوریهای نوین توانست به رشد خوبی در زمینه تولیدات محصولات کشاورزی از لحاظ کیفی وکمی برسد. معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی دراین رابطه میگوید: «در حال حاضر ۸۵ درصد نیاز غذایی مصرفی خانوارهای ایرانی در داخل تولید میشود.» محمدعلی طهماسبی با اشاره به وضعیت تولید محصولات کشاورزی و باغی در قبل و بعد از انقلاب میافزاید: «تا سال ۵۶ همه تولیدات بخش کشاورزی به ۲۶ میلیون تن در سال هم نمیرسید، اما حالا سالانه ۱۲۲ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی در کشور تولید میشود.»
از آنجا که برای تولیدات بیشتر مواد غذایی و صرفه اقتصادی پیداکردن این محصولات نیاز به استفاده از علم روز و فناوریهای جدید است، لذا این مهم به طور جدی دنبال میشود. در این میان از آنجا که تا سالهای قبل استفاده از روشهای نادرست غرقابی در کشاورزی موجب هدر رفت ۷۰ تا ۹۰ درصدی آب میشد، بنابراین با توجه به کاهش بارشها و ذخایر آبی استفاده از روشهای نوین آبیاری در دستور کار جهاد کشاورزی قرار گرفت. معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی با تأیید این موضوع و برنامهریزیها برای اجرای کامل این طرح میگوید: «سالانه ۲۵۰ هزار هکتار از زمینهای کشاورزی به آبیاری تحت فشار مجهز میشوند.» طهماسبی با اشاره به نقش گلخانه در تولیدات بیشتر و صرفهجویی در مصرف آب نیز میافزاید: «هر سال ایجاد حدود ۳ هزار هکتار گلخانه پیشبینی شده است به طوری که هم اکنون ۱۵ هزار هکتار گلخانه در کشور وجود دارد.» از آنجا که برای بالا بردن راندمان تولیدات کشاورزی نیاز به ماشین آلات نو و مدرن است، لذا این مهم موجب شده است در چند سال اخیر ۵ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان هم در زمینه نوسازی ماشین آلات کشاورزی هزینه شود. این درحالی است که استفاده کمتر از سموم وکودهای شیمیایی و محصولات بیخطر از مهمترین برنامههای جهاد کشاورزی برای تولیدات محصولات سالم و بهداشتی است.
سیستانوبلوچستان قطب تولیدات محصولات استوایی
شرایط آبوهوایی گرم و مرطوب در سیستانوبلوچستان سبب شده است این استان علاوه بر تولید محصولاتی که در فصول سرد سال در بیشتر استانهای کشور تولید نمیشود دارای رتبه خوبی باشد بلکه بتواند بسیاری از محصولاتی را که در مناطق استوایی برخی از کشورها تولید میشود را نیز تولید کند. درحالی که میانگین سالانه بارش باران در سیستانوبلوچستان ۱۱۰ میلیمتر است، اما اجرای طرحهای مختلف در کنار آب و هوای ویژه سبب شده است در تمامی فصول سرسبزی و طراوت خاصی در بخشهایی از استان مشاهده شود. کشت غلات، نباتات علوفهای، محصولات جالیزی و تولیدات باغی به ویژه میوههای گرمسیری شامل خرما، موز، مرکبات، انبه، خربزه درختی، چیکو، گواوا، پسته و انگور منحصر به فرد یاقوتی و تولیدات گلخانهای بخشی از قابلیتهای کشاورزی و باغی سیستانوبلوچستان را تشکیل میدهد. درکنار این مهم تنوع تولید انواع و اقسام خرما از دیگر شگفتیهای طبیعت این استان است، به طوری که حدود ۳۰ نوع خرما در منطقه بلوچستان کشت میشود و عمده خرمای تولیدی سیستانوبلوچستان به استانهای همجوار و کشورهای همسایه پاکستان و حوزه خلیج فارس صادر میشود. با اینحال تولید نوعی پسته منحصر به فرد به نام «سته» دشت گوهرکوه شهرستان خاش نیز از انواع خاص پسته است که در سایر نقاط ایران از این نمونه دیده نمیشود. علاوه بر میوههای گرمسیری منحصر به فرد، مرکبات این استان شامل ترنج، پرتقال، گریپ فروت و نارنگی، انواع انار و میوههای جالیزی نیز از دیگر محصولاتی هستند که طعم آنها متفاوت از اقسامی است که در سایر نقاط کشور کشت میشود.
در این میان باید از هرمزگان نیز یاد کرد که در زمینه تولید انبه علاوه بر تأمین نیاز داخلی در زمینه صادرات نیز دستی بر آتش دارد. هم اکنون سطح زیرکشت انبه در استان حدود ۲۵۰۰ هکتار و تولید سالانه آن بیش از ۱۶ هزار تن است که در سطح زیرکشت تولید این محصول رتبه اول را در کشور داراست. شرایط اقلیمی خاص مناطقی از استان هرمزگان که در حاشیه دریای عمان و خلیج فارس قرار گرفتهاند بهگونهای است که برای کشت میوههای گرمسیری از جمله انبه، کنار، موز، گواوا، چیکو و... مناسب است.