سرويس تاريخ جوان آنلاين: اثر تاریخی- روایی تاریخ شفاهی زندگی و مبارزات شهید صادق امانی، در زمره آثار نوانتشار مرکز اسناد انقلاب اسلامی است. این مرکز در دیباچه این اثر، ضرورتها و نیز اهمیت انتشار این مجموعه روایات را اینگونه تبیین کرده است: «هیئتهای مؤتلفه اسلامی از جمله تشکلهای مذهبیای هستند که با آغاز نهضت امام خمینی (ره) فعالیت خود را شروع کردند. به ادعای سران این جمعیت رهبر انقلاب بر وحدت هیئتهای مذهبی تشکیلدهنده این جمعیت تأکید داشت. صادق امانی از جمله بنیانگذاران این جمعیت بود که برجستگی خاصی نسبت به همسلکان خود داشت بهطوری که در تبلیغات راهپیمایی روز عاشورا (۱۳ خرداد) نقش چشمگیری ایفا کرد و بیشتر اشعاری که در این روز سر داده میشد، سروده وی بود. در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با نظارت و مدیریت حوزههای ۱۰ نفره مؤتلفه به شایستگی به ایفای نقش پرداخت. همچنین پس از سرکوب خونین قیام ۱۵ خرداد و تبعید امام به ترکیه که رژیم شاه گمان میبرد تمامی موانع را از سر راه خود کنار زده است و هیچ کس را یارای مقابله با او نیست، صادق امانی و برخی از همرزمانش با تشکیل شاخه نظامی، شناسایی، تربیت اخلاقی، دینی، عقیدتی و آموزش نظامی اعضای شاخه نظامی مؤتلفه اصلیترین دولتمرد نزدیک به امریکا یعنی حسنعلی منصور را از میان برداشتند. در نتیجه مشارالیه پس از واقعه ترور منصور دستگیر و بعد از سالها مبارزه علیه رژیم پهلوی در سحرگاه ۲۶ خرداد ۱۳۴۴ به همراه سه همرزمش به حکم دادگاه نظامی رژیم پهلوی به اعدام محکوم و به درجه شهادت نائل شد و چند نفر دیگر از همرزمانش به زندانهای طویلالمدت محکوم شدند.
با توجه به اهمیت و نقش صادق امانی در تربیت کادرهای مبارز و متدین و بهکارگیری آنان در روند نهضت اسلامی و پیروزی انقلاب و با عنایت به فقدان یک پژوهش مستقل و کامل در این زمینه این پژوهش در صدد است در راستای تبیین نقش شخصیتها در تاریخ انقلاب با رهیافتی جدید به بررسی محیط و زمانه صادق امانی، پایگاه اجتماعی و فعالیتهای تشکیلاتی وی در پیوند با انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) بپردازد.
پژوهشی که از آن سخن میرود در چهار فصل تنظیم شده است. در فصل اول به پیشینه خانوادگی و اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوران تولد و پرورش امانی و همچنین پایگاه و خاستگاه اجتماعی و اقتصادی وی پرداخته شده است. در این فصل بهطور کلی اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران از میانه دهه ۱۳۲۰ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ بررسی شده و تشکیل جامعه تعلیمات اسلامی و نقش و اقدامات امانی در این جامعه بررسی شده است.
در فصل دوم فعالیتها و عملکرد صادق امانی از تشکیل فداییان اسلام تا آغاز نهضت امام خمینی (ره) بررسی شده است. بهعلاوه به چگونگی تشکیل جمعیت فداییان اسلام و نحوه همکاری امانی با این جمعیت، چگونگی تشکیل گروه سیاسی مذهبی شیعیان توسط امانی و دیگر همرزمانش نیز پرداخته شده است. در این فصل شرح داده میشود که امانی ضمن همکاری با فداییان اسلام دست به تشکیل گروه مستقل دیگری به نام شیعیان زد، لذا اقدامات و عملکرد شهید صادق امانی در گروه شیعیان و چگونگی انشعاب وی و عدهای دوستانش از این گروه نیز بررسی میشود. اوضاع سیاسی- اجتماعی ایران بعد از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و فعالیتهای مذهبی و فرهنگی صادق امانی در طی سالهای ۱۳۳۱ تا ۱۳۴۰ از مباحث دیگر این فصل است.
فصل سوم به اوضاع سیاسی ایران در سالهای اولیه دهه ۱۳۴۰ و آغاز نهضت امام خمینی (ره) و پذیرش امام خمینی (ره) و پذیرش مرجعیت ایشان توسط امانی و پیوستن او به نهضت امام، سفر زیارتی صادق امانی به حج و عتبات عالیات میپردازد. در همین برهه زمانی نقش امانی و هیئت مسجد شیخعلی در مخالفت با تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید شاه، حمله رژیم به مدرسه فیضیه و حضور امانی در آن واقعه میپردازد.
فصل چهارم این پژوهش به زمینههای ترور منصور و تلاشهای امانی برای اخذ فتوای شرعی ترور منصور، انجام عملیات بدر و ترور منصور و نقش صادق امانی در این زمینه، دیدگاه امام خمینی (ره) درباره ترور، دستگیری، بازجویی و محاکمه امانی و دیگر همرزمانش و در نهایت شهادت آنان میپردازد.»