سرويس سياسی جوان آنلاين: قرار بود آرای نمایندگان مجلس شفاف شود، اما یک فوریت طرح آن در صحن علنی رد شد و به رغم مطالبات مردمی برای شفافیت آرای نمایندگان، هیئت رئیسه مجلس مقابل درخواست برخی از نمایندگان برای انتشار داوطلبانه و سیستمی آرای خود هم ایستاد و مخالفت کرد. هیئت رئیسه مجلس در کنار اکثریت نمایندگان مجلس مقابل شفافیت ایستاده و اجازه نمی‌دهد مردم در جریان آرا و نظرات پنهانی نمایندگان خود در خانه ملت قرار بگیرند.
به گزارش راه دانا، مخالفت نمایندگان با شفاف شدن عملکردشان در حالی است که با در نظر گرفتن مزایای متعدد شفافیت مجلس، این موضوع باید تاکنون در اولویت بررسی قرار گرفته و با رأی قاطع نمایندگان تصویب می‌شد. برخی از این مزایا عبارتند از: نظارت بهتر شهروندان، افزایش نظارت احزاب و نهاد‌های سیاسی جامعه‌محور، افزایش نظارت رسانه‌ها، جلوگیری از انواع فساد پارلمانی، پاسخگوتر کردن نمایندگان، افزایش آگاهی و آموزش عمومی و تصمیم‌گیری بهتر در انتخابات آینده. به‌علاوه تجارب جهانی در کشور‌هایی مثل کانادا، دانمارک، صربستان، گرجستان، تونس و... در حوزه شفافیت آرا نیز گواه این امر است. همچنین گزارش وضعیت شفافیت پارلمان‌های ۳۹ کشور از جمله ایران را می‌توان در سایت beta.openparldata.org به‌صورت مقایسه‌ای با سایر کشور‌ها مشاهده کرد.
پرهیز از شفافیت!
مردادماه ۱۳۹۷ بود که طرحی با امضای ۲۹ نماینده با عنوان «طرح الحاق یک تبصره به ماده ۱۲۲ آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی» از طرف حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده مردم شاهین‌شهر در راستای شفافیت آرای نمایندگان مجلس، تقدیم هیئت‌رئیسه مجلس شد. بر اساس این طرح اسامی افراد حاضر در رأی‌گیری‌ها به‌علاوه اعلام نظر آن‌ها باید به صورت عمومی منتشر شود. با اعلام عمومی این طرح و مشاهده حمایت تنها ۲۹ نماینده از آن، موجی از مطالبات عمومی در راستای درخواست از نمایندگان برای حمایت از این طرح شکل گرفت که در نهایت سبب شد بیش از ۲۰۰ نماینده از این طرح اعلام حمایت کنند. در ادامه تلاش برای شفافیت مجلس، نهایتاً در نشست علنی ۱۴ شهریورماه مجلس، «یک‌فوریت طرح الحاق دو تبصره به ماده ۱۱۹ قانون آیین‌نامه داخلی مجلس» به رأی گذاشته شد. این طرح امضای ۱۲۰ نفر از نمایندگان را با خود داشت. در نهایت ۱۹۴ نماینده حاضر در جلسه با ۵۹ رأی موافق، ۱۰۸ رأی مخالف و پنج رأی ممتنع از مجموع آرا، مخالفت خود را با یک فوریت طرح شفافیت آرا اعلام داشتند. نمایندگان حتی پس از رأی با این درخواست که آیا آرای‌شان نسبت به همین رأی‌گیری علنی باشد یا خیر نیز مخالفت کردند.
رأی نیاوردن فوریت طرح شفافیت آرا مسبب نقد‌ها و پرسش‌هایی در جامعه شد. از جمله یکی از نمایندگان گفت: «مقام معظم رهبری چند روز پیش فرمودند که به غیر از مسائل نظامی، امنیتی و اموری که با دشمن مقابله دارد، هیچ رازی با مردم نباید وجود داشته باشد، حال چگونه می‌شود که طرح شفافیت آرای نمایندگان که با امضای بیش از ۲۰۰ نفر از نمایندگان [البته تعداد امضا‌ها کمتر بوده است، اما بیش از ۲۰۰ نماینده از این طرح حمایت کردند.]وارد صحن می‌شود، اما ناباورانه حتی یک‌فوریت آن نیز رأی لازم را کسب نمی‌کند، أینَ تذهبون؟»
هیئت‌رئیسه مجلس سد راه شفافیت داوطلبانه
یک هفته پس از مخالفت نمایندگان مجلس با بررسی فوریت طرح شفافیت آرا، کمپینی تحت عنوان شفافیت آرا به راه افتاد و تعداد ۱۰۰ نفر از نمایندگان حمایت خود را از این کمپین اعلام داشتند.
حسینعلی حاجی‌دلیگانی در خصوص این کمپین گفته است: «نمایندگانی که به کمپین شفافیت آرا پیوسته‌اند، در نامه‌ای به علی لاریجانی رئیس مجلس، از وی خواسته‌اند آرای‌شان به‌صورت علنی و شفاف از سوی مجلس اعلام شود.»
در مقابل درخواست نمایندگان مبنی بر انتشار داوطلبانه آرا، یک عضو هیئت‌رئیسه مجلس بیان داشت که «درخواست نمایندگان مبنی بر اعلام آرای نمایندگانی که داوطلب اعلام آرای‌شان توسط هیئت‌رئیسه مجلس پس از بررسی در جلسه هیئت‌رئیسه رد شده است. نظر هیئت‌رئیسه بر این شد که در آیین‌نامه داخلی مجلس، اعلام داوطلبانه آرای نمایندگان از سوی هیئت‌رئیسه پیش‌بینی‌نشده ولی هر نماینده می‌تواند مبادرت به انتشار آرای خود کند.» حال سؤال این است که هیئت‌رئیسه مجلس بر چه مبنایی چنین تفسیری را از آیین‌نامه داخلی مجلس ارائه داده است؟ این پرسشی است که هیئت رئیسه درخصوص آن توضیحی نداد، البته در ذیل وظایف هیئت‌رئیسه در ماده ۲۲ آیین‌نامه داخلی مجلس، به صلاحیت تفسیر آیین‌نامه داخلی مجلس از سوی هیئت‌رئیسه این قوه هیچ اشاره‌ای نشده است. همچنین تنها در ذیل ماده ۱۱۷ آیین‌نامه در خصوص «حد نصاب رأىگیرى در مجلس، کمیسیون، کمیته و شعبه» در موارد «اکثریت دوسوم نمایندگان حاضر»، به «تصویب آیین‌نامه داخلى مجلس و تفسیر آن» اشاره شده است. بر این اساس تفسیر آیین‌نامه داخلی مجلس تنها در حیطه شأن و وظایف نمایندگان و با اکثریت دوسوم آنهاست.
از طرفی دیگر برخی از پیگیری‌ها و تلاش‌ها برای انتشار آرای نمایندگان موجب شده است تا موضوع «شفافیت مشارکت در رأی‌گیری نمایندگان» و «شفافیت حضور و غیاب» آنان در دستور کار برخی از نمایندگان قرار گیرد. از سویی اگر دلیل هیئت‌رئیسه برای منتشر نکردن سیستماتیک آرای نمایندگان داوطلب، پیش‌بینی نشدن این مسئله در آیین‌نامه داخلی مجلس باشد، انتشار اطلاعات حضور و غیاب و عدم مشارکت نمایندگان در رأی‌گیری‌ها نیز در قانون آیین‌نامه داخلی مجلس پیش‌بینی‌نشده، اما قرار است منتشر شود.
با این وجود تلاش برخی از نمایندگان برای انتشار این اطلاعات نشان از آن دارد که سکوت آیین‌نامه داخلی در این باره برای انجام و پیشبرد اصلاحات در مجلس کافی است. حال آنچه لازم است، آگاهی افکار عمومی از دلایل برخورد سلیقه‌ای هیئت‌رئیسه مجلس نسبت به این امور است. آیا هیئت‌رئیسه مجلس برای این اقدام خود نباید دلایلی قانع‌کننده به افکار عمومی ارائه دهد؟
