نشست اقتصادی اتحادیه عرب از دیروز به طور رسمی كار خود را در بیروت آغاز كرد و تا امروز ادامه خواهد داشت. روز گذشته تعدادی از وزرای خارجه عرب در بیروت حضور به هم رسانده و طی مصاحبههایی مواضع كشورشان را در قبال تحولات منطقه اعلام كردند. قرار بود این نشست به عاملی مهم در تقویت روابط سیاسی و اقتصادی میان لبنان و كشورهای عربی منجر شود. همچنین قرار بود به صورت آزمایشی یك هیات سوری در این نشست شركت كنند تا راه برای تجدید عضویت این كشور در اتحادیه عرب فراهم شود. حتی نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان تهدید كرده بود كه اگر از سوریه در این نشست دعوت نشود در آن شركت نخواهد كرد، اما كارشكنیهای آمریكا و عربستان سعودی اجازه نداد دبیرخانه اتحادیه عرب كه مسؤول برگزاركننده این نشست است از سوریه دعوت كند. حتی در خبرها آمده بود كه سعد حریری، نخستوزیر لبنان با ارسال نامهای به احمد ابوالغیط، دبیركل اتحادیه عرب از او خواسته بود از سوریه دعوت نكند. پیش از آن دیوید هیل، معاون وزیر خارجه آمریكا در دیدار با حریری، او را به این كار تشویق كرده بود؛ موضوعی كه مورد اعتراض بخشی از لبنانیها قرار گرفت.
سال 2011 همزمان با آغاز ناآرامیهای داخلی در سوریه كه زیر سر عوامل خارجی بود كشورهای قطر، عربستان، امارات و بحرین فشار آوردند تا عضویت سوریه در اتحادیه عرب به حالت تعلیق درآید. حال پس از هفت سال كه از این ماجرا میگذرد و بحران سوریه فروكش كرده است برخی از كشورهای عرب ازجمله امارات و بحرین سفارتهای خود را در دمشق بازگشایی كردهاند. تمایل سایر كشورهای عرب به ترمیم روابط خود با سوریه این گمان را تقویت كرد كه بهزودی سوریه به عضویت مجدد اتحادیه عرب در خواهد آمد. حتی احمد ابوالغیط، دبیركل اتحادیه عرب بارها در مصاحبههای مطبوعاتی خود اذعان كرد، به طور قطع سوریه به عضویت اتحادیه عرب بازخواهد گشت، اما در آخرین روزها اتحادیه عرب با عقبنشینی از مواضع قبلی خود از دعوت سوریه پشیمان شد و آن را به آیندههای نامعلوم موكول كرد.
حاضرغایب
با این حال هرچند سوریه به طور مشخص در نشست لبنان حضور نداشت، اما نام این كشور درهمه گفتوگوها و مصاحبه ها ذكر میشد. به گزارش ایسنا، جبران باسیل،وزیر خارجه لبنان پیش از نشست توسعه اقتصادی و اجتماعی سران عرب تاكید كرد، سوریه خلأ بزرگی در كنفرانس بیروت است و باید به آغوش كشورهای عربی بازگردد نه اینكه در آغوش تروریسم باشد. باسیل تاكید كرد: سوریه باید بدون اجازه خارجیها در آغوش ما باشد نه اینكه در آغوش تروریسم. معنای اینكه اتحادیه عرب عضویت سوریه را تعلیق و آن را تحریم كرده چیست و چه موفقیتی در این باره داشته است؟ محمد علی الحكیم، وزیر خارجه عراق نیز گفت: تعلیق عضویت سوریه از همان ابتدا اشتباه بود و ما با طرف سوریه در ارتباط دائمی هستیم. وی افزود: برای بازگرداندن تدریجی سوریه به آغوش كشورهای عربی تلاش میكنیم. عراق در این زمینه موضعی مشخص دارد. حسام زكی، معاون دبیركل اتحادیه عرب نیز پیش از نشست وزیران خارجه گفته بود، سوریه از اتحادیه عرب طرد نشده و بازگشتش حتمی است.
در خبرهای دیروز آمده بود نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان نیز در اعتراض به بیتوجهی كشورهای عربی به مسأله امام موسی صدر و بیتوجهی به درخواستش برای تعویق اجلاس اقتصادی بیروت تا مشخص شدن وضعیت سوریه، در این اجلاس شركت نمیكند. به دنبال دعوت سعد الحریری از لیبی برای شركت در اجلاس، برخی گروهها در لبنان با اشاره به قضیه ربوده شدن
امام موسی صدر، به این دعوت اعتراض داشتند. همزمان تعدادی افراد ناشناس به سفارت لبنان در پایتخت لیبی حمله كرده و در و پنجرههای سفارت را شكستند. پس از آن لیبی اعلام كرد در اجلاس بیروت شركت نمیكند.
با این حال تمیم بن حمد آلثانی، امیر قطر در گفتوگویی تلفنی با میشل عون، رئیسجمهور لبنان قول داد در این اجلاس شركت كند. برخی دیگر از كشورهای عرب نیز گفتند در سطح وزیر یا نخستوزیر در این اجلاس شركت خواهند كرد اما به گزارش شبكه خبری الجزیره، امیران كویت و قطر شركت نخواهند كرد. به جای رئیسجمهور مصر قرار است نخستوزیر این كشور به لبنان بیاید و محمود عباس رئیس تشكیلات خودگردان فلسطین نیز گفته است این روزها در نیویورك خواهد بود.
این چهارمین نشست توسعه اقتصادی و اجتماعی كشورهای عضو اتحادیه عرب است.
نشستهای مذكور هر دو سال یكبار برگزار میشود، اما اكنون نزدیك به شش سال است برگزار نشده؛ آخرین دوره آن در عربستان سعودی ( 2013) بود و دورههای قبلی این نشست نیز در كویت (2009) و مصر (2011) برگزار شد.
تجلی اختلاف
هرچند جبران باسیل، رئیس دستگاه دیپلماسی لبنان از كشورهای عرب خواست اختلافات خود را كنار بگذارند و بدون اتكا به قدرتهای خارجی سعی كنند با همكاری و همیاری یكدیگر مشكلات شان را برطرف سازند، اما كنفرانس بیروت یكبار دیگر تشتت كشورهای عرب را به نمایش گذاشت. این تشتت و اختلاف صرفا بر سر دعوت سوریه نبود، بلكه در بقیه موارد نیز به چشم میخورد. به عنوان مثال برخی كشورهای عرب به صورت آشكار و نهان درحال عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی هستند این درحالی است كه برخی دیگر به شدت با این امر مخالف بوده و آن را به ضرر تمام كشورهای عرب و مسلمان میدانند. اختلاف محور عربستان و قطر نیز ازجمله موارد دیگری است كه همكاریهای اعراب را تحتالشعاع قرار داده است. كنفرانس بیروت در واقع یك بار دیگر نشان داد تا زمانی كه اعراب تحت تاثیر القائات بیگانگان باشند، بهترین فرصتها برای توسعه و پیشرفتهای خود را از دست میدهند.