جوان آنلاین: هفته نامه مثلث در گفتوگو با دکتر سیدحسین نبوی استاد جامعهشناسی دانشگاه خوارزمی به ظهور و افول سلبریتیها در جامعه پرداخته است. در این مصاحبه دکتر نبوی به نقش رسانهها تاکید کرده است که بخشی از آن را در ادامه میخوانید:
در این سالهای اخیر لااقل نقش سلبریتیها را در دو اتفاق پررنگ دیدیم، انتخابات ریاستجمهوری و زلزله کرمانشاه، این نقش چه شباهتهایی دارند؟
سلبریتیها گروه مرجع برای نسل جوان جامعه است، اما نسلهای واقع در میانسالی گروههای مرجع دیگری را انتخاب میکنند، مثلا نسل کهنسالتر هنوز علما و روحانیون را به عنوان گروه مرجع در نظر میگیرند. گروههای سیاسی از سلبریتیها بهره میگیرند و استفاده میکنند، برخی از این سلبریتیها آدمهای کارکشتهای نیستند، ذهن تخصصی ندارند، آدم سیاسی نیستند، فرقی نمیکند به نفع کدام گروه وارد شوند، سلبریتیها سرنوشت ناخوشایندی داشتند، چون مردم با اهداف و نتایج گروهها به مرور آشنا میشوند.
در مقابل زمانی که سلبریتیها پا پیش میگذارند برای حل یک بحران در جامعه، مانند زلزله کرمانشاه؛ این زمانی است که منافع اقتصادی یا سیاسی گروه خاصی در نظر نیست، بلکه منافع انسانی و اخلاقی یک جمع بزرگتری در میان است. جامعه این عمل را میپسندد و این باعث افزایش محبوبیت سلبریتیها میشود.
من فکر میکنم سلبریتیهایی که از دولت حمایت کردند، چون شعارهایی را رواج دادند که خودشان طراحی نکرده بودند و در تحققشان هیچ نقشی نداشتند، به پشیمانی رسیدند.
این به دلیل نگاه نقیضی جامعه در آن مقطع بود که نمیتوانست این دو را کنار هم بنشاند، یعنی در ذهن مردم یک اقتدارگرایی در یک عکس دونفره به چشم میخورد که بازتاب معکوس برای جناح سیاسی مربوطه داشت. در مقابل سلبریتیهایی بودند که شاید خودشان هم به این شعارها اعتقاد نداشتند، اما چون بخشی از جامعه این شعارها را میخواستند، به رواج آنها کمک کردند، در واقع اگر پشیمانی رخ داده به رابطه قدرت در جامعه و تعریف آن در لایههای پایینتر جامعه برمیگردد.
وظیفه نخبهها مقابل سلبریتیها چیست؟ نظر من این است که اگر تولید ادبیات درست داشته باشیم، آن وقت ادبیات نادرست این قدر مورد توجه قرار نمیگیرد. شاید نخبهها هم باید این دیوار بین خودشان و مردم را بشکنند.
نخبهها که دارند کارخودشان را انجام میدهند و تولید علم میکنند. این رسانهها هستند که باید رویه درستتری در برجستهسازی داشته باشند. یک انسان علمی و دانشگاهی دارد کارش را انجام میدهد. او مطابق نظر وبر که میگوید اخلاق اعتقاد، دقیقا مطابق با اخلاق اعتقاد عمل میکند، اما سلبریتیها محصول رسانهها هستند. ماهیت ذاتی رسانهها این است که دوست دارند همه چیز را سادهسازی کنند. آنها دستاوردهای علمی را عوام پسند میکنند، در صورتی که من فکر میکنم رسانهها وظیفه دارند کمکم سطح سواد مردم را بالا ببرند و آنها را با این دستاوردها آشناتر کنند، آن هم در جامعهای که افراد دانشگاهدیده کم نیستند، رسانهها میتوانند فیتیله سلبریتیسازی را کمی پایین بکشند و به بالارفتن آگاهی در جامعه کمک بیشتری بکنند.