همزمان با بروز نابسامانی در وضعیت اقتصادی خانوارها، گفته میشود که برخی از نمایندگان مجلس به دنبال افزایش مبلغ یارانههای نقدی در سال آینده هستند. اما بروز نابسامانی در وضعیت اقتصادی خانوارها در شرایطی است که دولت سال آینده نیز تصمیمی برای افزایش میزان یارانه خانوارها ندارد. این ادعا را میتوان با رجوع به لایحه بودجه سال ۹۸ مشاهده کرد، جایی که جزئیات لایحه بودجه نشان میدهد، سال آینده مصارف هدفمندی یارانهها ۱۴۲ هزار میلیارد تومان است که ۴۲ هزار میلیارد تومان آن متعلق به پرداخت یارانه نقدی و غیرنقدی است. بنابراین مشخص است که دولت سال آینده نیز قرار نیست تغییری در نرخ بودجه ایجاد کند. این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که مطابق دادههای موجود زمانی که یارانه نقدی برای اولینبار پرداخت شد، ارزش پول ملی ما حداقل سه برابر زمان فعلی بودهاست و در حال حاضر ۴۵ هزار و ۵٠٠ تومان یارانه نقدی کمتر از ١۵ هزار تومان ارزش سال پرداخت یارانه را دارد.
این موضوع در گزارشهای بانک مرکزی نیز قابلمشاهده است. بر مبنای دادههای بانک مرکزی از متوسط هزینه ناخالص سالانه یک خانوار در سال ۱۳۹۶ میتوان نتیجه گرفت یارانه پرداختی به یک خانوار سهنفره در دهکهای اول تا دهم عمدتاً در معیشت دهکهای اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و تا حدودی در معیشت دهک ششم تأثیرگذار بوده و پرداخت یارانه نقدی به دهکهای هفتم، هشتم، نهم و دهم کمترین تأثیر را در معیشت خانوارها دارد. بر این اساس، هزینه معیشت یک خانوار با بعد متوسط ۳/۳ نفر در دهک اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم در سال ۹۶ به ترتیب ۷۷۴ هزار و ۳۴۷ تومان، یکمیلیون و ۲۵۲ هزار تومان، یکمیلیون و ۹۶۱ هزار تومان، ۲ میلیون و ۳۵۱ هزار تومان و ۲ میلیون و ۸۲۱ هزار تومان بودهاست که پرداخت یارانه نقدی ماهانه ۱۵۰ هزار تومانی برای یک خانوار (با بعد خانوار متوسط ۳/ ۳ نفر)، حدود ۴/۱۹ درصد از هزینههای دهک اول، حدود ۱۲ درصد از هزینههای دهک دوم، حدود ۴ /۹ درصد از هزینههای دهک سوم، حدود ۷/ ۷ درصد از هزینههای دهک چهارم، حدود ۴/۶ درصد از هزینههای دهک پنجم و حدود ۳ /۵ درصد از هزینههای دهک ششم را شامل میشود.
همچنین یارانه نقدی پرداختی ماهانه ۱۵۰ هزار تومانی یک خانوار (با بعد خانوار متوسط ۳/ ۳ نفر) حدود ۴/ ۴ درصد از هزینه ماهانه دهک هفتم، حدود ۵/۳ درصد از هزینه ماهانه دهک هشتم، حدود ۶/ ۲ درصد از هزینه ماهانه دهک نهم و حدود ۴/ ۱ درصد از هزینه ماهانه دهک دهم را شامل میشود. این اطلاعات مربوط به سال ۹۶ است و در شهریورماه سال ۱۳۹۷ تورم نقطهبهنقطه رشد ۲ / ۷ درصدی نسبت به ماه قبلش داشت و در اولین ماه پاییز این عدد به ۵/۵ درصد رسیدهبود و سرانجام تورم نقطهبهنقطه آبانماه به ۹ / ۳۹ درصد رسید. در همین حال پیشبینیهای اقتصادی بانک مرکزی نیز نشان میدهد که با توجه به شرایط موجود و تداوم این روند در انتهای سال نرخ تورم متوسط حدود ۳۰درصد ثبت خواهد شد. بنابراین با توجه به در نظر گرفتن این تورم فزاینده، مشخص است که اکنون عملاً ارزش یارانه پرداختی به خانوادهها از بین رفتهاست و دولت باید فکری اساسی در این خصوص کند. این اتفاق در حالی روی دادهاست که دولت بهرغم تمام تأکیدات قانونی در خصوص حذف یارانه دهکهای بالا بنا به دلایل مختلف دست به این اقدام نزده و نهتنها باعثشدهاست که هزینههای گزافی به دولت تحمیل شود، بلکه یارانهبگیران واقعی را نیز دچار مشکل کردهاست. حال اگر طرح برخی نمایندگان برای افزایش میزان مبلغ یارانه نقدی برای بهبود شرایط اقتصادی خانوارها تصویب شود، باید دید که آیا دولت حاضر است افزایش بار پرداخت یارانههای نقدی را در شرایط تحریمی تحمل کند یا با کنار گذاشتن تحفظات سیاسی خود، اینبار مطابق قانون یارانه دهکهای بالا را برای کمک به معیشت دهکهای پایین حذف خواهد کرد؟