اگر چه با پيروزي انقلاب اسلامي، مصرف مشروبات الكلي در ايران به شدت كاهش يافته و ميتوان گفت در حال حاضر مسئلهاي به نام الكليسم و اعتياد به الكل در كشور ما تقريباً حل شده محسوب ميشود، اما هنوز هم شاهد ورود اين محصول جرمزا به كشور و مصرف آن بهويژه در ميان قشر جوان هستيم. البته علاوه بر قاچاق اين كالا به كشور، با مشكل مشروبات الكلي دستساز نيز مواجه ميباشيم كه خود آن بهصورت ويژه بحث زيادي را ميطلبد.
تاكنون در زمينهي عوارض پزشكي مصرف الكل مطالب زيادي نوشته شده است، اما بيماري جسمي كه با شنيدن نام مشروبات الكلي در ذهن بسياري از افراد متبادر ميشود، تمام واقعيتهاي تلخ مربوط به شرب خمر نيست؛ آنچه بيش از هر چيز باعث ميشود پليس هر كشوري نسبت به آن حساسيت نشان دهد، پيامدهاي اجتماعي مصرف الكل ميباشد.
خوشبختانه باورهاي ديني باعث شده تا اين مسئله در كشور ما در مقايسه با ساير كشورها بسيار كمرنگتر جلوه كند؛ اما با توجه به وجود هجمهي فرهنگي دشمنان كه همواره درصدد تهي نمودن جوانان ما از باورهاي ديني هستند، آگاهسازي ميتواند به عنوان مهمترين و اساسيترين راه مقابله در اين زمينه باشد. هر چند در اسلام كه كاملترينِ اديان است، مسئلهي مبارزه با شرب خمر به بهترين وجه ممكن صورت گرفته است، اما تا زماني كه رويآوردن افراد به مسكرات يكي از ابزارهاي شيطان براي فريب انسان باشد، اين آسيب براي نوع بشر وجود دارد؛ در اين نوشتار ابتدا به آيات كلام وحي پيرامون «حرمت شُرب خمر» و رواياتي از معصومين (عليهمالسلام) در اين زمينه اشاره ميكنيم (كه متأسفانه هنوز بسياري از جوانان ما آگاهي كاملي از آن ندارند) سپس در ادامه جملاتي از بزرگان و مشاهير جهان را كه منعكسكنندهي حقايقي در مورد مصرف مشروبات الكلي است، تقديم شما ميكنيم.
الف) حُرمت شُرب خمر در قرآن:
خداوند در آيهي 219 سورهي مباركهي بقره فرمودهاند:
يَسْأَلُونَكَ عَنِ الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ قُلْ فِيهِمَا إِثْمٌ كَبِيرٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَإِثْمُهُمَآ أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا ...
در مورد شراب و قمار از تو سؤال ميكنند، بگو در آن دو گناهي بزرگ و (نيز) سودهايي است. در حالي كه گناهشان بزرگتر از نفعشان ميباشد...
در اين آيه خداوند در دوراني كه شرابخواري و قماربازي در جامعهي اسلامي كاملاً رايج بود، زمينه را براي تحريم آن دو پليدي فراهم نمودند و حكم قطعي را در سورهي مباركهي مائده صادر فرمودند؛ آنجا كه ميفرمايند:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (90) إِنَّمَا يُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَن يُوقِعَ بَيْنَكُمُ الْعَدَاوَةَ وَالْبَغْضَاء فِي الْخَمْرِ وَالْمَيْسِرِ وَيَصُدَّكُمْ عَن ذِكْرِ اللّهِ وَعَنِ الصَّلاَةِ فَهَلْ أَنتُم مُّنتَهُونَ (91)
«اي كساني كه ايمان آوردهايد؛ شراب و قمار و بتها پليد و از اعمال شيطانند، از آن اجتناب كنيد؛ باشد كه رستگار شويد (90) قطعاً شيطان ميخواهد كه خصومت و دشمنى را به وسيلهي شراب و قمار در ميان شما قرار داده و شما را از نماز و ياد خدا باز دارد؛ پس آيا از آن دست برنميداريد؟ (91)»
ب) حُرمت شُرب خمر در كلام معصومين(عليهمالسلام):
پيامبر اكرم (ص) فرمودهاند: «الخمرُ امُ الخبائث».
«شراب ريشهي پليديهاست. (مستدرك ج 3 ص 139)».
«دائم الخمر مانند بت پرست است؛ شراب برايش رعشهي بدن پديد مىآورد. مردانگى و انصاف و مروتش را نابود مىكند، شراب است كه شرابخوار را وادار به جسارت بر نزديكان و اقوام و خويشان و خونريزى و زنا مينمايد. حتى از زناى با محارم ايمن نمىتواند بود؛ او پس از مستى اين كار را بيتوجه انجام مىدهد و خلاصه شراب وادار كننده به هر نوع شر و اعمال ضد انسانى است. (بحارالانوار ج 65 ص 164)».
ج) جملات ماندگار مشاهير و بزرگان جهان:
* آيا ميدانيد آنچه را كه اين مرد در جامي لرزان در دستان مرتعش خود از مستي دارد و مينوشد چيست؟ او اشكها و خونهاي زندگي زن و فرزندانش را در اين جام مينوشد. (لامنه)
* اگر نوشيدن نوشابههاي الكلي در پارهاي از كشورها ممنوع ميشد، ميزان جنايت چنان كاهش مييافت كه پليس كاري براي انجام دادن نداشت. (دكتر جان بيرل، جراح پليس)
* اگر بگوييم الكل غذاست، مسخره كردهايم و به وجدان انساني توهين وارد ساختهايم، چيزي كه اينطور گلو و شكم را ميسوزاند و عضلات و مغز را فلج ميكند و در نتيجه انسان، حيوان درندهاي ميشود و روح خود را ميكشد «غذا نيست» كساني كه ميگويند الكل غذاست، اگر چه از دانشمندان باشند، كمتر از جنايتكاران جامعه نيستند، زيرا دانشمندان بزرگ دربارهي آن تحقيق كردهاند، الكل غذا نيست؛ بلكه سم شوم نفرتانگيزي است. الكل انسان را خواب ميكند تا روح حيواني او را بيدار سازد. (دكتر سن ژاك)
* الكل بزرگترين علت پيدايش رنج و فقر انساني است و بزرگترين عامل بيماري جهان است. (ژرژ كلمانسو)
* الكل بزرگترين علت افزايش جرايم جنايي است. (هانري روبر)
* الكل بلاي عظيمي است كه بشر را از تمدن به توحش ميبرد. (ژان ژيسبون)
* الكل غذا نيست؛ سمي است براي جسم و روح. (برتلو دانشمند فرانسوي)
* الكل خطري براي جامعه است من معتقد شدهام كه آينده به ملتهايي تعلق دارد كه از مصرف نوشابههاي الكلي خودداري ميكنند. (دكتر بولوال)
* بزرگترين دليل اينكه من مشروب نميخورم، آن است كه ميخواهم بدانم اوقات خوش من چگونه ميگذرد. (خانم آستور)
* بشر ضربتي را شديدتر از ضربت مسكرات نخورده. (محمد علي صفوت)
* پناه بر خدا از موقعي كه مردم دزد عقل را به دهان خود داخل كنند؛ واقعاً هيچ عاقلي اين كار را نميكند. (شكسپير)
* پيالهفروشيها كشتارگاه انسان است. (استينبك)
* تنها در طول مدت يك نسل اين كشور را از نوشابههاي مستكننده محروم كنيد؛ آنگاه خواهيد ديد كه شورش و غوغا چنان غير ممكن ميشود كه سوختن بدون اكسيژن. (هاريس من)
* ثمرهي شرابخوارگي دو چيز است؛ يا بيماري يا ديوانگي. (قابوس بن وشمگير)
* جاهايي كه مرگ و مير در اثر سل در آن خيلي زياد است، آنجاهايي است كه مصرف مشروبات الكلي زياد است. (پروفسور اندونزي)
* در مبارزه با الكليسم ما دو دشمن داريم؛ اول آدمهاي الكلي كه نميخواهند خود را معالجه كنند؛ دوم كساني كه ثروت خود را روي ميليونها اجساد انساني بالا بردهاند. (پروفسور وبوف)
* در اين دنيا هيچ چيز با مضرتتر از مستي نبُوَد، چنانكه هيچ فضيلت و شرف زياده از خردمندي و هوشياري نباشد. (خواجه نصيرالدين طوسي)
* شما نصف ميكدهها را ببنديد تا من هم ضمانت كنم كه كشور از نصف بيمارستانها و تيمارستانها و زندانها بينياز خواهد بود. (پزشك آلماني)
* صدمات الكل منحصر به بدن نيست؛ بلكه مراكز فكر و انديشه را نيز سخت صدمه ميزند؛ چنانكه تعداد ديوانگان در سال 1865 ميلادي فقط چهارده هزار نفر بودند و در سال 1910 و در اثر استعمال مشروبات الكلي به هفتاد هزار نفر رسيد. (كاستون اودوبل)
* كسي كه به نوشيدن شراب عادت كرد، ديگر نبايد بر او اعتماد كرد؛ زيرا لياقت حفظ اسرار ندارد. آيا لازم است كه انسان دشمن را در درون خود جاي دهد كه عقلش را بدزدد و او را مانند جانوران بيخرد كند؟ ما فرزندان آدم هستيم كه گاه ميكوشيم كه مانند جانوران بيخرد باشيم. من براي اين حرف از خدا آمرزش ميطلبم؛ زيرا با اين تشبيه به جانوران توهين كردهام.
* كمترين عيب شرب خمر، سلب اراده و حاكميت انسان است بر نفس خود. (محمد علي صفوت)
* ميخانه جايي است كه ديوانگي را بطر بطر ميفروشند. (سونيت)
* ميگساري خرد را فرسوده سازد و دل را مرده، مستي آرد و هستي برد. (سيد علياكبر برقعي)
* وقتي مشروب خوردي، با سلامتي و عقل خداحافظي كن. (مثل يوگسلاو)
* هر پيالهفروش مركز توليد بيماريها، جنايات و فقر عمومي و تمام بلايايي است كه به حيات انسان حمله ميآورد و مخصوصاً حيات طبقهي كارگر را مورد نهيب و غارت قرار ميدهد. (مونتالبر)
* هر اقدامي عليه مشروبات الكلي به عمل آيد، بايد با تمام قوا از آن طرفداري كرد. (اميل لوبه)
گويند بخور مي كه تو را غم ببرد غم از دل تــو رطل دمادم ببـرد
غم بُرد ولي با خردش يكجا بُـرد ديگر نخورم مي كه مرا هم ببرد
(گوهري)
هر كس كه در اين زمانه نوشيد شراب شد كشتي دين و عقل او غـرق در آب
چون عزت آدمي به دين و خـرد است وقتي كه خرد نشد چه انسان چه دواب
(سيد مهدي بصيري)
آن مي كه خِرَد بَرَد چو ريزي در كام ناكام شوي ز دانش و ماني خام
عقلت ز سر و صفايت از دل بــرود در دايرهي شراب چون نهي گام
(سيد يحيي برقعي)
به راحت نفس رنج پايدار مبر شب شراب به بامداد خمار نيرزد
(سعدي)
خرد را مِي ببندد چشم را خواب گنه را عذر شويد جامه را آب
(فخرالدين گرگاني)
شنو نصيحتِ پير اي جوان بادهپرست مده به باد جواني به عشق بادهي ناب
(قوامي گنجه)
توضيحي كوتاه پيرامون متن:
در اين متن تلاش شده است با استفاده از شيوههاي خاصي مثل استفاده از سخنان بزرگان اسلام و جهان، از حساسيتها و برخوردهاي احساسي مخاطبان جلوگيري شود. تاكنون در متوني كه با موضوع مشروبات الكلي تهيه و تدوين ميشد، بيشتر از هر چيز، مضرات استفاده از الكل از منظر علم پزشكي مورد تأكيد قرار ميگرفت كه با وظايف و مأموريتهاي سازماني پليس تناسب زيادي نداشت.
مخاطبان اصلی این متن آموزشی، جوانان و نوجوانان (دانشآموزان و دانشجویان) هستند و شیوه ی استفاده از آن نیز ميتواند حضوری و یا غیرحضوری (نوشتاری) باشد. البته برای بیان سخنان مشاهیر، تولیدات نوشتاری مناسبتر است.