سرویس ایران جوان آنلاین: ظرفیت بی‌نظیر چهارمحــال و بختیاری در رویش و تولید گیاهان دارویی فرصت ویژه‌ای را نصیب کشور کرده تا نقش مهمی در تجارت جهانی گیاهان دارویی و تحقق اقتصاد مقاومتی ایفا کند. براساس گزارش‌های موجود بیش از ۸ هزار گونه گیاهی در کشور شناسایی شده که از این تعداد در حدود ۲ هزار گونه جنبه دارویی دارد. این موضوع فرصت مناسبی را در اختیار کشور قرار داده تا سهم خود را در تولید و صادرات طلای سبز افزایش دهد. در این میان چهارمحال و بختیاری مهم‌ترین رویشگاه گیاهان منحصربه فرد در ایران است و از یک‌هزار و ۶۵۰ گونه گیاهان شناسایی شده در کشور، تعداد قابل توجهی از آن در انحصار این استان قرار داد.
چهارمحال و بختیاری از آنجا که مرتفع‌ترین استان ایران است و آب و هوایی کوهستانی دارد از نظر پوشش گیاهی و به دنبال آن دارو‌های گیاهی بسیار غنی است. ویژگی‌های طبیعی و اقلیمی این استان، نوع خاک، بارش، دمای هوا و مکان جغرافیایی ارتفاعات، شرایطی را پدید آورده است که این استان را به مهم‌ترین رویشگاه گیاهان دارویی در کشور تبدیل کرده است. ۸۷ درصد مساحت این استان کوهستانی است و تاکنون بیش از یک هزار و ۳۵۰ گونه گیاهی در آن شناسایی شده است که از این تعداد ۲۷۰ گیاه جنبه دارویی، خوراکی و صنعتی دارد و ۲۷ گونه خاص این استان است و در هیچ یک از مناطق دنیا رشد نمی‌کند.
تدوین سند راهبردی کشت گیاهان دارویی
رئیس بسیج علمی، پژوهشی و فناوری کشور نیز در بازدید اخیر خود از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های این استان به ویژه در حوزه گیاهان دارویی، اظهار داشت: این استان به سبب اقلیم مناسبی که دارد می‌تواند در کشت و تولید گیاهان ارگانیک حرف اول را در کشور بزند. حسین قدیانی ادامه داد: «چهارمحال و بختیاری از آنجا که به بام ایران شهرت دارد و دارای بهترین آب و هواست می‌تواند یکی از برند‌های مؤثر و مزیت‌های رقابتی کشور در حوزه صادرات محصولات گیاهی ارگانیک به شمار آید. حرکت‌های علمی و کاربردی خوبی در این حوزه آغاز شده و چنین مزیت منحصربه‌فردی به خوبی در استان تشخیص داده شده که انتظار می‌رود در ادامه نیز شاهد فعالیت‌های مؤثری در این حوزه باشیم.» از سال گذشته با تدوین سند راهبردی کشت گیاهان دارویی، سطح زیر کشت این گونه‌های گیاهی وسعت بیشتری پیدا کرده و هم اینک در ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی ملی و یک هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان گیاهان دارویی کشت می‌شود. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری در همین خصوص می‌گوید: «مطابق با برنامه پنج ساله گیاهان دارویی بایستی سالانه ۵۰۰ هکتار از اراضی استان به کشت گیاهان دارویی اختصاص یابد که در همین راستا طی ۲ سال اخیر سطح زیرکشت این گیاهان به یک هزار هکتار رسیده است.» ابراهیم شیرانی می‌افزاید: «هم اینک ۲۵۰ هکتار از اراضی استان به کشت گل‌محمدی، ۲۰۰ هکتار به کشت زعفران و ۳۰۰ هکتار به کشت موسیر، کرفس کوهی و سایر گیاهان دارویی اختصاص یافته است.»
وی با اشاره به اینکه در سال ۹۲ تنها در ۶۰ هکتار از اراضی استان گیاهان دارویی کشت می‌شد، ابراز امیدواری می‌کند تا در صورت استقبال کشاورزان و روستاییان، وسعت بیشتری از اراضی استان به این حوزه اختصاص یابد. شیرانی با بیان اینکه هر هکتار از اراضی گیاهان دارویی برای ۲ تا ۳ نفر شغل مستقیم ایجاد می‌کند، خاطرنشان می‌کند: «گرچه اشتغالزایی در این حوزه به صورت فصلی و مقطعی است، اما با درآمدزایی بالا و توجیه پذیری اقتصادی همراه است. در رسته‌های شغلی سامانه مشاغل خانگی نیز یک رسته به کشت گیاهان دارویی اختصاص داده شده و افراد علاقمند به فعالیت در این حوزه می‌توانند از تسهیلات بانکی بهره‌مند شوند.»
خام فروشی بزرگ‌ترین درد
شب‌های خنک و طول روز کم، تنوع خرده اقلیم‌ها، اختلاف ارتفاع بین ۹۰۰ تا ۴۲۰۰ متر از سطح دریا، تنوع خاک و اختلاف توپوگرافی بستر مناسبی برای رویش انواع گونه‌های گیاهی را در استان فراهم کرده است. همچنین در شرایط فعلی که شاهد وقوع خشکسالی‌های متوالی در اکثر استان‌های کشور و به تبع آن در چهارمحال و بختیاری هم هستیم با تغییر الگوی کشت از محصولاتی نظیر گندم و جو به سمت گیاهان دارویی، ضمن رفع مشکل کم آبی، درآمد بیشتری نصیب کشاورزان می‌شود. رئیس اداره جنگلداری و جنگل کاری منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با اشاره به کشت ۲ هزار و ۵۰۰ هکتار گیاهان دارویی در مراتع و اراضی ملی استان می‌گوید: «از برنامه‌های راهبردی سازمان جنگل‌ها، حفاظت از عرصه‌های ملی در قالب مشارکت‌های مردمی است.» علی حسین امینی ادامه می‌دهد: «در همین راستا در قالب ماده ۳، زمین لازم و بذر مورد نیاز برای کاشت گیاهان دارویی در اختیار مردم محلی قرار داده می‌شود تا ضمن حفاظت از جنگل‌ها و مراتع زمینه برای توانمندسازی این جوامع نیز فراهم شود.» آرزو هاشمی‌فرد یکی از بانوان کارآفرین نمونه کشوری استان، نمونه موفق فعالیت جوامع محلی در کشت گیاهان دارویی به شمار می‌رود.
وی که از سال ۹۴ اقدام به کشت گیاهان دارویی کرده است، توانسته به ازای هر هکتار کشت گیاه موسیر، ۷ میلیون تومان درآمد کسب کند. این بانوی کار آفرین می‌گوید: کار خود را با کشت محدود گیاهان دارویی از جمله کلوس، موسیر، آنغوزه و باریجه در ۵ هکتار آغاز کردم، اما طی این چهار سال با توسعه زمین‌های زیرکشت، میزان محصول برداشتی خود را به بیش از یک تن افزایش داده‌ام. وی که رتبه برتر تولید و بسته‌بندی فرآورده‌های گیاهان دارویی را در کشور کسب کرده است، از متولیان امر تقاضا کرد تا با راه‌اندازی کارخانه بسته‌بندی و صنایع تبدیلی ضمن حمایت از کشاورزان در راستای ارزش افزوده محصولات تولیدی در استان گام بردارند. در همین حال مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری نیز با تأیید ناقص بودن زنجیره تولید گیاهان دارویی در استان، معتقد است باید تلاش کرد تا صنایع تکمیلی، بازاریابی و صادرات گیاهان دارویی در استان تکمیل شود تا این محصولات ارزش صادراتی پیدا کنند. هم اینک ۸۵ درصد گیاهان دارویی تولید شده در چهارمحال و بختیاری به صورت خام و فله‌ای به استان‌های دیگر از جمله خراسان و اصفهان فرستاده می‌شود تا در کارگاه‌ها که بیشتر به صورت سنتی فعالیت دارند فرآوری شوند.
