سرویس ایران جوان آنلاین: سیبزمینی به محصولی غیر استراتژیک برای استان لرستان تبدیل شده است؛ محصولی آبدوست که تمام منابع آبی را از لایه لایه خاک بیرون میکشد و معضل خشکسالی را برای استان رقم میزند. به رغم اینکه بارها و بارها بر تغییر کشت در این استان تأکید شده است، اما باز هم کشاورزان به کشت سیبزمینی اصرار میورزند. از همین رو به تازگی جهادکشاورزی استان اجرای یکی از چند شیوه آبیاری نوین یعنی آبیاری قطرهای را دنبال میکند؛ طرحی که نه تنها جلوی هدر رفتن منابع آبی را میگیرد، بلکه به کشاورزان هم اجازه میدهد محصولی را که دوست دارند بکارند؛ اقدامی که باید در استانهای دیگر هم دنبال شود.
اصرار کشاورزان سراسر کشور به کشت محصولات آبدوستی، چون سیبزمینی و به تاراج رفتن منابع ارزشمند آبی به واسطه چنین محصولاتی به عنوان معضلی لاینحل برای محیط زیست و منابع طبیعی کشور مطرح است. به طوری که این محصول حتی در استانهایی، چون لرستان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و ... که با معضل کم آبی مواجه هستند هم همچنان ادامه دارد. از همین رو در استان لرستان، مسئولان جهاد کشاورزی بعد از برنامهریزیهای متعدد در راستای تغییر الگوی کشت کشاورزان، اصلاح شیوه آبیاری را مد نظر قرار دادند. البته تغییر الگوی کشت نیز طی این سالها توانسته چندین هکتار از مساحت مزارع سیبزمینی را بکاهد. گفته میشود که کشاورزان برای کشت پاییزه سیبزمینی به دلیل بارندگیهای مناسب پاییزی مشکلی ندارند و معضل اصلی زمانی پیدا میشود که قرار است مزارعشان را برای کشت بهاره آماده کنند؛ زمانی که بارندگیها کاهش یافته است و به طور قطع منابع آبی موجود برای کشت محصولات آبدوستی، چون سیبزمینی مناسب نیستند.
کاهش ۹۵ درصدی هدررفت منابع آبی
گفته میشود که امسال حدود ۵ هزار و ۸۰۰ هکتار از مزارع استان لرستان به زیر کشت سیبزمینی رفته است. مساحتی که سال گذشته یکهزار متر بیشتر بوده و امسال با اصلاح موفق الگوی کشت کاهش یافته است. با این حال همین مقدار مساحت هم برای کشت بهاره خسارات جبرانناپذیری به منابع آبی وارد میکند. لازم به ذکر است که سالانه حدود ۲۰۳ هزار تن سیبزمینی از مزارع این استان برداشت میشود که برای هر کیلو گرم آن حدود ۸۰۰ لیتر آب صرف شده است. این به این معناست که سالانه ۱۶۲ میلیارد لیتر آب شیرین تنها برای کشت این محصول در لرستان مصرف میشود. استانی که نزدیک به ۱۰ سال است که در وضعیت خشکسالی به سر میبرد. از همین رو ابتدای سال جاری رئیسجمهور در خصوص صادرات این محصول گفته است: «با توجه به اینکه سیبزمینی نیازمند مصرف آب شیرین است، تولید مازاد این محصول و صادرات آن با وجود کمآبی کشورمان هیچگونه توجیه اقتصادی ندارد.» با این حال باز هم کشاورزان به دلیل سوددهی این محصول به کشت سیبزمینی اصرار دارند بنابراین تنها راهحل علاوه بر متقاعد کردن کشاورزان برای تغییر کشت، اصلاح شیوه آبیاری است. آبیاری قطرهای یکی از شیوههایی است که مسئولان جهادکشاورزی آن را مدنظر قرار دادهاند و گفته میشود تا ۹۵ درصد هدررفت منابع آبی را کاهش میدهد. در این راستا مدیر جهاد کشاورزی مرکز لرستان از اجرای طرح آبیاری سیبزمینی به روش قطرهای برای نخستین بار در این استان خبر میدهد و میگوید: «با بررسی شیوه کشاورزی کشور ژاپن به این نتیجه رسیدیم که همین پروژه را در مزارع لرستان دنبال کنیم.»
مراد بیرانوند ادامه میدهد: «در همین راستا چند مزرعه را در نقاط مختلف برای این کار در نظر گرفتهایم و کارشناسان ما در این خصوص آموزشهای لازم را فراگرفتهاند و اگر به نتیجه برسیم آن را ترویج میدهیم.» وی بیان میکند: «در راستای اجرای طرح الگوی کشت کارهای زیادی انجام دادهایم و در این زمینه همچنان بیش از پیش تلاش خواهیم کرد.»
کمک بلاعوض برای آبیاری نوین
با این تفاسیر به اصلاح شیوه آبیاری میتوان به عنوان راهحلی برای خروج از بحران هدررفت منابع آبی توجه داشت؛ اتفاقی که نه تنها باید در استان لرستان و در خصوص محصولی همچون سیبزمینی گسترش یابد، بلکه ضروریست در خصوص استانهای دیگری همچون چهارمحال و بختیاری، اصفهان و حتی مناطقی که با مشکل کمتری در خصوص کمبود منابع آبی مواجه هستند و در مورد محصولات دیگر هم اعمال شود. کاری که اکنون در استانهایی همچون آذربایجان غربی نیز دنبال میشود. در این راستا رئیس جهاد کشاورزی این استان میگوید: «امسال ۴ هزار و ۳۰ هکتار از اراضی کشاورزی آذربایجان غربی مجهز به سیستم آبیاری مدرن میشوند.» اسماعیل کریمزاده در خصوص اینکه این نخستین باری نیست که در آذربایجان غربی طرح آبیاری نوین اجرایی میشود، ادامه میدهد: «طرح اجرای سیستمهای نوین آبیاری تحت فشار به مساحت ۱۴ هزار و ۴۱ هکتار در سطح اراضی کشاورزی استان امسال افتتاح شده و به بهرهبرداری رسیده است.» لازم به ذکر است که طرح آبیاری نوین حتی باید در استانهای پر بارشی همچون مازندران و گیلان هم عملیاتی شود. در این خصوص مدیر جهاد کشاورزی بابل با اشاره به ضرورت توسعه این طرح در مازندران، میگوید: «۸۵ درصد هزینه اجرای طرح سیستم آبیاری قطرهای در باغات کشاورزی به صورت بلاعوض از سوی دولت پرداخت میشود.» سیداحمد طاهری میافزاید: «صرفه جویی در مقدار مصرف آب و هزینه، عملیات زراعی آسانتر، افزایش محصول در واحد سطح در مقایسه با آبیاری سنتی، عدم نیاز به تسطیح اراضی در این روش، کاهش علفهای هرز در مزرعه، افزایش کیفیت محصول و درآمد کشاورزان از مزایای روش نوین آبیاری تحت فشار است.» بنابراین ضروریست در تمامی استانهای کشور این مهم به کشاورزان اطلاعرسانی و اجرایی شود؛ اقدامی که میتواند کمک چشمگیری به حفظ منابع آبی به خصوص آب شیرین کند.