پس از انتشار گزارش «جوان» با عنوان «مدیریت خون به نفع جیب سازمان انتقال خون» سازمان انتقال خون جوابیهای را به دفتر روزنامه ارسال داشته است. متن این جوابیه به این شرح است:
سازمان انتقال خون ایران به عنوان یک سازمان ملی از بدو تأسیس تاکنون متکی به سرمایه اجتماعی اهداکنندگان داوطلب بوده است و تلاش نموده که بهترین خدمات را به مصرفکنندگان این ماده حیاتی ارائه دهد. آمارهای علمی و آزمایشهای انجام شده در آزمایشگاههای مستقل و معتبر بینالمللی مؤید موفقیت چشمگیر سازمان انتقال خون ایران در میان کشورهای منطقه و حتی دنیا بوده و این موفقیتها باعثشده که تجربه ایران توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان الگویی موفق در زمینه انتقال خون به کشورهای در حال توسعه معرفی شود. با این وجود گاه اخباری از سرکم اطلاعی، سبب تشویش افکار عمومی و ایجاد مشکل در دستیابی به اهداف انسانی سازمان انتقال خون میشود که لازم است به منظور تنویر افکار عمومی به آنها پاسخ داده شود.
۱- ابتلای عزیزان هموفیلی به ویروس ایدز به دلیل مصرف داروهای مشتق از پلاسما بوده است. استفاده از واژگان تزریق خونهای آلوده فرانسوی در اطلاعرسانی، تلاش نافرجام و شکستخورده برای ایجاد ارتباط میان سازمان ملی انتقال خون و ابتلای این عزیزان به بیماری ایدز میباشد. حال آنکه داروهای مشتق از پلاسما در آن سالها وارداتی بوده و از پلاسمای ایرانی تهیه نمیشده است، از سوی دیگر سازمان انتقال خون متولی کیفیت دارو در کشور نبوده و نیست.
در سالهای اخیر این سازمان تولیدکننده ماده اولیه بخشی از داروهای مشتق از پلاسما بوده که به گواهی اسناد معتبر، بهترین و سالمترین پلاسما در دنیاست.
۲- تأکید بر فروش خون توسط سازمان انتقال خون ایران ناشی از درک ناقص از اقتصاد سلامت است. از ابتدای تأسیس سازمان انتقال خون ایران تعرفهگذاری محصولات این سازمان آرزوی مهمی برای مدیران و دستاندرکاران طب انتقال خون بوده که بعد از کشوقوسهای فراوان بالاخره در مدیریت فعلی این مهم به انجام رسیده است. اهدای خون داوطلبانه بخشی از برنامه سلامت خون در جهان و ایران است که در تضاد با تعرفهگذاری فرآوردههای خون نیست. آنچه به رایگان دریافت میگردد خون کامل است که مشمول تعرفهگذاری نبوده ولی هزینه روشهایی که برای تبدیل خون کامل به محصولات قابل مصرف در عرصه بالینی ضروری است، مشمول تعرفهگذاری شدهاند. اگر نقد تعرفهگذاری فرآوردههای خون با تکیه بر داوطلبانه بودن اهدای خون قابل اعتنا باشد، اولاً این کلیه کشورهای توسعهیافته به دلیل برقراری تعرفه بر خونهای اهدایی زیر سؤال خواهند بود. ثانیاً اینکه برای مثال سازمان آب به دلیل دریافت تعرفه تصفیه آب آشامیدنی مورد ملامت قرار خواهد گرفت. تعرفه فرآوردههای خونی به دلیل هزینهبر بودن فرآیندهایی که خون اهدایی را به خون قابل مصرف در بالین بیماران تبدیل میکند، برقرار شده و چنین رویهای در جهان امروز بسیار معمول است.
۳- مدیریت خون بیمار از سال ۲۰۰۵ به عنوان برنامهای حیاتی از سوی سازمانهای بینالمللی و علمی مورد تأکید قرار گرفته است. در این برنامه خون و فرآوردههای آن به صورت بهینه مورد استفاده پزشکان قرار میگیرد. برنامه مدیریت خون بیمار دارای فواید فراوانی از جمله حفظ منبع خون برای استفادههای ضروری و کاهش هزینههای نظام سلامت و بیماران است. این برنامه بیشتر بر ارتقای کیفیت محصولات تأکید دارد تا صرف انرژی غیرضروری برای افزایش کمیت تولیدات، از این رو در طب مدرن انتقال خون بر درمان کمخونی قبل از عمل جراحی و اتخاذ روشهایی برای کاهش از دست رفتن خون حین اعمال جراحی تأکید فراوان شده است. آنچه از سخنان مدیرعامل محترم سازمان انتقال خون ایران درخصوص خطر افزایش عفونتهای بیمارستانی در صورت مصرف غیربهینه فرآوردههای خون ایفاد میگردد، ناظر بر تحقیقات معتبر بینالمللی درخصوص مدیریت خون بیمار بوده و یک مسئله کشوری و مربوط به خونرسانی در ایران نیست.
در خاتمه یادآوری میشود که طرح بحثهایی که باید با نگاه علمی بررسی شود، بدون توجه به منابع معتبر نه تنها به سلامت بیماران کمک نمیکند بلکه در روند سلامت آنها مشکل ایجاد میکند.
از سوی دیگر بحثهایی که در آنها انصاف رعایت نگردد مشمول تناقص خواهند شد که در نهایت به بیاعتبار ساختن در مدعیان منجر خواهد گشت. اگر سازمان انتقال خون از محل تعرفهگذاری فرآوردههای خون به دنبال منفعتطلبی بود، عقل سلیم حکم مینمود که این سازمان مصرف بیشتر محصولات خون را تجویز نماید نه اینکه مدافع کنترل مصرف خون و فرآوردههای خون باشد. به نظر میرسد که منتقدین برنامه مدیریت خون بیمار و تعرفهگذاری فرآوردههای خون از مسیر نقد راهبردهای علمی منحرف شدهاند و برای توجیه سخنان خون به دنبال تجمیع متضادها هستند با وجود موانع فراوان در مقابل سازمان انتقال خون ایران، این مجموعه خدماتی – بهداشتی خود را تسلیم هیاهو نکرده، بر روشهای علمی و شناخته شده طب انتقال خون تأکید میکند.
جوان:۱- موضوع گزارش «جوان» هیچ ربطی به پرونده جنجالی ابتلای کودک پنج ساله دارای بیماری هموفیلی به ایدز بر اثر تزریق داروهای مشتق از پلاسما نداشت و فرافکنی سازمان انتقال خون در طرح این ماجرا به عنوان یکی از محورهای پاسخ به «جوان» بیانگر ذهنیت خود این سازمان درباره این پرونده قدیمی است! در این گزارش در تأیید گفته مدیرعامل سازمان درباره احتمال انتقال عفونت بر اثر تزریق خون از این واقعه به عنوان یکی از مصادیق این ماجرا اشاره و بر این موضوع تأکید شده که «خونهای تزریقی به بیماران در کشورمان امروز یکی از سالمترین خونهاست.»
۲- نقد به بحث تعرفهگذاری خون بهواسطه داوطلبانه بودن آن یکی از موضوعاتی است که همیشه مطرح بوده و هست، چراکه مشتقات خون همچون پلاسما و داروهای مشتق از آن برای سازمان انتقال خون درآمدزاست و هزینه فرآیندهای تبدیل خون اهدایی به خون قابل مصرف را کاملاً پوشش میدهد.
۳- در این گزارش به بحث مدیریت خون انتقادی وارد نشده بود، اما متهمکردن پزشکان به نگاه لیبرالی و تجویز بیمنطق خون از سوی این سازمان در حالی است که بیتردید پزشک معالج در تجویز خون برای بیمار منفعتی را دنبال نمیکند. در نهایت اینکه مسئله مدیریت خون خود بیمار هم مانند بسیاری دیگر از نظریات علمی دارای فواید، مضرات، موافقان و مخالفانی است که نمیتوان آن را نادیده انگاشت و با پروپاگاندای رسانهای ماجرا را جمع کرد.