وزیر خارجه امریکا با این ادعا که روسها پیمان منع موشکهای میانبرد هستهای (INF) را نقض کردهاند، اعلام کرد که روسیه ۶۰ روز زمان دارد که بازگردد. روسها در بالاترین سطح یعنی از زبان رئیسجمهورشان واکنش نشان دادند و ضمن هشدار، این ادعا را توجیهی دیرهنگام برای خروج که قبلش تصمیمش گرفته شده است، دانستند. در چنین شرایطی پیمان سازمان آتلانتیک شمالی موسوم به ناتو در همان مسیر دلخواه امریکا و برای باورپذیر ساختن داستان نقض پیمان موشکی هستهای میانبرد توسط مسکو، مدعی توسعه یک سامانه موشکی از سوی روسها شد که اروپا و بخشهایی از اقیانوس اطلس را به مخاطره میاندازد.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه امریکا که در نشست وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) شرکت کرده گفته است که «ایالات متحده اعلام میکند که از تخطی عملی روسیه از پیمان تسلیحات میانبرد هستهای آگاه است و در نظر دارد اجرای این پیمان را ظرف ۶۰ روز آینده متوقف کند مگر اینکه روسیه به طور کامل و به شکلی قابلراستیآزمایی اجرای این پیمان را از سر بگیرد.»
وی افزوده است که تخلف روسیه از این پیمان بهطور جدی امنیت ایالات متحده را به مخاطره میاندازد و به این ترتیب، امریکا نباید «اسیر» پیمانی باشد که توانایی آن کشور در بروز واکنش مناسب به این نوع تهدیدات را تضعیف میکند.
وزیر خارجه امریکا گفت که «تخلفات روسیه از این پیمان را نباید جدای از انگاره وسیعتر موارد قانونگریزی روسیه در نظر گرفت و فهرست اقدامات شرمآور روسیه بسیار طولانی است که اقدامات آن کشور در گرجستان، اوکراین و سوریه، دخالت در انتخابات، سوء قصد به [سرگی]اسکریپال [در بریتانیا]و حالا مداخله در تنگه کرچ تنها معدودی از آنهاست.» وی افزود که در مقابل، ایالات متحده به طور کامل و حتی با وسواس به این پیمان عمل کرده است.
مایک پمپئو گفت که از سال ۲۰۱۳ تاکنون، ایالات متحده در سطوح مختلف از جمله در عالیترین سطح نگرانی خود را نسبت به تخلفات روسیه دستکم در ۳۰ مورد به اطلاع مقامات آن کشور رسانده و افزود: «در تمامی موارد، پاسخ روسیه یکی بوده است؛ انکار هرگونه تخلف، مطالبه اطلاعات و ایراد اتهامات متقابل و بیاساس.» سایر کشورهای عضو ناتو هم با صدور یک بیانیه مشترک گفتهاند که روسیه با تولید و استقرار شبکههای موشکی ۹M۷۲۹ از تعهدات خود شانه خالی کرده است. سیستمی که امریکا و ناتو به آن اشاره میکنند -۹M۷۲۹- به روسیه امکان خواهد داد کشورهای ناتو را با سلاحی اتمی و بدون فوت وقت زیاد هدف قرار دهد.
در بیانیه ناتو آمده است: «ما در حمایت و تأیید یافتههای ایالات متحده در این مورد که روسیه عملاً این پیمان را نادیده گرفته است، متفقالقول هستیم.» دبیرکل ناتو هم گفته است که «به روسیه آخرین فرصت داده شده است تا به نحوی قابل راستی آزمایی اجرای کامل این پیمان را اثبات کند و در عین حال، ما باید آماده قبول این واقعیت باشیم که ممکن است این پیمان لغو شود.» پیمان منع کاربرد تسلیحات میانبرد هستهای در سال ۱۹۸۷ بین دونالد ریگان، رئیسجمهور وقت امریکا و میخائیل گورباچف، آخرین رهبر جمهوری اتحاد شوروی امضا شد و پس از فروپاشی شوروی، دولت روسیه تمامی تعهدات شوروی از جمله در این مورد را برعهده گرفت. براساس این پیمان، توسعه و کاربرد تمام موشکهای هستهای و غیرهستهای کوتاهبرد و میانبرد (برد ۵۰۰ تا ۵۵۰۰ کیلومتر) به استثنای موشکهای دریایی ممنوع شد.
این پیمان نخستین قرارداد کنترل تسلیحات هستهای موشکی راهبردی در جهان به حساب میآید که با توجه به اینکه در دوره جنگ سرد بین دو ابرقدرت (شوروی و امریکا) امضا شده بود، از اهمیت بسیار بالا و حیاتی برخوردار شده است. تا سال ۱۹۹۱ (۱۳۷۰) حدود ۲ هزار و ۷۰۰ موشک نابود شدند ضمن اینکه دو کشور اجازه بازرسی از تأسیسات یکدیگر را داشتند.
واکنش روسیه
اظهارات وزیر امور خارجه ایالات متحده در خصوص اولتیماتوم به روسیه، واکنش ولادیمیر پوتین را در پی داشت. به گزارش اسپوتنیک، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه در واکنش به اظهارات مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، گفت: «طبق معمول، ایالات متحده هیچ شواهدی مبنی بر اینکه روسیه پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد را نقض کرده است، ارائه نکرده است و بیانیه مطبوعاتی مایک پمپئو، وزیر امور خارجه ایالات متحده، تا حدودی دیر است.» پوتین در ادامه اظهار داشت: بیانیه پمپئو تا حدودی دیر است، زیرا طرف امریکایی اعلام کرد که قصد دارد از پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد خارج شود و اکنون به دنبال توجیهی برای اینکه چرا باید این کار را انجام دهند، هستند. به گفته رئیسجمهور روسیه، مهمترین توجیه واشنگتن این است که مسکو «چیزی را نقض میکند، در عین حال، طبق معمول، شواهدی از نقض از طرف ما ارائه نشده است.»همچنین سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه خبر داد که سفارت امریکا در مسکو یادداشتی را مبنی بر تعلیق اجرای پیمان موشکی به وزارت خارجه روسیه ارسال کرده است. «ماریا زاخارووا» در کنفرانس مطبوعاتی هفتگی خود در محل این وزارتخانه خاطرنشان کرد: در این یادداشت که روز گذشته به ما تحویل شد، طرف امریکایی اعلام کرده است که در صورت اجرا نشدن مفاد پیمان منع موشکهای هستهای کوتاهبرد و میان برد از سوی مسکو، واشنگتن پس از ۶۰ روز اجرای آن را به تعلیق در میآورد. وی افزود: امریکا روسیه را به نقض این پیمان متهم کرده، اما هیچ مدرکی را برای اثبات ادعای خود ارائه نکرده، در حالی که روسیه این پیمان را به طور کامل اجرا کرده است. زاخارووا در عین حال تصریح کرد: روسیه برای مذاکره در مورد این پیمان و حفظ و اجرای آن آمادگی دارد.
مخالفت پکن با چندجانبه شدن پیمان
وزارت خارجه چین ضمن مخالفت با مواضع امریکا درباره لزوم چندجانبه شدن پیمان منع موشکهای میانبرد اتمی (INF) اعلام کرد که این یک توافق دوجانبه بین واشنگتن و مسکو بوده است. به گزارش «اسپوتنیک»، «گنگ شوآنگ» روز چهار شنبه تصریح کرد که این پیمان دوجانبه بین اتحاد جماهیر شوروی و امریکا بسته شده بود. اظهارات این مقام پکن در حالی مطرح شده که پیشتر «آناتولی آنتونوف» سفیر روسیه در امریکا در اظهارنظری درباره این پیمان گفته بود که علاوه بر چین، باید کشورهای عضو ناتو و «اول از همه فرانسه و بریتانیا» هم عضو پیمان منع موشکهای میانبرد اتمی شوند.