یکی از نخستین دستاوردهای اسلام در همان آغاز نبوت پیامبر رحمت حضرت محمد (ص) مبارزه با خشونت علیه زنان و دختران بود. عرب عصر جاهلیت که دختر داشتن را عار میدانست و اقدام به زنده به گور کردن دخترانشان میکردند با آمدن دین اسلام با جهانبینی متفاوتی مواجه شدند که دختر را رحمت میدانست و پیامبر اکرم (ص) جایگاه زنان را به حدی ارتقا داد که نسل و سلاله پاک خودش نیز از حضرت زهرا (س) باقی ماند. احادیث و روایات گوناگون هم بر حفظ حرمت و شخصیت زن هم در محیط خانه و خانواده و هم در جامعه تأکید دارد. سیره و رفتار پیامبر و ائمه با همسرانشان هم گواهی بر همین مدعاست. در رابطه با صبر و شکیبایی در برابر همسر، پیامبر بزرگ اسلام میفرماید: آگاه باشید هرکس بر خوی زن بداخلاق خویش صبر و تحمل نماید و از خداوند انتظار پاداش شکیبایی و تحمل خویش را داشته باشد، خداوند به او پاداش شکرگزاران را میدهد. ایشان همچنین در حدیثی دیگر میفرمایند: هر کس نسبت به همسرش حتی به شنیدن یک کلمه ناروا تحمل و شکیبایی ورزد، خداوند او را از آتش آزاد و رها میسازد و بهشت را بر او واجب مینماید و برای آن مرد دوصد هزار نیکی نوشته میشود و دوصد هزار بدی از او پاک و زدوده میگردد و مرتبه وی دوصد هزار درجه بالا میرود و خداوند در برابر هر مویی که بر بدن اوست عبادت یک سال را مینویسد. در رابطه با تنبیه بدنی نیز پیامبر چنین میفرماید: بدترین مردان شما کسی است که تهمتزننده، خسیس و بدزبان باشد و همسرش را کتک بزند. در حدیثی دیگر نیز میفرمایند: من در شگفتم از کسی که زن خود را میزند در حالی که خودش به کتک خوردن سزاوارتر است. زنانتان را با چوب نزنید که قصاص دارد.
مراتب کمتر از خشونت، یعنی هرگونه آزاررسانی یا نوعی اعمال و رفتار یا گفتاری که مایه چندش و ناخشنودی دیگران شود نیز در اسلام، سرشتی شیطانی شمرده شده است. پیامبر (ص) میفرماید: «آنکه به مؤمنی آزار رساند، مرا آزار کرده است و آنکه مرا آزار دهد، خدای مرا آزار داده است و آنکه خدای را آزار داده در تورات و انجیل و زبور و قرآن، نفرین شده است.»
امام صادق (ع) هم میفرماید: «خداوند میفرماید آنکه انسان مؤمنی را آزار دهد، بداند که با خدا به نبرد برخاسته است.» علاوه بر خشونت خانگی، خشونت در اجتماع نیز چه بسا نسبت به زنان اعمال میشود. در موقعیتهای ویژه اجتماعی، اقتصادی، سیاسی به دلیل آسیبپذیری این امر معمولاً بیشتر برای زنان اتفاق میافتد.
در روایات متعدد داریم که هم در سیره نبوی و هم در سیره ائمه (ع) در جنگها و حوادث اجتماعی درباره زنان توصیه ویژهای شده است. به طور مثال امام صادق (ع) میفرماید: «پیامبر خدا (ص) هرگاه جنگی پیش میآمد فرمانده لشکر را فرامیخواند، او را در کنار و اصحاب را در مقابل خود مینشاند، سپس میفرمود: به سوی جنگ بروید با نام خدا و رسول، خیانت و پیمانشکنی نکنید، افراط نکنید، مثله نکنید، درختی را قطع نکنید مگر آنکه مجبور شوید. پیرمرد از کارافتاده و کودکان و زنان را نکشید.» حضرت علی (ع) هم پس از اتمام جنگ جمل، خطاب به لشکر خود فرمود: «آنان را که به جنگ پشت کردهاند و رو به گریز نهادهاند، نکشید و به مجروحان حمله نکنید و لباس از کسی برمگیرید و به زنی حمله نکنید. «در آیات متعدد قرآن کریم نیز بر کرامت و جایگاه انسانی زنان تأکید شده است. «زنان شما لباس شما هستند و شما لباس آنها» (سوره بقره، آیه ۱۸۷).
«مردان و زنان با ایمان یار و یاور یکدیگرند، امر به معروف و نهی از منکر میکنند، نماز بر پا میدارند، زکات میپردازند و خدا و رسولش را اطاعت میکنند.» (سوره توبه، آیه ۷۱). همچنین در آیاتی خطاب به مردان تأکید شده است با زنان خود به شایستگی رفتار کنند. «و با آنها (زنانتان) به شایستگی (نیکی) رفتار نمایید.» (سوره نساء، آیه ۱۹).
در دین مبین اسلام و آیات قرآن حتی درباره رفتار شایسته با زنی که از شوهرش طلاق گرفته نیز تأکید شده است: «هرگاه زنان به پایان زمان (عده نگه داشتن) نزدیک شدند آنان را (با رجوع به زوجیت) به صورتی شایسته نگه دارید یا از آنان به طرزی شایسته جدا شوید» (سوره طلاق، آیه ۲). «زنان طلاق داده را (تا پایان عده نگه داشتن) به اندازه توان خود، در همان جا سکونت دهید که خود سکونت دارید و به آنان آسیب و زیان نرسانید تا عرصه را بر آنان تنگ کنید (و زندگی را بر آنان سخت و دشوار سازید» (سوره طلاق، آیه ۶).
با همین نگاه اجمالی هم میتوان دریافت اگر توصیه و دستورات دین مبین اسلام اجرایی شود امنیت روانی زن و مرد در کانون خانواده کاملاً قابل تضمین است. آیات و روایات اسلامی بهترین نسخه را برای استحکام خانواده پیچیده است.