برخی مسئولان دانشگاهی کشور طی یک اقدام هماهنگ در روزهای منتهی به روز دانشجو از فضای بسته و امنیتی دانشگاهها، گلایههای رسانهای مطرح کردند. «هراس دانشجویان از ابراز عقیده آزادانه در کرسیهای آزاداندیشی»، «دانشجویان دیگر رغبتی برای فعالیتهای سیاسی ندارند» و «دانشجویان احساس آزادی بعد از بیان ندارند» از جمله اظهارنظرهای این افراد است که از سوی رسانههای غربی و خارجی نیز مورد استقبال قرار گرفته است؛ به طوری که در بازنشر این تیترها از یکدیگر سبقت میگیرند. در حالی که بالغ بر شش سال است، مسئولیت اداره دانشگاهها و مراکز علمی کشور برعهده همین افراد است و چنانچه گزارش این مسئولان از فضای فعالیتهای تشکیلاتی و سیاسی و اجتماعی دانشجویان درست باشد، شیوع این بیماری حاصل برآیند عملکرد خود آنهاست.
به فاصله کمتر از سه روز بعد از اینکه حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبایی از بیرغبتی دانشجویان برای انجام فعالیتهای سیاسی گفت، فرزین حلبچی، معاون دانشجویی و فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز به رسانهها گفت: متأسفانه یکی از مشکلات کرسیها، ترس از ابراز عقاید آزادانه دانشجویان و عدم احساس امنیت بعد از بیان عقیده است. این اظهارات تکههای تصویری را تکمیل میکنند که جریانی خاص از ابتدای آذر امسال سعی دارند از دانشگاه به جامعه مخابره کنند. تصویری که محمدرضا حسینزاده، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تبریز و کوروش حیدری دبیرکل انجمن اسلامی دانشگاه صنعتی اصفهان نیز با اظهاراتی مانند «دانشجویان احساس آزادی بعد از بیان ندارند» و «دانشجویان رغبتی برای انجام فعالیتهای فرهنگی ندارند» دانسته یا ندانسته در تکمیل آن نقش داشتهاند. نکته قابل توجه در ریشه بیرغبتی دانشجویان به فعالیتهای تشکیلاتی و سیاسی در دانشگاههاست که فصل مشترک تمام این اظهارات است.
خودکرده دولت تدبیر
آنگونه که از مجموع اظهارات این مدیران و فعالان دانشگاهی برمیآید، ریشه عدم تمایل دانشجویان به فعالیتهای سیاسی، نبود حس امنیت در بیان آزادانه عقاید است. در عین حال که تأمین معیشت و رفع نیازهای اقتصادی نیز در این زمینه تأثیر دارد.
هر چند مشاهدات میدانی و گفتوگو با دانشجویان و تشکلهای دانشجویی نشان میدهد فضای خموده و بیانگیزهای که جریانی خاص تلاش میکند برای دانشگاهها توصیف کند، دور از واقعیت است. اما اگر این گزارشها درست هم باشد، به دلیل عملکرد همین مدیران است که امروز با اظهارات ناامیدکننده دانشجویان را بیمیل به مشارکت در امور سیاسی و اجتماعی کشور معرفی میکنند؛ در حالی که پیشتر و تا قبل از سال ۹۲ دانشگاهها پیشقراول تحولات اجتماعی و خاستگاههای مطالبات سیاسی بودند و جامعه پرچمداری عدالتخواهی دانشجویان را پذیرفته بود و از آن خط میگرفت و به قول شهید بهشتی دانشجو موذن بود و سعی میکرد برای اینکه نماز جامعه قضا نشود در برابر اتفاقات اجتماعی خواب نماند. حدود شش سال است که اداره دانشگاههای کشور در دست همین افراد است و معلوم نیست به چه دلیل گلایههایی را که مخاطب آنها مدیران صف و ستاد آموزش عالی هستند در رسانهها اعلام میکنند. اگر از بیرغبتی دانشجویان به فعالیتها سیاسی خبر دارند و ریشه آن را نیز میدانند خود باید برای درمان آن تلاش کنند و برنامه بریزند. اگر گزارشهایی که از فضای فعالیتهای دانشجویی منتشر میکنند، درست باشد باید پاسخ این مطلب را بدهند که آیا شرایط کنونی حاصل نگاه بسته مدیریتی خود آنها نیست؟ آیا عملکرد دولت باعث تغییر اولویتهای دانشجویان نشده است؟ آیا دولت در اداره کشور باعث شیوع نگاه امانیستی در مجامع علمی و دانشگاهی نشده است؟ تا به حال چند مدیر دولتی و چند وزیر به دانشگاهها سر زدهاند و دانشجویان توانستهاند بدون دغدغه و نگرانی از برخورد امنیتی حراست سؤالات خود را بپرسند و انتقادات را مطرح کنند؟ وقتی رئیسجمهور سالی یکبار به دانشگاه سر میزند و دانشجویان به صورت گزینشی برای شرکت در جلسه رئیسجمهور انتخاب میشوند نباید انتظار پویایی و نشاط سیاسی از دانشگاهها داشت.
دانشگاه سیاسی یا علمی؟!
البته رویکرد امسال دانشگاهها را در برگزاری مراسم روزدانشجو میتوان از زبان وزیر علوم شنید. وی روز گذشته به رسانهها گفت: گاهی اوقات اعلام میشود که رئیس دانشگاهی با سلیقه جریان و گروهی همخوانی ندارد و تصور این است که رئیس یک دانشگاه باید برای گروهها و جریانهای سیاسی نقشی ایفا کند، در حالی که نقش دانشگاهها اعتلای سطح علمی است. منصور غلامی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه روز دانشجو نزدیک است و هر ساله شاهد هستیم که تعدادی از مراسمها که سخنران خاص دارند، توسط عدهای از دانشجویان برهم زده میشود، برای جلوگیری از اینگونه رفتارها مسئولان دانشگاهها و وزرات علوم چه باید انجام دهند، بیان کرد: بسیار دور از ذهن است که یک دانشجو مراسم رسمی را که مجوز دارد به دلیل اینکه با یکی از سخنرانان مخالف است به هم بزند. وی تأکید کرد: وزرات علوم هیچ حضور مستقیمی در برگزاری مراسمها و مناسبتها ندارد. تعداد بسیار زیادی از این مراسمها خوشبختانه بدون سر و صدا و گرفتاریهای حاشیهای برگزار میشود.
غلامی خاطرنشان کرد: امیدوارم در آذر امسال شاهد برگزاری نشستهای پربار در دانشگاهها باشیم و دانشجویان در کنار تخصص علمی یک زندگی اجتماعی را هم تجربه کنند. در پایان خوب است، مسئولان دانشگاهی این جمله رهبر انقلاب را سرلوحه کار خود قرار دهند. آنجا که میفرمایند: «خدا لعنت کند کسی را که دانشجو را سیاسی نمیخواهد.»