واژه پولشویی برای توصیف فرآیندی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در آن پول غیرقانونی یا کثیفی که حاصل فعالیت‌های مجرمانه مانند قاچاق مواد مخدر، قاچاق اسلحه و کالا، قاچاق انسان، رشوه، اخاذی، کلاهبرداری و... است، در چرخه‌ای از فعالیت‌ها و معاملات مالی و با گذر از مراحلی، شسته شده و به‌عنوان پولی قانونی، موجه و مشروع جلوه داده می‌شود.
پولشویی دارای آثار و تبعات منفی فراوانی در عرصه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی است. آثار و تبعاتی همچون گسترش فساد و ارتشا در سطح جامعه، تضعیف بخش خصوصی، کاهش اعتماد به بازار‌های مالی، کاهش درآمد دولت، تقویت منابع و شبکه مالی مجرمان. تبعات منفی این پدیده شوم موجب شد قوانین و مقرراتی برای جلوگیری از وقوع این جرم در مؤسسات مالی تصویب شود، اما انگار این قوانین چندان نتوانسته است موفق باشد.
پولشویی موضوعی است که در ماه‌های اخیر به واسطه CFT و FATF و حرف‌های آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه درباره وجود پولشویی‌های عظیم در کشور سر زبان‌ها افتاده است. حالا اظهارنظری از عضو اتاق بازرگانی در این باره موج جدیدی به‌راه انداخته است.
سخنان سلطانی در شرایطی منتشر شده که مشخص نیست چرا دولت و بانک مرکزی با توجه به اطلاعات ثبت شده و موجود از موسسات مالی غیر مجاز و حساب‌های میلیاردی رها شده، به دنبال افراد، شرکت‌ها و سازمان‌های صاحب این حساب‌ها نیست.
مؤسسات مالی زاییده سیاست‌های نادرست بانک مرکزی بود که در سال‌های حضور، مدیران آن به کار خود ادامه دادند و به یکباره اعلام ورشکستگی کردند و زمانی‌که نوبت به پاسخگویی رسید همه گفتند که این مؤسسات غیر مجازند! این موضوع به باور عمومی نرسید که مؤسسات مالی با گستره شعب در سراسر کشور با نشان مجوز بانک مرکزی که میلیارد‌ها تومان از پول مردم را در دست داشتند بدون همکاری دست‌های پنهان بتوانند به کارشان ادامه بدهند. همیشه میان کارشناسان اقتصادی این موضوع مطرح بود که ماهیت به‌وجود آمدن این مؤسسات نامعلوم بود و هیچ‌گاه هم کسی حاضر نشد درباره آن صحبت کند.
حرف‌های وزیر درست است؟
آقای مهرداد بائوج‌لاهوتی، عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس شورای اسلامی در واکنش به ادعای پولشویی در مؤسسات مالی با بیان اینکه من این موضوع را نه رد می‌کنم و نه تأیید، اما موضوع پولشویی باید در کشور ما جدی گرفته شود، به روزنامه «صبح‌نو» می‌گوید: «بحثی که از سوی آقای محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه درباره پولشویی گسترده در کشور مطرح شد، درست است. الآن در هر جای دنیا که فردی بخواهد پولش را به حسابش واریز کند از او خواهند پرسید که این پول را از کجا به دست آورده است. ممکن است فرد بگوید که برای به‌دست آوردن این پول خانه‌اش را فروخته است، از او می‌پرسند که آیا مالیات این پول پرداخت شده است و ده‌ها سؤال دیگر.»
او جدی گرفتن موضوع پولشویی را تمیز و بی‌آلایش شدن پول دانسته و ادامه می‌دهد: «در کشور ما، اما روند به این شکل است که ابتدا اتفاقی رخ می‌دهد و افرادی نظیر بابک زنجانی‌ها به‌وجود می‌آیند و بعد یک وانت پر از پرونده به قوه‌قضاییه می‌سپاریم و می‌خواهیم که به آن رسیدگی کند. بالاخره پول‌ها باید در جایی نگهداری شود. اگر به بحث پولشویی جدی نگاه کنیم در ابتدایی که فردی قصد دارد مبلغ کلانی را سپرده‌گذاری کند باید منبع تأمین آن را مشخص کند و از این روش است که پول تمیز می‌شود.»
منابع تأمین مالی قاچاق کالا و مواد مخدر کجاست؟
لاهوتی معتقد است: «این اقدام می‌تواند خیلی از فساد‌هایی که در آینده ممکن است رخ دهد را خنثی کند. برخی که معتقدند پولشویی وجود ندارد پس منابع مالی مشروبات الکلی و موادمخدر در کجا نگهداری و تأمین می‌شود؟ در سال به قول ما ۲۰ و به قول دولت ۱۲میلیارد دلار کالا‌های قاچاق وارد کشور می‌شود و این‌ها در کشور وجود دارد. آیا افرادی که دست به چنین اقداماتی می‌زنند همه پول و سودهای‌شان را در خانه‌هایشان نگه می‌دارند؟! مسلماً از طریق مجاری بانکی برای رد و بدل کردن این پول‌ها استفاده می‌شود.»
او اضافه می‌کند: «زمانی که این مراجع بانکی حساسیت لازم درباره پولشویی را ندارند این اتفاقات دور از ذهن نیست. حتی معتقدم درباره مدیران هم باید نظارت بیشتری صورت بگیرد. به‌عنوان مثال اگر حساب بانکی مسوولی شرایط غیرعادی داشت بهتر نیست همان ابتدا با نظارت کافی شبهات را برطرف کنیم. این‌گونه نیست که همه مسوولان کشور فاسد باشند، اما همان چند درصد مدیران فاسد باعث می‌شوند تا دیگران بدنام شوند.»
تعظیم در برابر مشتری‌های متمول
عضو کمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس شورای اسلامی تأکید می‌کند: «به نظرم نه فقط در مؤسسات مالی بلکه حتی در تمام سیستم بانکی ما این مشکل وجود دارد. کدام بانک قانون پولشویی را اجرا می‌کند؟ همین الان اگر شخصی ۱۰میلیارد تومان برای سپرده‌گذاری به بانکی برده و به حسابی واریز کند آیا کسی سوالی درباره منبع پول می‌پرسد؟ نه‌تن‌ها کسی چیزی نمی‌پرسد بلکه در برابر آن‌ها تعظیم هم می‌کنند.» او در پاسخ به این سؤال که با توجه به صحبت‌های شما در واقع در هیچ یک از بخش‌های سیستم بانکی قانون پولشویی اجرا نمی‌شود، می‌افزاید: «بانک‌ها مراجع قانونی نیستند که به آن‌ها اختیارات خاصی داده باشیم، در تمام بانک‌های کشور پولشویی وجود دارد. میلیارد‌ها تومان به همین روش در حال جابه‌جایی است و باید این سؤال را مطرح کنم که آیا بانک اختیاری در تعیین منبع پول‌ها دارد؟ در دنیا روی جابه‌جایی پول حساسیت زیادی دارند و سعی می‌کنند تا همه پول‌ها را تمیز کنند. این یعنی ریشه‌کنی فساد.»
لاهوتی در پاسخ به این سؤال که الان وضعیت قانون پولشویی چگونه است، می‌گوید: «بررسی لایحه پولشویی در مجلس تمام و به شورای نگهبان ارسال شد، شورای نگهبان ایرادی را در این لایحه مطرح کرد و این ایراد اصلاح و مجدداً به شورا ارسال و تأیید و ابلاغ شد.»
