قیمت مسکن تابع قواعد اقتصادی نیست

بانک مرکزی در اندیشه افزایش وام مسکن

افزایش قیمت مصالح ساختمانی از یک سو و تبدیل شدن مسکن به کالایی سرمایه‌ای هم از سوی دیگر باعث شده تا دیگر این بازار تابع شرایط اولیه عرضه و تقاضا نباشد و قیمت‌ها بر اساس شاخص‌های دیگری مشخص شود.
بر این اساس، تیرآهن به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالحی است که در همه سازه‌های ساختمانی سبک و سنگین مورد استفاده قرار می‌گیرد، در انواع مختلف خود افزایش قیمت را تجربه کرده است. افزایش ۵/۸۳ درصدی قیمت مسکن در تهران در آبان ماه امسال عینی‌ترین کرد، این افزایش قیمت در مصالح ساختمانی است. از طرف دیگر بازار مسکن با وجود ازدیاد عرضه‌ای که با آن مواجه است، اما به دلیل افزایش قیمت مصالح ساختمانی از سویی و همچنین تبدیل شدن این کالا به یک کالای سرمایه‌ای از سوی دیگر با افزایش قیمت فزاینده‌ای مواجه است.
واقعیت این است که بروز مسائل مختلف در حوزه اقتصاد کلان همچون افزایش حجم نقدینگی و به تبع آن کاهش ارزش پول ملی و تورم باعث شده‌است تا دیگر قواعد اولیه بازار آزاد همچون «کاهش قیمت در صورت افزایش عرضه» صادق نباشد و مسکن قیمتش بالاتر برود؛ حتی اگر تقاضایی برای آن وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی است که بازار دچار اختلال شده و رکود تورمی امری گریزناپذیر خواهد بود. در شرایط رکود تورمی قیمت‌ها به رغم عدم وجود تقاضای مؤثر روز به روز بالاتر می‌رود.
بر اساس آمار‌های مرکز آمار متوسط قیمت هر کیلوگرم تیرآهن نمره ۱۴ در نیمه اول سال ۱۳۹۶، ۲ هزار‌و‌۴۰۰ تومان بوده که در نیمه اول امسال به ۴ هزار و ۱۰۰ تومان افزایش پیدا کرده و ۳/۷۰ درصد رشد را تجربه کرده‌است. قیمت هر کیلوگرم تیرآهن نمره ۱۶ هم در نیمه اول سال ۱۳۹۶، ۲۳۰۰ تومان بوده که در نیمه اول امسال به ۳۵۰۰ تومان افزایش یافته و ۵/۴۷ درصد رشد را تجربه کرده‌است.
همچنین قیمت هر کیلوگرم تیرآهن نمره ۱۸ هم در نیمه اول سال ۱۳۹۶، ۲۸۰۰ تومان بوده که در نیمه اول امسال به ۳۷۰۰ تومان افزایش پیدا کرده و ۶/۳۱ درصد رشد را تجربه کرده‌است.
همچنین بانک مرکزی اوایل آبان ماه گزارش تحولات بازار مسکن شهر تهران را در مهرماه ۱۳۹۷ ارائه کرد. بر اساس این گزارش، متوسط قیمت خرید و فروش یک متر مربع زیربنای واحد مسکونی معامله شده از طریق بنگاه‌های معاملات ملکی شهر تهران ۱/۸۶ میلیون ریال بود که نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۴/۶ و ۵/۸۳ درصد افزایش نشان می‌دهد. شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و در کل مناطق شهری هم طی مهرماه سال جاری نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۱۵ و ۶/۱۲ درصد رشد نشان می‌دهد.

وام مسکن افزایش می‌یابد؟
با این حال به نظر می‌رسد که بانک مرکزی با هدف احیای توان خرید مردم در حوزه مسکن به دنبال افزایش میزان وام مسکن است. بر این اساس، اخیراً عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی در یک برنامه تلویزیونی از لزوم اصلاح وام خرید مسکن سخن گفت و اظهار کرد که مطالعه اولیه در این زمینه انجام شده، اما هنوز به جمع‌بندی نرسیده‌ایم. وی افزود: ساختمان بخش مهمی است که اگر رونق بگیرد، صنایع قبلی این بخش رونق خواهد گرفت. باید آثار تورمی افزایش تقاضا را هم مورد توجه قرار دهیم.
همتی با بیان اینکه منابع افزایش اعتبارات باید از یک جایی تأمین شود، گفت: این فرایند باید بهینه شود؛ یعنی هم رونق ایجاد کنیم و هم اینکه آثار تورمی در این شرایط ایجاد نشود. تمهیدات خاصی می‌خواهد که در حال بررسی آن هستیم.
رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: در آینده نزدیک درباره این موضوع تصمیم‌گیری می‌کنیم. به نظرم باید وام خرید مسکن اصلاح شود، چون قبول دارم حجم وام‌های خرید دیگر جواب نمی‌دهد. درباره این موضوع تصمیم می‌گیریم، ولی نمی‌خواهم الان قولی بدهم که نتوانم به آن عمل کنم. معتقدم که باید کمتر حرف بزنیم.

عقب‌نشینی فروشندگان از بازار مسکن
در همین حال بر اساس گزارش‌های میدانی، قیمت مسکن شهر تهران این روز‌ها تورم سالانه و حتی ماهانه را تجربه می‌کند و میانگین قیمت به ۸ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان در هر مترمربع رسیده‌است. همین موضوع باعث شده رئیس اتحادیه مشاوران املاک مدعی شود که فروشندگان از بازار مسکن عقب‌نشینی کرده‌اند.
از این جمله می‌توان برداشت کرد که فروشندگان در انتظار تورم آتی بخش مرکز هستند، اما کارشناسان می‌گویند با توجه به کاهش ۳۲ درصدی معاملات و فاصله شدید بین قیمت مسکن و توان طرف تقاضا هر نوع افزایش قیمت صرفاً منجر به تشکیل رکود بازار مسکن خواهد شد.
خسروی در این خصوص می‌گوید: به فروشندگان و خریداران تأکید می‌کنیم که اقدام به خریدوفروش کنند، زیرا اگر فروشندگان این نیت را دارند که در آینده گران‌تر بفروشند، باید گران‌تر هم بخرند. از سوی دیگر با توجه به پیشتاز بودن بخش مسکن در اقتصاد کلان رونق این بخش منجر به رونق اقتصادی می‌شود.
گفتنی است، بر اساس آمار‌های موجود تسهیلات ۱۶۰ میلیون تومانی زوجین تا سال قبل حدوداً ۵۰ درصد یک واحد ۶۰ متری بر اساس میانگین شهر تهران را پوشش می‌داد، اما این رقم در مهرماه امسال به حدود ۳۰ درصد رسیده‌است.