اظهارات مقامات اروپایی و همچنین وزارت امورخارجه نشان می‌دهد همه از راه‌اندازی کانال مالی در آینده‌ای قابل پیش‌بینی ناامید شده‌اند.
به نظر می‌رسد با گذشت چندین ماه از خروج یکجانبه امریکا از برجام و مشکلاتی که برای کشور در حوزه‌های گوناگون پدید آمده اروپایی‌ها نتوانسته‌اند به راه حلی برای اجرای ساز و کار‌های قانونی درخصوص حفظ ارتباط مالی با ایران دست پیدا کنند به گونه‌ای که حتی صدای برخی مدافعان داخلی را هم درآورده است.
از جمله این افراد می‌توان به عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امورخارجه و نمایندگان مجلس شورای اسلامی اشاره کرد. حالا در این شرایط به نظر می‌رسد هشدار‌های جدی وزارت امورخارجه به طرف اروپایی نتوانسته است، انگیزه کافی در آنان به منظور بهبود شرایط فعلی ایجاد کند. مذاکرات مداوم بین ایران و اروپا و طرف‌های خارجی نیز در این حوزه به نتیجه‌ای نرسیده و اروپایی‌ها حتی از پیدا کردن کشوری که بتواند مسئولیت پذیرش دفتر کانال مالی را قبول کند نیز عاجز مانده‌اند. تا قبل از این اتریش قرار بود به عنوان مقر این کانال مالی مشخص شود، اما این کشور نیز از انجام این کار انصراف داد. پس از آن نیز کشور‌های لوکزامبورگ و بلژیک نیز از این مسئله انصراف دادند. کار به جایی رسیده است که معاون وزارت خزانه داری امریکا در امور مقابله با تروریسم به صراحت به این نکته اشاره می‌کند که دیگر از وجود چنین کانالی در اروپا نگران نیست.
چنین سیگنالی به وضوح نشان دهنده این است که عملاً کاربرد چنین کانالی تنها می‌تواند به موارد بسیار جزئی محدود شود که هیچ فایده‌ای برای ایران نخواهد داشت و در طرف مقابل نیز ایران برای به کار افتادن این کانال مجبور است امتیازات فراوانی را از جمله پذیرش چندین کنوانسیون بین‌المللی بپذیرد.
اظهارات دیروز عباس عراقچی در خصوص کانال مالی اروپا و ناتوانی کشور‌های اروپایی از اجرای آن مهری بر تأیید نگرانی‌هایی است که از چندی پیش در این خصوص وجود داشت.
ناامیدی وزارت خارجه از SPV
معاون وزیر امور خارجه روز گذشته در همایش تحولات منطقه و نظام بین‌الملل با بیان اینکه اروپا خود را متعهد کرد که راه حل‌های عملی برای تأمین خواسته‌های ایران به ویژه در حوزه نفت و امور بانکی داشته باشد، اظهار داشت: در آخرین بیانیه‌ای که اروپایی‌ها در چهارم نوامبر امضا کردند باز هم بر پایبندی به برجام تأکید و اعلام کردند که ساز و کار مالی آن‌ها طراحی شده و به زودی اجرایی می‌شود.
وی با تأکید بر اینکه اروپا در این مدت به لحاظ تعهد به اقدامات عملی کم نگذاشته است، تصریح کرد: با وجود این، شش ماه فرصت کمی نیست که آن‌ها نتوانند راه‌حل عملی پیدا کنند و متأسفانه هنوز قادر نیستند SPV را رسماً اعلام کنند چراکه فشار‌های امریکا به اروپا به شدت سنگین است و امریکا نه تنها به دنبال آن است که SPV شکل نگیرد بلکه نمی‌خواهد بین ایران و اروپا همکاری اقتصادی برقرار باشد.
عراقچی بیان کرد: امریکا با تک تک شرکت‌های اروپایی تماس گرفته و آنان را تهدید به تحریم کرده است و این شرکت‌ها از ترس تحریم‌های امریکا مجبور به خروج از ارتباط اقتصادی با ایران شده‌اند.
معاون وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه اروپا حتی ناتوان است که SPV را ثبت کند، تصریح کرد: چه اروپا بخواهد با ما بازی کند و چه به دلیل فشار‌های امریکا و اسرائیل قادر به اجرای تعهداتش نباشد، در نتیجه فرقی ندارد و ما با شرایطی مواجه هستیم که اروپایی‌ها نخواسته یا نتوانسته‌اند ساز و کار مالی را ایجاد کنند.
وی تأکید کرد: تکلیف ما مشخص است و تا زمانی که بقا در برجام منافع ملی ما را تأمین کند، در آن باقی می‌مانیم و این مسئله روشن است و با کسی تعارف نداریم، اما اروپایی‌ها باید بدانند که این وضعیت نمی‌تواند پایدار بماند. عراقچی بیان کرد: هزینه‌های تحریم امریکا برای ما کم نیست، اما ما، چون گذشته راه خود را پیدا می‌کنیم و این طور نیست که نتوانیم به مسیر خود ادامه دهیم و در مقابل دشمنان به زانو دربیاییم و به دلیل تحریم‌ها دست خود را جلوی آنان بالا ببریم و تسلیم شویم.
معاون وزیر امور خارجه تأکید کرد: اروپایی‌ها بدانند که با خروج امریکا از برجام اعتباری برای اروپا و شورای امنیت باقی نمانده است و چگونه می‌توان در آینده با آنان مذاکره کرد که به خاطر منافع یک فرد یعنی ترامپ اعتبار خود را زیر سؤال بردند.
وی با بیان اینکه اروپایی‌ها بدانند که برجام بیش از آنکه یک توافق اقتصادی باشد، یک توافق امنیتی است، تصریح کرد: اگر آنان فکر می‌کنند که خاورمیانه بدون برجام امن‌تر است، می‌توانند امتحان کنند.
وی با تأکید بر اینکه حفظ برجام یک مسئولیت برای همه اعضای برجام است، گفت: قطعاً شرایط موجود نمی‌تواند ادامه پیدا کند مگر آنکه اروپا آماده پرداخت هزینه و اقدامات جدی برای حفظ برجام باشد.
وقت‌کشی اروپایی‌ها بس است
در این میان برخی از نمایندگان مجلس بار‌ها و بار‌ها بر این نکته تأکید کرده‌اند که ادامه این سیاست اروپایی‌ها تنها وقت‌کشی است و عملاً این کشور‌ها نمی‌توانند یا نمی‌خواهند هیچ قدمی در خصوص مقابله با تحریم‌های امریکا بردارند و در این میان تنها جمهوری اسلامی است که مرتباً زیر فشار قرار می‌گیرد.
محمدجواد ابطحی عضو فراکسیون اصولگرایان ولایی با اشاره به طولانی شدن اجرای مکانیسم مالی اروپا، اظهار داشت: چندی پیش ظریف و عراقچی به مجلس آمدند و بر اساس وعده دیپلمات‌های اروپایی گفتند که پیش از ۱۳ آبان و آغاز دور جدید تحریم‌های امریکا، راهکار مالی اروپا اجرایی می‌شود.
وی ادامه داد: جای تأسف است که امروز مسئولان وزارت خارجه ما از زمانبر بودن اجرایی شدن این مکانیسم مالی می‌گویند و حتی برخی از آنان صراحتاً بیان می‌کنند که مشخص نیست این مکانیسم مالی از چه زمانی اجرا شود.
عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس با انتقاد از خوش‌بینی مسئولان وزارت خارجه به اروپایی‌ها، تصریح کرد: اروپایی‌ها غلام حلقه به گوش امریکا هستند و بدون اجازه ترامپ آب هم نمی‌خورند و بر این اساس کاملاً مشخص است که می‌خواهند زمان را از ما بگیرند.
ابطحی با تأکید بر اینکه کشور‌های اروپایی تنها به دنبال تحقق اهداف اقتصادی خودشان هستند و هیچ‌گاه ایران را با امریکا عوض نمی‌کنند، اظهار داشت: امریکا از منظر مختلف، چون اقتصادی، سیاسی و نظامی بر اروپا سیطره دارد و خیال خامی است اگر تصور کنیم اروپا با ما همراهی می‌کند.
عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس با اشاره به اینکه آزموده را آزمودن خطاست، گفت: ما باید از گذشته درس بگیریم و یادمان نرود که سگ زرد برادر شغاله و اروپایی‌ها همواره با امریکا علیه ایران همراه بوده‌اند.
اروپایی‌ها هم دیگر زمانی اعلام نمی‌کنند
در این میان اروپایی‌ها هم از بیان هر گونه زمانی در خصوص راه اندازی این خط مالی طفره می‌روند. این در حالی است که پیش از این مقامات اروپایی با جدیت از راه اندازی کانال مالی تا اوایل سال ۲۰۱۹ میلادی سخن می‌گفتند، اما حالا در پاسخ به رسانه‌ها هیچ زمانی در این باره اعلام نمی‌شود، به عنوان مثال فدریکا موگرینی کمیسر خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته در پاسخ به سؤال خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال درباره زمان ایجاد این سامانه گفت: «هر چه زودتر، بهتر است.» وقتی وی از موگرینی درباره زمان دقیق اجرای این سازوکار طی روز‌ها و هفته‌های آینده پرسید، موگرینی از پاسخ دادن خودداری کرد.
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «فعالیت ما و انگلیس، فرانسه و آلمان درباره ساز و کار مالی ویژه ادامه دارد و ما از آن‌ها حمایت می‌کنیم. مشارکت وزرای دارایی سه کشور اروپایی در این موضوع بسیار مهم است. آن‌ها سرسختانه می‌کوشند تا آن را نهایی کنند. من نمی‌توانم به شما تاریخ دقیقی را اعلام کنم، اما می‌توانم بگویم کار در حال انجام و در مسیر مثبت در حال پیشرفت است. مشارکت وزرای دارایی این سه کشور و دیگر اعضا، گام مهمی است که من فکر می‌کنم زودتر از قبل به نتیجه منجر شود.» حالا سؤال این است که پاسخ دولت در این باره چیست؟
