در حال حاضر هفت برابر استانداردهای موجود از جنگلهای کشور بهرهبرداری شده است. با نامساعدکردن شرایط زیستی، گونههای نادر درختان شمالی به سمت نابودی هدایت شده است و گونه راش که ۳۰درصد جنگلهای کشور را تشکیل میدهد، امروز رو به انقراض است. رئیس انجمن جنگلبانی ایران هشدار داد که ۴۲ درصد از جنگلهای شمال در معرض نابودی قرار دارد و در صورت ادامه روند فعلی تا ۳۰ سال آینده، عملاً جنگلی در شمال ایران وجود نخواهد داشت.
خوشبختانه با تصویب قوانین مناسب، دیگر کسی نمیتواند بدون طرح و برنامه به حریم جنگل وارد شود. حدود ۴۰سال قبل، بهرهبرداری سنتی از جنگل بدون علم صورت میگرفت و امروز با بهرهبرداری علمی! از جنگل، شاهد خسارتهای بیشتری هستیم.
در همین زمینه، رئیس انجمن جنگلبانی ایران هشدار داد که ۴۲ درصد از جنگلهای شمال در معرض نابودی است و در صورت ادامه روند فعلی تا ۳۰ سال آینده، دیگر جنگلی در این مناطق وجود نخواهد داشت.
از مرگ یخچال تا جنگل
هادی کیادلیری، این خبر را در حالی اعلام کرد که به دلیل وضعیت وخیم جنگلهای کشور در سال ۹۵، طرح «تنفس جنگل» تصویب شد و براساس آن حتی برداشت درختان خشک و افتاده نیز بهدلیل مقابله با هرگونه برداشت غیرقانونی و بیرویه جنگلهای شمال ممنوع است.
به گفته رئیس انجمن جنگلبانی ایران، با وجود اجرای طرح تنفس جنگل «همان نشانههایی که طی ۳۰ سال گذشته منجر به نابودی جنگلهای زاگرس شد، امروزه در جنگلهای شمال مشاهده میشود.» کیادلیری با بیان اینکه در ارتفاعات شمال ایران «یخچالها را از دست دادهایم، چشمهها، رودخانهها در حال خشکشدن هستند و این عوامل نشانههای وقوع خشکسالی است» هشدار داد که «اگر این روند ادامه یابد تا سه دهه آینده (در این منطقه) جنگلی نداریم.»
۴۰ میلیون درخت قربانی بیتدبیری
رئیس انجمن جنگلبانی ایران اضافه کرد: خشکسالی و دستبرد به طبیعت، موجب مرگ میلیونها درخت طی پنج تا شش سال اخیر در شمال ایران شده و در مواردی «چهار تا پنج برابر ظرفیتهای اکوسیستمی از منابع چوبی» جنگلهای شمال ایران بهرهبرداری شده است. وی با بیان اینکه ۲ میلیون هکتار از جنگلهای ایران در حال نابودی است، معتقد است که «در طی چهار الی پنج سال گذشته، ۴۰میلیون اصله درخت جنگلهای ایران با بیتدبیری خشک شد و در ۲۰۰هکتار آتشسوزی اتفاق افتاد که نشان میدهد تا زمانی که مطالبهگر نباشیم، مسئولیتپذیری نیز اتفاق نخواهد افتاد.»
کیادلیری اهمیت جنگلهای شمال ایران را با دارا بودن «یک درصد از خاک کشور» بسیار بالا دانست و گفت: «این یک درصد از خاک کشور اهمیت باستانی داشته و چندین میلیون سال است که به عنوان میراث طبیعی جهان محسوب میشود.»
حمله ملخ دریایی به جنگل
کیادلیری با بیان اینکه «۱۲۶هزار هکتار از جنگلهای شمال تنها در پنج سال گذشته دچار آفت شده است»، تصریح کرد: یک نوع آفت مانند ملخ دریایی که مربوط به مناطق کویری بود را امروز در شمال کشور مشاهده میکنیم که نشان میدهد الگوهای زمانی و مکانی دچار تغییر شده است. وی افزود: «با سوءمدیریت که بهواسطه نبود آموزش و تحقیقات تصمیمگیریها صورت میگیرد، باعث شد تا محیطزیست روند نابودی را طی کند که متأسفانه اکثر مدیران از تعهد بیبهره هستند و باید پرسید این رویه تا کی قرار است ادامه پیدا کند.» رئیس انجمن جنگلبانی ایران عدم توسعهیافتگی بیقاعده را یکی دیگر از عوامل نابودی جنگلها برشمرد و ابراز داشت: در ایران به رغم دارابودن منابع نفت و گاز، ۵/۸ میلیون مترمکعب مصرف چوب سوخت داریم و به ساخت کارخانههای اقدام کردیم که زمینه تهیه مواداولیه آن فراهم نشده است و تلاش میکنیم تا سمنان را بدون آنکه توجیهپذیر باشد، صنعتی کنیم که همه این موارد به عدم درک توسعه به واسطه مدیران منتهی میشود.»
چقدر از سواحل باقیمانده؟
ایران بالغ بر ۱۲ میلیون هکتار اراضی جنگلی دارد که ۲ میلیون هکتار از آن موسوم به جنگلهای هیرکانی در شمال ایران در حاشیه دریای خزر قرار دارد. با قطع هر درخت در این جنگلها، یک گام به بیابانیشدن این مناطق نزدیک میشویم. این در حالی است که علاوه بر زمینخواری و جنگلخواری، شمال کشور با مشکل دریاخواری نیز مواجه است و حسین معصوم، نماینده وزیر راهوشهرسازی در شورای حفظ حقوق بیتالمال در اراضی و منابع طبیعی گفت: این معضل در شمال کشور به اندازهای است که «دیگر چیزی از سواحل شمالی باقی نمانده است.» برخی مسئولان و طرفداران محیطزیست میگویند: مشکل اصلی در بروز پدیدههای زمینخواری، دریاخواری، کوهخواری و جنگلخواری، «ضعف در نظارت بر ساختوسازهای بیرویه»، «نبود مدیریت شفاف»، «اشتباه در روش درآمدزایی شهرداریها» و «صدور بیرویه مجوزهای» مختلف از سوی برخی سازمانهاست.
یکی دیگر از عوامل بهرهبرداری غیراصولی از جنگل فقر است که افراد سودجو، روستانشینان را برای بهرهکشی خودشان به کار میگیرند تا پتانسیلهای موجود را از بین ببرند. از سال ۷۵تاکنون، حدود ۷۰گونه درخت جنگلهای شمالی کشور در معرض طغیان آفات قرار دارد. این آفات ۳۵۰هزار هکتار از جنگلهای شمال ایران را درگیر خودش کرده است که این مقدار برای انسان خطرآفرین و باعث ایجاد بیماری میشود. زیان و آسیب وارده به محیطزیست به هیچوجه قابل برگشت نیست؛ اقدامات پس از مشاهده شاید سودده باشد، اما به خاطر مسائل اکولوژیک در درازمدت فاجعههای اقتصادی را به بار خواهد آورد.