به فاصله کمی از ملاقات بحثبرانگیز رؤسای جمهور امریکا و فرانسه، رهبران اروپایی و امریکایی با صراحت بیشتری علیه همدیگر سخن میگویند. امانوئل ماکرون قصد دارد در مراسم گرامیداشت صدمین سالروز پایان جنگ جهانی اول از سیاست چندجانبهگرایی دفاع کند و در موضعگیری طعنه آمیز علیه ترامپ گفته که تمایلی به دیپلماسی توئیتری ندارد. دونالد تاسک، رئیس شورای اروپا همین تعارفات معمول را هم کنار گذاشته و گفته که در تاریخ برای اولین بار با دولتی در امریکا روبهرو هستیم که مشتاق یک اروپای متحد و قوی نیست.
دونالد ترامپ که برای شرکت در مراسم یکصدمین سال پایان جنگ اول جهانی به اروپا رفته، بازدید از قبرستان سربازان امریکاییها در شمال فرانسه را به دلیل بارش باران لغو کرد؛ اقدامی که به اروپاگرایان در داخل امریکا و اروپا فرصت داد او را به دلیل این کار به باد انتقاد بگیرند. دیوید فروم، نویسنده معروف نطقهای جورج بوش، رئیسجمهور اسبق امریکا در توئیتی نوشت: «از پاریس تا محل یادبود ۶۰ مایل (۹۶ کیلومتر) هم نیست. اگر هوا به حدی بارانی بود که بالگردهای ریاست جمهوری نمیتوانست آنجا بنشیند، خودروی رئیسجمهور میتوانست یک ساعته این مسیر را طی کند. واقعاً تعجبآور است که یک رئیسجمهوری به فرانسه برود تا در سالگردی به این مهمی شرکت کند و بعد در هتل بماند و به جای ادای احترام به امریکاییهایی که صد سال پیش در چنین روزی جانشان را برای پیروزی در فرانسه از دست دادند، تلویزیون تماشا کند.» برخی از مقامهای سابق دولت اوباما هم تصاویری از ایستادن این رئیسجمهور سابق امریکا زیر باران در این قبرستان منتشر کردند. در اروپا، نیکولاس سوامس، عضو پارلمان انگلیس و نوه وینستون چرچیل، نیز در توئیتی نوشت: «آب و هوا نمیتواند این اقدام رقتانگیز و نامناسب دونالد ترامپ در ادای احترام به سربازانی که رو در رو با دشمن کشته شدند، توجیه کند.»
امریکاستیزی در سایه تهدید راست افراطی
این انتقادها به یک طرف، اختلافهای اروپاییان با دولت امریکا در سایه نگرانی از قدرت گرفتن مجدد راستگرایان افراطی در حال تشدید شدن است. در لهستان، کشوری که دونالد تاسک رئیس شورای اروپا زمانی نخستوزیر آن بوده، این خطر نزدیکتر از هر موقع دیگری احساس میشود. همزمان با مراسم یکصدمین سال جنگ اول جهانی، رهبران مخالف اتحادیه اروپا و گروههای راست افراطی، به مناسبت صدمین سالگرد استقلال لهستان دست به یک راهپییمایی بزرگ زدند. شرایط در آستانه برگزاری این راهپیمایی آنقدر امنیتی شد که سفارت امریکا در ورشو اعلام هشدار امنیتی کرد. شرایط راست افراطی در لهستان به قدری خطرناک شده که دونالد تاسک رئیس شورای اروپا روز یک شنبه به ورشو رفت. تاسک درباره به قدرت رسیدن راست افراطی در اروپا و به خصوص لهستان هشدار داده و گفته که چنین رویدادی میتواند باعث خروج لهستان از اتحادیه اروپا شود. تاسک که تاکنون چند بار از مواضع ترامپ در مورد اروپا انتقادهای تند کرده، در برابر اظهارات ترامپ در فرانسه که گفته خواستار یک اروپای قوی است موضع گرفت و او را به ضدیت با «اروپای قوی و متحد» متهم کرد. تاسک تأکید کرد: برای اولین بار در تاریخ ما با دولتی در امریکا روبهرو هستیم که مشتاق یک اروپای متحد و قوی نیست. من درباره حقایق حرف میزنم نه پروپاگاندا. تاسک همچنین نسبت از ظهور آنچه جنبشهای «پیراهن قهوهای-خاکی» نامید انتقاد کرد و گفت که آنها از درون اتحادیه اروپا با این نهاد سیاسی اقتصادی مخالف هستند. اصطلاحی که تاسک به کار برد، به نیروی اسآ که شبهنظامیان حزب ملی کارگران سوسیالیست آلمان بودند، اشاره دارد. این نیروی شبهنظامی در افزایش قدرت آدولف هیتلر بین سالهای ۱۹۲۰ تا ۱۹۳۰ میلادی نقش برجستهای داشت و رنگ لباس این گروه، قهوهای خاکی بود. تاسک تأکید کرد «برخی از درون اتحادیه اروپا خواستار درگیری هستند نه همکاری و به جدایی تمایل دارند نه همبستگی.» او در ادامه به ظهور جنبشهای جناح راستگرا در چندین کشور اروپایی اشاره کرد. این سیاستمدار سابق لهستان همچنین با انتقاد از رهبری کنونی کشورش که منافع مردمانش را بر اروپا ارجح میداند، هشدار داد روند سیاسی کنونی در ورشو احتمالاً منجر به خروج لهستان از اتحادیه اروپا شود. دونالد تاسک که سابقاً نخستوزیر لهستان بود، دولت تحت رهبری حزب قانون و عدالت را بابت درگیری مداوم با اتحادیه اروپا مورد سرزنش قرار داد. او دولت لهستان را «بلشویکهای معاصری» دانست که استقلال این کشور را تهدید میکنند. وی پیشتر هم در مصاحبه با روزنامه لهستانی گازتا ویبورکزا گفته بود به اعتقاد وی ترامپ به دنبال دنیایی است که در آن امریکا در یک طرف قرار دارد و مجموعه ناهمگونی از دیگر کشورها در طرف دیگر.