حوريه ملکي
حالا انگار تلاش يک ساله کشاورزان و رسيدن به فصل برداشت و روي دستشان ماندن محصولات، براي مسئولان به يک عادت تبديل شده و کسي هم در دستگاه هاي عريض و طويل و بي اثر وجود ندارد تا پاسخگوي اين همه متضرر شدن کشاورزان باشد. از گوجه هاي بوشهري ها و کرماني ها گرفته تا هندوانه خوزستاني ها و سيب آذربايجاني ها و حالا هم سيب زميني همداني ها. هر بار علت موضوع را وجود دلالان و مشخص نبودن برنامه هاي دولت در قيت گذاري ها و عدم وجود خريد تضميني محصولات عنوان مي کنند و اينبار حرف از دلال ها نيست و موضوع ممنوعيت صادرات است که دولتي ها افزايش قيمت را بهانه اتخاذ اين تصميم کرده اند.
***
شايد به جرات بتوان قروه در استان همدان را به عنوان قطب سيب زميني ايران معرفي کرد. جايي که حالا به علت ممنوعیت صادرات سیب زمینی و کاهش قیمت آن اکثر کشاورزانش دچار زیان هاي فراواني شده اند و منتظرند تا با آزاد شدن صادرات سیب زمینی حداقل بيش از اين زحماتشان به باد نرود.
کشاورزان قروه اي تمام سرمايه خود را در راه کشت سيب زميني بر روي زمين ريخته اند. به طوري که بعضي از آنها در حال حاضر بر روي بيش از ۱۰۰ هکتار از اراضی در حال کار هستند.
آنها معتقدند با منع صادرات، قیمت سیب زمینی از هزار و ۵۰۰ تومان به ۵۰۰ تا ۸۰۰ تومان رسید و همین موجب زیان شد. اين در حاليست که کشاورز ادوات و وسایل اولیه برای تولید و عرضه را با قیمت بالا می خرد و با فروش محصول به اين قيمت سودی عایدش نمی شود باید گفت این کاهش قیمت جز ضرر برای کشاورز چیز دیگری به همراه ندارد. انها مي گويند دولت با بي برنامگي پيش مي رود و وقتي نمي تواند بازار را کنترل کند تمام فشارش را بر سر توليد کننده مي آورد. اگر قیمت محصول کاهش می یابد، باید متناسب با آن، قیمت دیگر وسایل مرتبط هم پایین بیاید. چرا کشاورز پول نخ، گونی، سم و کود، کرایه حمل و نقل، دستمزد کارگر و ... را با نرخ روز بايد بپردازد و وقت برداشت، محصول را با قيمت مورد علاقه دولت بفروشد؟
گنديدن محصولات در بي توجهي مسئولان
بر اساس آمارهاي جهاد کشاورزي استان همدان، هم اکنون بیش از ۳ هزار و صد هکتار از اراضی شهرستان قروه زیر کشت سیب زمینی قرار دارد و سالانه صد تا ۱۵۰ هزار تن محصول سیب زمینی در این منطقه تولید می شود.
البته وقتي به سراغ مسئولان برويم باز هم با اعداد و ارقام به بالا رفتن ميزان توليد و عالي بودن شرايط تاکيد خواهند کرد. درست مثل مدیر جهاد کشاورزی قروه که پیش بینی کرده امسال صد هزار تن تولید سیب زمینی در قروه حاصل می شود، اما مشکل اينجاست که هيچ کدام از مسئولان از برنامه هايشان براي اين همه توليد و نحوه حمايت از کشاورزان صحبت نمي کنند و گويي آنها حقوق ميگيرند تا نسبت به حاصل دسترنج ديگران حرف بزنند و همه موفقيت ها را به نام خودشان ثبت کنند و تمام.
گواه اين ادعا همين بس که کشاورزان قروه اي مي گويند کشت سیب زمینی در طول 5 سال ۴ سال با شکست مواجه مي شود و فقط يک سال با سود همراه مي شود که علت اصلي آن بي توجهي مسئولان به نيازهاي کشاورزان و نبود صنایع تبدیلی و تکمیلی است.
مثلا بارها پیشنهاد راه اندازی کارخانه ای برای صنایع تبدیلی همانند چیپس داده شده اما تاکنون هیچ اقدامي از طرف مسئولان امر صورت نگرفته است.
مدیر جهاد کشاورزی قروه مي گويد :"با توجه به اینکه غده بندی سیب زمینی شهرستان قروه در هوای خنک صورت می گیرد جزو یکی از محصولات با کیفیت بوده و می طلبد در خصوص فروش آن اقداماتی اساسی صورت گیرد."
خسرو کریمی پناه هم در واکنش به منع صادرات سیب زمینی ادامه مي دهد:"صادرات مقوله ای است که نیاز کشاورز و تولیدکننده بوده و نباید قطع شود و کنترل و رصد آن ضرورت دارد."
بهر حال مدیریت هوشمند صادرات در کنار کنترل قیمت و سطح زیرکشت محصول ، راهکارهای اساسی و ساده اي برای فروش هرچه بهتر محصول سیب زمینی به شمار مي آيند که هنوز هيچ يک از سازمان ها و نهادها زحمت اجرايي کردن آن را به خود نداده اند و ترجيح مي دهند کشاورز کار کند و متضرر شود و مسئولانشان فقط حرف بزنند.
برداشت خروارها تن "ضرر" از روي زمين
همين چند ماه پيش يعني فصل برداشت گوجه فرنگي از باغات کرمان بود که کشاورزان به جاي گوجه، ضررها را خروار خروار برداشت مي کردند. در آن زمان و با افت شدید قیمت محصول، در دمای ۵۰ درجه‌ای جنوب کرمان عرق سرد بر تن کشاورزان نشست.
آن روز هم نوشتند افت قیمت محصولات کشاورزان همچون بیماری مسری از سیب‌زمینی و پیاز به گوجه‌فرنگی نیز سرایت کرده و کشاورزان نگرانند که به‌زودی قیمت هندوانه و خیار هم به کف بازار برسد.
شاید باور کردنش سخت باشد اما نرخ محصولات کشاورزی در جنوب کرمان آنقدر افت کرد که کشاورزان ترجیح دادند از این محصولات به‌عنوان خوراک دام استفاده کنند و یا زمین را با محصولات درو نشده شخم می‌زنند.
نکته جالب در خصوص افت نرخ محصولات کشاورزی این است که باوجود اجرای طرحهای خرید توافقی، اجرای الگوی کشت و اجرای طرحهای موقت در زمینه بازاریابی محصولات کشاورزی اما در سه دولت گذشته هیج نسخه‌ای برای درد بی درمان کشاورزان جنوب کرمان پیچیده نشده است و روند زمین خوردن کشاورزان ادامه دارد.
اگر نگاهی به هزینه‌ها و درآمدهای کشاورزان بیندازیم به سادگی مشخص می‌شود در کنار افزایش چندین برابری هزینه‌های تولید از جمله سم و کود و بذر قیمت محصول هر سال کاهش یافته است و گاه به کیلویی ۱۰۰ تومان می‌رسد.
این مشکل در دولت نهم و دهم نیز چاره اندیشی نشد و در نهایت به دولت فعلی به ارث رسید و همچنان تداوم دارد.
نکته قابل توجه اینکه با وجود اینکه جنوب کرمان به یکی از قطبهای اصلی کشاورزی شهرت دارد اما عملاً این پتانسیل به دلیل عدم مدیریت به خصوص در بخش حمل و نقل کالا و بازاریابی به مصیبی تکراری برای مردم مبدل شده است.
از سوی دیگر مهمترین عامل در زمینه افت قیمت محصول که دلالان غیر بومی هستند همچنان به عنوان اصلی‌ترین عامل افت محصولات کشاورزی جنوب کرمان به فعالیت خود ادامه می‌دهند و سود کشاورزان را به جیب می‌زنند.
در حالیکه هنوز اشک پیاز کاران جنوب کرمان خشک نشده بود و ماشینهای مملو از پیاز در حال خراب شدن در بازار مي چرخيدند که قیمت گوجه در مزرعه به کمتر از ۱۰۰ تومان رسید و هم زمان همین محصول در کرمان به قیمت ۸۰۰ تومان به دست مصرف کننده نهایی می‌رسيد.
افزایش نرخ کارگر، بسته بندی و حمل و نقل کار را به جایی رساند که حالا بوی فساد پیازها از زمینهای کشاورزی بلند شد و کشاورزان بهترین کار را در شخم زدن زمین‌ها ديدند.
سکوت مسئولان، نمکي بر زخم کشاورزان
سکوت مسئولان تنها نقطه مشترکی است که می‌توان در زمینه حل این مشکل در چهار دولت گذشته مشاهده کرد.
تمام اینها در حالی است که بازار کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس که یکی از مهمترین مصرف کنندگان میوه و تره بار جهان است در فاصله اندکی از زمینهای کشاورزی جنوب کرمان قرار دارد اما سبزیجات و تره بار این بازار از طریق محصولات کشاورزی شمال آفریقا و آمریکای جنوبی هر روز در فرودگاههای این کشورها تخلیه می‌شود و سهم استان کرمان از این بازار پر منفعت هیچ است.
در کمال تاسف بايد گفت مسئولان بي خيال، آنقدر خود را بالاتر از مردم و رسانه ها مي دانند که اصلا دليلي براي پاسخگويي به وضع موجود نمي دانند و همين امر مشکلات را بر روي هم تلمبار مي کند.
بر همين اساس، صحبت کردن با مسئولان برای چاره اندیشی وضعیت محصولات کشاورزی هيچ وقت به نتیجه نمي رسد و تنها به مسائلی مانند اجرای نشدن طرح الگوی کشت به وسیله کشاورزان ختم مي شود. توپ هميشه در حالي به زمين کشاورز مي افتد که اين قشر بدون زیر ساختهای تعاونی، بازاریابی، حذف دلال بازی و تفاهم نامه ای تبادل کالا با کشورهای همسایه و تامین کامیون و وسایل حمل و نقل نمی توانند در این زمینه تاثیر گذار باشند.
