پس از گذشت نزدیک به شش ماه از اجرای قانون جنجالی افزایش عوارض خروج از کشور سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حالی سهم خود را اعلام کرد که محاسبات از اعدادی متناقض و خارج از مصوبات دولت و مجلس پرده برمیدارد.
مستند به آمار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و پلیس مهاجرت و گذرنامه، در پنج ماهه نخست امسال ۳ میلیون و ۹۲ هزار و ۷۵۹ نفر از کشور خارج شدند که در خوشبینانهترین حالت اگر هر یک، نخستین سفر خود را در سال ۹۷ انجام داده باشند، با محاسبه کمترین رقم تعیین شده برای عوارض خروج به مبلغ ۲۲۰ هزار تومان باید ۶۸۰ میلیارد و ۴۰۶ میلیون و ۹۸۰ هزار تومان به خزانه دولت واریز شده باشد. البته در این مدت جمعی بیش از یک میلیون نفر سفرهای زیارتی به مقصد عراق و عربستان انجام دادهاند که عوارض خروجی آنها یک سوم یا نصف ۲۲۰ هزار تومان بوده است، اما با توجه به لحاظ نکردن سفرهای دوم و سوم در این محاسبه، عدد بهدست آمده شاید از واقعیت موجود چندان فاصلهای نداشته باشد. این در حالیست که مطابق با آمارهای بانک مرکزی طی مردادماه سال گذشته تا مردادماه سالجاری بیشترین رشد در بین درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم مربوط به عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور بوده است. عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور با بیش از ۱۷۸ درصد رشد از ۱۵۰ میلیارد تومان در مردادماه سال ۱۳۹۶ به بیش از ۴۱۰ میلیارد تومان در مردادماه سال جاری رسیده است. میزان مصوب شده مجلس برای عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور در سال ۱۳۹۷ معادل ۸۰۰ میلیارد تومان است که طی پنج ماهه نخست سال ۵۱ درصد آن محقق شده است. اتفاقی که نشان میدهد دولت در این حوزه از برنامه نیز جلوتر است.
پول عوارض کجا خرج میشود؟
اما در این میان بهرغم آنکه دولت در دریافت عوارض خروج از کشور حتی از برنامه نیز جلوتر است، اما به نظر میرسد تخلفات دولتی در این حوزه نیز در حال انجام است؛ چراکه بر اساس لایحه بودجه از محل عوارض دریافتی بابت خروج مسافران از کشور، باید مبلغ ۴۰ هزار تومان برای توسعه زیرساختها و تأسیسات گردشگری تخصیص داده شود، اما به نظر میرسد که چنین نشده است. در همین ارتباط چندی پیش رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اظهارنظری، سهم گردشگری را از عوارض خروجی کشور به ازای هر نفر ۱۷هزار تومان اعلام کرده و با «ناچیز» دانستن این عدد، توضیح داده که از هر سه مبلغ عوارض خروج از کشور که برای بار اول ۲۲۰ هزار تومان، بار دوم ۳۳۰ هزار تومان و بار سوم ۴۴۰ هزار تومان، فقط ۱۷ هزار تومان سهم سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. با این حساب و با در نظر گرفتن حجم مسافران خروجی در پنج ماهه نخست امسال باید ۵۲ میلیارد و ۵۷۹ میلیون و ۹۰۳ هزار تومان به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تخصیص داده شده باشد. علی مونسان در روزی هم که دولت لایحه جنجالبرانگیز بودجه ۹۷ را عمومی کرد گفته بود: در گذشته سهم این سازمان از عوارض خروجی ۱۰ هزار تومان به ازای هر نفر بود که اکنون این میزان به ۴۰ هزار تومان افزایش یافته و در کل ۱۶۰ میلیارد تومان اعتبارات عوارض به این سازمان تعلق خواهد گرفت.
سازمان برنامه و بودجه تأیید میکند
رضا معصومیراد، رئیس امور فرهنگ، گردشگری و ورزش سازمان برنامه و بودجه در اسفندماه سال ۹۶ گفته بود: ۱۶۰ میلیارد تومان از محل عوارض خروجی برای توسعه زیرساخت گردشگری و حفظ میراث فرهنگی اختصاص داده شده است. این سهم در نظر گرفته شده گویای آن است که دولت انتظار داشته در سال ۹۷ فقط ۴ میلیون ایرانی به خارج از کشور سفر کنند، درحالیکه این آمار خروج از کشور عملا تا پایان مردادماه محقق شده و خروج از کشور در شش ماهه دوم سال فراتر از برنامه دولت برای درآمدزایی در این حوزه است. نوبخت، سخنگوی پیشین دولت در آذرماه ۹۶ همزمان با راه افتادن موج انتقادها علیه جهش سه برابری عوارض خروج، در توجیه این تصمیم گفته بود: افزایش سه برابری عوارض خروج از کشور، «مشارکت عمومی» در توسعه زیرساختهای گردشگری است و از مردم خواسته بود همانطور که به کشورهای دیگر میروند، به کشور خودمان هم توجه نشان دهند. با این حال همچنان محل هزینهکرد عوارض خروج مبهم است که هیچگاه درباره آن شفافسازی نشده است. با آنکه مونسان نیز اعلام کرده ۱۷ هزار تومان از هر مسافر خروجی به این سازمان رسیده، اما گزارش نکرده که این اعتبار در کجا هزینه شده است. حالا بهرغم تمامی این اعتراضات دولت باید پاسخ دهد که پس از افزایش جنجالی سه تا شش برابری عوارض خروج از کشور که با اعتراضات زیادی از سوی مردم همراه شده است، چرا سهم سازمانهای مختلف را از این عوارض به درستی تخصیص نمیدهد و محل دقیق هزینه کرد این مابهالتفاوت این عوارض کجاست؟