گروه دانش و دانشگاه جوان آنلاین: سجاد فتاحی، جامعه شناس، در کانال تلگرامی خود طی مطلبی به فقدان شایسته‌سالاری در نهادهای دولتی ایران و آسیب‌های آن پرداخته است. فتاحی معتقد است، هنگامی که قواعد و مکانیزم مشخص و کارآمدی برای انتخاب افراد کلیدی در سازمان‌ها و نهاد‌ها وجود نداشته باشد، از کیفیت نهاد‌ها به شدت کاسته شده و آن‌ها تبدیل به نهاد‌هایی مستعمره می‌شوند. متن کامل یادداشت او در ادامه آمده است:
چندی پیش دوست عزیزم شروین وکیلی فرصتی را فراهم کرد تا چند ساعتی در جمع گروهی از فرماندهان شاغل در بخش‌های گوناگون ارتش در مورد سیستم‌های پیچیده حکمرانی سخن بگویم.
هنگامی که به بحث آسیب‌های وارد بر سیستم‌های حکمرانی رسیدم و در مورد یکی از این آسیب‌ها که «ناکارآمدی و ضعف در مکانیزم انتخاب کنشگران کلیدی» است سخن گفتم؛ و از افراد حاضر خواستم که نظرشان را در مورد میزان وجود این آسیب در ارتش در مقایسه با سایر نهاد‌ها بیان کنند؛ از قضا دیدم که یکی از نقاط قوت ارتش کیفیت نسبتا مناسب آن در این زمینه است.
شما در ارتش بدون طی سلسله مراتب گوناگون نظامی نمی‌توانید به مقام‌های عالی‌رتبه در این نهاد دست یابید؛ از این‌رو هر قدر هم که در انتخاب یک فرد برای نقشی کلیدی روابط اثرگذار باشد باز هم فردی که انتخاب خواهد شد حداقل‌های لازم را با توجه به درجه و جایگاهی که در آن قرار گرفته است داراست؛ این نهاد را می‌شناسد؛ با قواعد آن به خوبی آشناست و از آن‌رو که در نهاد رشد یافته است سرنوشت آن برایش از اهمیت برخوردار است؛ و طبیعی است که می‌تواند به رشد بهتر نهاد و پاسخ‌گویی هرچه بهتر آن به نیازی که برایش طراحی شده است کمک کند. به نظرم این ویژگی سبب شده است که ارتش تبدیل به نهادی نسبتا مستقل شود که اگر از نظر کارآیی و پاکی با سایر نهادهای اداری و اجرایی ایران مقایسه شود، نهادی همچنان پاک و قابل اعتماد برای آینده ایران است.
بر خلاف ارتش در سایر دستگاه‌ها و نهادهای نظام سیاسی ایران از آن‌رو که قواعد مشخصی برای انتخاب کنشگران حاضر در نقش‌های گوناگون وجود ندارد و سیاست‌مداران، دستی باز در این زمینه دارند، شما به ناگاه می‌بینید که به فردی خارج از یک سازمان و نهاد یا فردی که اصولا سلسله مراتب لازم برای رسیدن به نقشی کلیدی را طی نکرده است، مقام و موقعیتی مهم داده می‌شود؛ بخش قابل توجهی از وزارت‌خانه‌ها و دستگاه‌های دولتی در ایران مصادیق این ایراد هستند که در دولت کنونی می‌توان بارزترین نمونه‌های آن را سازمان میراث فرهنگی، کمیته ملی المپیک، سازمان حفاظت از محیط زیست و سازمان برنامه دانست.
هنگامی که قواعد و مکانیزم مشخص و کارآمدی برای انتخاب افراد کلیدی در سازمان‌ها و نهاد‌ها وجود ندارد؛ و افراد برای رسیدن به موقعیت‌های مهم لزومی به طی سلسله مراتب گوناگون در آن دستگاه و سازمان ندارند؛ از کیفیت نهاد‌ها به شدت کاسته شده و آن‌ها تبدیل به نهاد‌هایی مستعمره می‌شوند که سیاست‌مداران به آن‌ها تنها از دریچه خدمت به منافع خود می‌نگرند. نتیجه نهایی این امر مجموعه‌ای از سازمان‌ها و نهادهاست که به استعمار حوزه سیاست درآمده و در انجام وظایف اصلی خود ناکارآمد و ناتوان‌اند.
از این منظر است که یکی از دلایل کیفیت و کارآمدی پایین دولت در ایران را می‌توان در مستعمره بودن بخش قابل توجهی از نهادهای زیرمجموعه آن جستجو کرد؛ نهاد‌هایی که بدون آزادسازی آن‌ها از استعمار حوزه سیاست نمی‌توان امیدی به بهبود کیفیت و کارآمدی آن‌ها داشت.
