دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در پاسخ به ادعای نخستوزیر رژیم صهیونیستی برای بازرسی از آنچه که نتانیاهو تأسیسات هستهای مخفی تازه ایران خوانده بود، اعلام کرده اطلاعات ارائه شده را نمیپذیرد و هر نتیجهگیری باید بر پایه نظرات مستقل کارشناسان خود آژانس باشد. همزمان ایران و اروپا درحال تنظیم مکانیسمی هستند تا با دور زدن تحریمهای امریکا داد و ستد نفتی داشته باشند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی که در صحن سازمان ملل نمایش دیگری علیه فعالیتهای هستهای ایران به راه انداخت تا جامعه جهانی را به تشدید فشارها علیه تهران ترغیب کند، این بار هم کاری از پیش نبرد. یوکیو آمانو، دبیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در واکنش به ادعای نتانیاهو برای بازرسیهای بیشتر از اماکن مخفی ایران، از استقلال رأی آژانس به عنوان یکی از اولویتهای خود یاد کرد. به گزارش خبرگزاری رویترز، آمانو روز سه شنبه در بیانیهای تأکید کرد: «فعالیتهای راستیآزمایی آژانس در ایران بر اساس توافق پادمانهای جامع با ایران و پروتکل الحاقی که ایران به طور موقت آن را اجرا میکند، انجام میشود.» هرچند نتانیاهو مدعی شده است که آژانس در توزقوزآباد بازرسی انجام نداده است، اما آمانو خلاف این ادعا را تأیید و در بیانیه خود اعلام کرد: «آژانس در حال انجام راستیآزمایی و نظارت بر تعهدات هستهای ایران بر اساس برجام است. این فعالیتها به تناسب در چارچوب مؤلفههای تصمیمات مرتبط و قطعنامههای شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی و قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل ادامه مییابد و آژانس به موجب پروتکل الحاقی به همه تأسیسات و مکانها در ایران که نیاز به بازدید داشت، دسترسی تکمیلی یافته است.» دبیرکل آژانس همچنین در بیانیه خود اعلام کرده است: «تمامی اطلاعات دریافتی، از جمله اطلاعات به دست آمده از طرفهای ثالث در معرض بررسیهای دقیق قرار گرفته و همراه با سایر اطلاعات موجود مورد ارزیابی قرار میگیرند تا ارزیابیهای مستقلی بر اساس تخصص خود آژانس حاصل شود.» در این بیانیه آمده است: «روش آژانس این نیست که درباره مسائل مربوط به چنین اطلاعاتی، در محافل علنی اظهار نظر کند.» نتانیاهو همواره با ارائه اسناد جعلی از فعالیتهای هستهای ایران از آژانس اتمی خواسته تا بازرسیها از ایران را تشدید کند، اما اظهارات جدید آمانو بیاعتنایی به ادعاهای نتانیاهو را نشان میدهد.
نتانیاهو هفته گذشته در سخنرانی خود در سازمان ملل با تکرار ادعای سرقت اسناد هستهای از ایران، با نشان دادن تصاویری از یک ساختمان در «تورقوزآباد» مدعی شد که ایران در نزدیکی تهران تجهیزات هستهای دارد که آن را به آژانس گزارش نکرده است. نمایش تبلیغاتی جدید نتانیاهو درحالی است که آژانس بینالمللی انرژی اتمی تاکنون در ۱۲ گزارش بر صلح آمیز بودن فعالیتهای هستهای ایران تأکید کرده است. علاوه بر آژانس، امریکاییها هم که در ابتدا از ادعای نتانیاهو استقبال کردند و از آژانس خواستند تا به این مسئله رسیدگی کند، پس از گزارشهای مختلفی که از مکان مورد ادعای نتانیاهو منتشر شد، از موضع خود عقب نشستند و یک مقام اطلاعاتی امریکا سخنان نتانیاهو را گمراه کننده خواند.
مکانیسم جدید ایران و اروپا
در آستانه شروع تحریمهای جدید امریکا، کشورهای اروپایی و ایران خود را برای مقابله با اقدامات واشنگتن آماده میکنند. معاون وزیر خارجه ایران روز سه شنبه درباره اقدامات مشترک ایران و اروپا گفت: «ایران و شرکای تجاریاش در حال طراحی مکانیسمی هستند تا با دور زدن تحریمهای امریکا با هم داد و ستد نفتی داشته باشند». سید عباس عراقچی در مصاحبه با اسپوتنیک گفت: «تهران احتمال ایجاد جایگزینی برای سیستم جهانی پرداخت سوئیفت را منتفی نمیداند. باید از تحریمهای واشنگتن رد شد». وی ادامه داد: «تا آنجا که میدانیم اروپاییها هم میخواهند بدانند سوئیفت چگونه میتواند به معامله با ایران ادامه دهد و آیا به یک سیستم مالی موازی دیگر نیاز است. این مسئلهای است که هنوز داریم روی آن کار میکنیم». به گفته عراقچی «این سیستم جدید از شرکتهای اروپایی که در ایران کار میکنند در برابر تحریمهای امریکا محافظت میکند و در اختیار کشورهای دیگر هم قرار خواهد گرفت». چند روز پیش فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بار دیگر بر حفظ برجام تأکید کرد و گفت که «مکانیسم ویژه برای ادامه همکاری اقتصادی با ایران تا قبل از ماه نوامبر آماده خواهد شد». بهرغم خروج امریکا از برجام، کشورهای اروپایی بارها گفتهاند که برجام را بدون واشنگتن هم ادامه خواهند داد.
همزمان با طرحهای ایران و اروپا، به نظر میرسد سیاستهای قبلی واشنگتن در قبال برجام تا حدی تعدیل شده است. برایان هوک، نماینده ویژه وزارت خارجه امریکا در امور ایران گفت: «مطمئناً ما با پنج کشور دیگری که طرف توافق هستهای هستند، اختلافاتی داریم، اما این تصمیمی است که برای کشور خودمان گرفتیم. تصور ما این بود که این توافق، خوب نیست و به همه تهدیدهایی که ایران ایجاد میکند، نمیپردازد». برایان هوک در مصاحبه با بیبیسی گفت: «امریکا به کشورهای اروپایی نگفته توافق هستهای برجام را نقض کنند». این درحالی است که تا چندی پیش مقامات واشنگتن تلاش گستردهای کردند تا کشورهای اروپایی را به خروج از برجام متقاعد کنند، اما پاسخ مثبتی دریافت نکردند. امریکاییها مدعی بودند که اروپا نمیتواند در مقابل تحریمهای امریکا مقاومت کند و تهدید میکردند که هیچگونه معافیتی برای متحدان امریکا برای معامله با ایران داده نخواهد شد، اما اظهارات برایان هوک نشان میدهد واشنگتن از مواضع سابق خود عقب نشسته است.