حوريه ملکي
وقتي در ۲۰ آذرماه ۱۳۸۶ بنياد برکت وابسته به ستاد اجرايي فرمان امام (ره) در راستاي فرمايشات مقام معظم رهبري که فرمودند: " در ذهنم حل مشکلات محرومان بوده است. مثلاً مشکلات هزار روستا را کاملاً حل کنید. چه‌قدر خوب است هزار نقطه آباد شود یا هزار مدرسه در کشور ساخته شود، این دستگاه را برای این کار آماده کنید." تاسیس شد، برکتي ها فهميدند کار سخت و اميد بخشي پيش رو دارند. از همان موقع قرار شد بنياد برکت به عنوان مجموعه ای برای توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی و انجام امور عام المنفعه در مناطق محروم و کمتر توسعه یافته فعالیت کند و امروز با گذشت بیش از ۱۰ سال از فعالیت بنیاد برکت، این نهاد در حوزه های وسیعی به منظور خدمت به محرومان اقدامات درخوری را انجام داده است که از جمله می توان به توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی، توسعه فضاهای آموزشی از طریق تاسیس مدارس برکت، انجام امور زیرنایی، ساخت مراکز فرهنگی و مذهبی، توسعه خدمات بیمه ای، مالی و حمایتی، ساخت بیمارستان و افزایش دسترسی جامعه به ویژه ساکنان مناطق محروم به خدمات بهداشتی و درمانی اشاره کرد.عملکرد بنیاد برکت در ۱۰ سال گذشته نشان می دهد که مهمترین دغدغه این نهاد، رفع ریشه ای محرومیت در نقاط مختلف کشور است و برای رسیدن به این هدف، توانمندسازی اقتصادی و کارآفرینی همواره نخستین اولویت بوده است.
***
درکنار دکل‌های مرتفع با شعله‌های خیره کننده، مردانی هرروز دل به دریا می زنند تا روزی خود را از راه و رسم پدرانشان بجویند و چرخه صیادی و فرآوری محصولات دریایی را در بندر دیر زنده نگاه دارند.
صیادان بومی در بندر دیر می گویند صید نسبت به سالهای گذشته نصف شده است؛ «طوری به دریا فشار آمده که آبزی نمانده است». حتی برخی‌شان از کشتی های صیادی چینی سخن می گویند که به شکل بی رحمانه ای تمام آبزیان را درو می کنند؛ اگرچه مسئولان محلی دولتی منکر وجود کشتیهای صیادی چینی در منطقه هستند؛ اما دلیل هرچه باشد، صیادان بومی را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
به تبع کاسته شدن صید ماهی و میگو، طی چند سال گذشته کارخانجات فرآوری آبزیان هم در بندر دیر با چالش‌های زیادی در جذب سرمایه در گردش مواجه شدند. برخی از کارخانجات تعطیل و برخی تا مرز تعطیلی پیش رفته اند. بنیاد برکت در چنین شرایطی به موضوع حمایت از اشتغال در بندر دیر ورود کرد.
ايجاد اشتغال براي ۲۱۰ هزار نیروی کار بومی
در سالهای گذشته بسیاری از واحدهای تولیدی به دلیل نوسانات نرخ ارز، کمبود سرمایه و رکود طولانی مدت دچار مشکل تولید و یا تعطیلی شده اند و در این شرایط کمتر سرمایه گذاری حاضر است نگاهی به طرحهای اقتصادی در مناطق محروم داشته باشد. با این حال اقدامات بنیاد برکت و کمک به سرمایه گذاران طرحهای اقتصادی در مناطق محروم توانسته تا حد زیادی راهگشای تولید در این مناطق باشد. هدف نهایی بنیاد برکت از مشارکت با واحدهای تولیدی و سرمایه گذاری در پروژه ها، راه اندازی تولید و ایجاد اشتغال است تا در کنار رونق اقتصادی مناطق محروم، نیروی بومی در محل حفظ شود، جمعیت تثبیت شده و از مهاجرت نیروی کار جلوگیری شود. تاکنون ۳۵۰ طرح در ۳۱ استان کشور توسط بنیاد برکت به مرحله اجرا رسیده است. حجم کل سرمایه گذاری برای اجرای این طرحها از سوی بنیاد برکت ۶۲ هزار میلیارد تومان برآورد شده است و ۲۱۰ هزار نیروی کار بومی صاحب شغل پایدار شده اند. البته بنیاد برکت تاکنون از ۱۸۰ طرح خارج شده و سهام خود را به شرکای کارآفرین واگذار کرده زیرا سیاست بنیاد در این زمینه مشارکت حداکثر ۴۹ درصدی و واگذاری سهام پس از۳ تا ۵ سال و با اطمینان از تثبیت شرایط پروژه است.
یکی از همین پروژه ها که با مشارکت بنیاد برکت پا گرفته و زمینه اشتغال صدها نفر را فراهم کرده، طرح کارخانه فرآوری میگو و ماهی در بندر دیر است. کارخانه فرآوري ميگو و ماهي لازک شل دیر. در کنار مشعل‌های برافراشته از تاسیسات پروژه های پارس جنوبی در عسلویه، بندر دیر که روزگاری بزرگترین بندر صیادی ایران و حتی منطقه به شمار می رفت، این روزها حال خوشی ندارد. توجه بیش از حد به طرحهای صنعتی در چند دهه اخیر با آن همه آلودگی‌های زیست محیطی و تغییر چهره منطقه، ورود افراد غیر بومی و بروز آسیبهای اجتماعی و دیگر مشکلات، سبب فراموش شدن شیوه تولید چند هزار ساله مردم منطقه شده است.
رکود را با عزم ملي کنار مي گذاريم
طي سال هاي اخير و بخصوص چند ماه گذشته اخبار زيادي در مورد رکود و از کار افتادن و تعطيلي کارخانجات و واحدهاي توليدي به دليل نوسانات نرخ ارز و کمبود سرمایه منتشر شده است. شايد در چنين شرايطي کمتر سرمایه گذاری حاضر است نگاهي به طرحهای اقتصادی آن هم در مناطق محروم داشته باشد. اما بنیاد برکت با همراهي کردن سرمایه گذاران طرحهای اقتصادی زيادي را به اجرا در آورده که تقريبا همه آنها در مناطق محروم کشور هستند و با اين اقدامات علاوه بر بالا بردن ميزان توليدات داخلي، در امر اشتغالزايي هم گام هاي خوبي برداشته شده است.
از جمله اين پروژه ها مي توان به کارخانه فرآوری میگو و ماهی لازک شل دیر در بندر دیر بوشهر اشاره کرد که با مشارکت بنیاد برکت از نو شکوفا شده و زمینه اشتغال صدها نفر را فراهم کرده است. کارخانه اي که به خاطر کيفيت عالي محصولاتش توانسته نظر کشورهاي آسيايي و اروپايي را به خود جلب و در صدد گسترش مجموعه و جذب نيروهاي کار بيشتري است.
مسئولان ستاد اجرايي فرمان امام (ره) بارها تاکيد کرده اند هدف نهایی بنیاد برکت وابسته به اين ستاد، مشارکت با واحدهای تولیدی و سرمایه گذاری در پروژه ها جهت ايجاد اشتغال و بالا بردن ميزات توليدات داخلي است.
دريا هنوز هم دست و دل بازي مي کند
با گذري به کناره هاي دريا و اسکله اي که محل توقف لنج هاي ماهيگيران است به راحتي مي توان از وضعيت صيد و حال و روز صيادان مطلع شد. صیادان بومی بندر دیر می گویند : "صید نسبت به سالهای گذشته نصف شده است؛ طوری به دریا فشار آمده که آبزی نمانده است." حتی برخی‌شان از کشتیهای صیادی چینی سخن می گویند که به شکل بی رحمانه ای تمام آبزیان را درو می کنند؛ اگرچه مسئولان محلی و دولتی منکر وجود کشتیهای صیادی چینی در منطقه هستند؛ اما دلیل هرچه باشد، صیادان بومی را با مشکلات بسیاری مواجه کرده است.
به تبع کاسته شدن صید ماهی و میگو، طی چند سال گذشته کارخانجات فرآوری آبزیان هم در بندر دیر با چالش‌های زیادی در جذب سرمایه در گردش مواجه شدند. برخی از کارخانجات تعطیل و برخی تا مرز تعطیلی پیش رفته اند. ولي حالا بنیاد برکت براي حمایت از اشتغال وارد بندر دیر شده و کاري کرده که محصولات دريايي اين بندر به شهرت جهاني برسند.
رژیم غذایی در جنوب کشور وابسته به صید و فرآوری آبزیان است و اگر این صنعت دچار مشکل شود علاوه بر از بین رفتن درآمد ارزی ناشی از صادرات، محصولات دریایی از سبد غذایی خانوارها خارج می شود. متاسفانه ساختار ماهیگیری در بندر دیر دچار آسیبهای فراوان و گاه جبران ناپذیری شده و اصلاح این روند از توان تولیدکنندگان منطقه و صیادان بومی خارج است. درست در روزهایی که سایه تعطیلی بر سر کارخانه افتاده بود، مشارکت بنیاد برکت موجب احیای تولید و فرآوری کارخانه لازک شل دیر شد.
اينها بخشي از صحبت هاي مدیرکارخانه فرآوری میگو و ماهی است که با اشاره به آغاز همکاری بنیاد برکت با این کارخانه با هدف زنده نگه داشتن اشتغال و تولید می گوید: " بازدید اولیه مسئولان نياد برکت از کارخانه در اواخر ۹۵ اتفاق افتاد و چند ماه بعد يعني مهرماه ۹۶ به صورت رسمی همکاریها وارد فاز اجرایی شد. از آن زمان تاکنون بنیاد برکت حدود ۲۱ میلیارد تومان در کارخانه فرآوری میگو لازک شل دیر مشارکت کرده که نتیجه آن اشتغال بیش از ۳۰۰ نفر در اين کارخانه است."
سيد صفی اله حسینی ادامه مي دهد: "تمام نیروهای شاغل در کارخانه از افراد بومی هستند و تلاش شده است تا اولویت استخدام به زنان سرپرست خانوار و افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی تعلق گیرد."
در حال حاضر کارخانه فرآوری میگو و ماهی لازک شل دیر ۹۵ درصد محصولات خود را به کشورهایی چون قطر، چین و بلژیک صادر می کند و توانسته استانداردهای لازم برای صدور محصولات به اروپا را کسب کند. همچنین تقاضاهای بسیاری از دیگر کشورهای خاورمیانه چون پاکستان هم وجود دارد اما ظرفیت کارخانه اجازه صادرات بیشتر را نمی دهد که همين امر موجب شده تا طرح توسعه آن در دستور کار قرار گيرد. با این حال سيد صفی الله حسینی مدیر کارخانه از مشکلات تولید گلایه دارد و می گوید: "هر ساله در امر صادرات به مشکل برمی خوریم و نوسانات ارزی موجب نابسامانی در قیمت لوازم بسته بندی محصولات و دیگر لوازم ضروری می شود. مسئولان در وزارت جهاد و وزارت صنعت باید به گونه ای اقدام کنند که تولید کننده دغدغه ای جز تولید نداشته باشد و اینطور نباشد که پس از تولید نگران عرضه و صادرات محصول خود باشد."
اشتغالزايي براي نيازمندان
اسماعیل محمودی، مدیر دامپزشکی شهرستان بندر دیر با تایید کیفیت محصولات این کارخانه می گوید: "این شرکت چندین سال غیر فعال بود اما با حمایتهای بنیاد برکت وابسته به ستاد اجرایی فرمان امام توانست سر پا بماند و امروز توانسته به استانداردهای مورد تایید سازمان دامپزشکی هم دست یابد."
در شرایط فعلی که ایام غیر پیک در صنعت آبزیان به شمار می رود حدود ۸۵ نفر در کارخانه مشغول کار هستند و به گفته حسینی این رقم در ایام پیک یعنی از نیمه مهرماه تا نیمه آذرماه به ۳۵۰ نفر هم می رسد که در سه شیفت کاری فعالیت می کنند.
کبری پرهیزگار از جمله مددجویان کمیته امداد در شهرستان بندر دیر است که در کارخانه فرآوری میگو لازک شل دیر مشغول کار است. ۳۰ ساله است و به گفته خودش از ۱۵ سالگی به دلیل از کارافتادگی پدر مشغول کار شده است. او می گوید: "خواهر و برادرم در کارخانه دیگری که در زمینه محصولات دریایی فعالیت داشت کار می کردند اما به دلیل مشکلات اخیر کارخانه آنها تعطیل شد. این کارخانه به دلیل حمایتهای بنیاد برکت سرپا مانده و ما می توانیم نان به خانه ببریم."
حقوق کبری شاید در اندازه های حداقل حقوق وزارت کار باشد، اما در منطقه ای که بیکاری بیداد می کند و محصولات وابسته به دریا روز به روز کمرنگ تر شده اند، کورسوی امیدی است به آینده روشن تر.
سهیلا فاریاب هم از مددجویان سازمان بهزیستی است و چند ماهی می شود که در این کارخانه مشغول شده است. پس از اینکه همسرش به دلیل سانحه رانندگی دچار از کارافتادگی شد، سهیلا ناچار شد وارد بازار کار شود تا بتواند هزینه های زندگی خود را تامین کند. صبح به صبح سوار سرویس می شود تا خود را به کارخانه برساند. از نظر سهیلا، این کارخانه نماد زندگی در بندر دیر است و توانسته پرچم صنعت صید را زنده نگه دارد.
خام فروشي را ممنوع مي کنيم
بنیاد برکت در تمامی سرمایه گذاری‌های خود به مساله تاثیرات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع محلی توجه دارد. بر همين اساس در بندر دير هم به دليل اينکه ماهیگیری به عنوان شغل دیرینه مردم بوده، طرح هايي مورد حمایت بنياد برکت قرار گرفته است. به همين منظور در سال ۹۵ و طي بازدیدي که از مجموعه کارخانه فرآوري ماهي و ميگوي ....لازک شل دير صورت گرفت، حمايت از اين پروژه در دستور کار بنياد قرار گرفت.
شهرام جعفرزاده مدیر صنایع غذایی و دارویی بنیاد برکت با اشاره به مزیتهای نسبی بندر دیر براي سرمایه گذاری و با بيان اينکه معتقدیم سرمایه گذاری باید در حوزه ای انجام شود که اکوسیستم منطقه را دچار چالش نکند، مي گويد: "کل مبلغ سرمایه گذاری شده توسط بنیاد برکت در پروژه فرآوری میگو ۲۱ میلیارد تومان است و امروز این کارخانه ۵۰۰ تن ظرفیت نگهداری از محصولات آبزی را دارد و روزانه ۲۵ تن محصول را منجمد می کند و امیدواریم با بروزرسانی و دستگاههای جدید امکان طبخ محصول را هم فراهم کنيم تا بتوانیم از خام فروشی فاصله بگیریم."
اگرچه حجم تولید و صادرات يکي از شاخصها در هر پروژه سرمایه گذاری است اما مدیر صنایع غذایی و دارویی بنیاد برکت معتقد است که این مساله مهمترین شاخص برای بنیاد برکت نيست. از منظر بنیاد برکت، مهمترین عامل برای موفقیت یک طرح میزان اشتغال زایی و کارآفرینی پروژه است. به ویژه که در کارخانه فرآوری میگو از زنان سرپرست خانوار و مددجویان بهزیستی و کمیته امداد استفاده می شود.
