پدیده سالمندی در سال‌های آینده افزایش پیدا می‌کند و روز به روز جمعیت سالمند در کشورمان بیشتر از دیگر رده‌های سنی مشاهده خواهد شد، قشر سالمند نیز مراقبتهای مخصوص به خود را می‌طلبند با توجه به کهولت سن ابتلای آن‌ها به انواع عارضه‌ها و اختلالات حرکتی قابل پیش‌بینی خواهد بود بنابراین باید آموزش خودمراقبتی را در میان این رده‌های سنی افزایش دهیم. در طی چند سال گذشته کشور ما تمرکز بیشتری روی پدیده سالمندی داشته است، به‌طوری‌که برای تدوین حقوق سالمندی گام‌هایی برداشته و مراکز و کلینیک‌های زیادی را برای ارائه خدمات بهتر به این قشر فراهم کرده‌است.
آمارها چه می‌گویند؟
طبق آمارها و برآوردهای موجود تا پایان نیمه اول قرن بیست و یکم، بیش از 80 درصد کشورهای در حال توسعه به سمت رشد جمعیت سالمندی می‌روند، در ایران نیز پیش‌بینی شده در دو دهه آینده، کشور با سونامی سالمندی مواجه شود و تا سال 1400، 14درصد جمعیت ایران سالمند خواهد شد. متوسط عمر جمعیت در ایران بالای 73سال است، در واقع در قرن بیست‌و‌یکم با رشد جامعه سالمندی مواجه هستیم. روز گذشته دکتر علیرضا رییسی، معاون بهداشت وزارت بهداشت و درمان در این‌باره گفته است: «براساس سرشماری ۱۳۹۵ بیش از
۷ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر یعنی 28/9 درصد جمعیت کشور سالمند هستند. پیشرفت جامعه بشری، بهبود وضعیت بهداشتی درمانی، افزایش امید به زندگی نهایتا موجب افزایش درصد جمعیت سالمند شده است. سالخوردگی جمعیت، پیامد طبیعی افزایش امید به زندگی است.» همچنین آقای حسن سلمان‌نژاد، رییس دبیرخانه شورای ملی سالمندان گفته است: «سالانه ۷۰۰ هزار سالمند به جمعیت سالمندی کشور اضافه می‌شود، در تهران نیز یک میلیون و ۳۰۰ هزار سالمند وجود دارد که نسبت زن و مرد آن مساوی است. در‌حال‌حاضر ۶ هزار فرد بالای ۱۰۰ سال در کشور داریم و تعداد افراد بالای ۸۰ سال نیز به بیش از یک میلیون نفر می‌رسد.»
با وجود افزایش تعداد سالمندان در جامعه، هنوز کشور ما بستر مناسبی برای زندگی هر چه بهتر این افراد فراهم نشده است. سالمندی با بیماری‌های زیادی نظیر آلزایمر و مشکلات حرکتی همراه است، اما هنوز تعداد کلینیک‌های اختصاصی، مبلمان شهری برای رفت و آمد راحت‌تر این افراد، ایجاد نشده است.
سالمندی فرصت یا تهدید!؟
دکتر مجید ابهری در گفتوگو با خبرنگار «صبح نو» می‌گوید: «وجود سالمندان در جامعه از یک‌سو باعث خرسندی است، چرا که نشان از افزایش امید به زندگی و پیشرفت بهداشت در جامعه دارد که به موازات آن رشد پیدا کرده است تا جایی که بر اساس اعلام سازمان‌های مربوطه در کشور ما حدود 6 هزار نفر جمعیت بالای 100سال وجود دارد. از طرفی دیگر شیب سالمندی جمعیت این تهدید و خطر را دارد که در 20 سال آینده جمعیت جوان کاهش یافته و جمعیت سالمند افزایش می‌یابد. سالمندی به خودی خود هزینه‌های قابل توجهی برای افراد و جامعه در بر دارد. با افزایش سن بیماری‌های مختلف، ضعف و مشکلات جسمی و روحی افزایش می‌یابد و هزینه‌های درمان و نگهداری؛ به‌خصوص در شرایط فعلی، به خانواده‌ها تحمیل می‌شود.»
این جامعه‌شناس ادامه داد: «نگهداری سالمندان مشکل مضاعفی برای خانواده‌هاست و مدیریت جامعه کم‌کم به دست اقشار میان‌سال و سالمند سپرده می‌شود. کشور ما در‌حال‌حاضر جزو جوان‌ترین کشورهای آسیا و جهان است اما در 20 سال آینده چنین نخواهد بود. افزایش سن باعث تهدیدهای مختلفی برای مدیریتی کلان و میانی جامعه خواهد بود. تشویق خانواده‌ها به فرزندآوری می‌تواند یکی از اهرم‌های پیشگیری از سالمندی باشد که در شرایط فعلی، با توجه به هزینه‌های گزاف فرزندآوری از قبیل شیرخشک، پوشک، هزینه‌های درمانی، هزینه‌های مهدکودک و امثال این‌ها، خانواده‌ها تک‌فرزندی یا بی‌فرزندی را ترجیح می‌دهند. بسته‌های حمایتی نه در حرف، بلکه در عمل و اجرا می‌تواند مشوق مناسبی برای زوجین جوان باشد.»ابهری می‌گوید: «حمایت دولت از مسأله فرزندآوری می‌تواند جامعه را از سالمندگرایی نجات دهد، در غیر این‌صورت می‌بایست خود را آماده شباهت به جامعه‌ای مثل سوئد و ژاپن کنیم که با کثرت سالمندان روبه‌رو هستند؛ هرچند قشرسالمند سرمایه‌های ملی و ذخایر فرهنگی به‌شمار می‌آیند اما از نظر نیروی کار و مدیریت فرهنگی جامعه را با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو خواهد کرد.»
خطر تک‌فرزندی
تک‌فرزندی در جامعه به مرور زمان برای فرد و جامعه آسیب‌زا خواهد بود، پدر و مادرهایی که در 20 تا 30 سال آینده پا به سنین سالمندی می‌گذارند و مسوولیت نگهداری از آن‌ها را تنها فرزندان‌شان به عهده بگیرد. این مسأله با توجه به تغییر سبک زندگی فرد را دچار چالش می‌کند و همین امر سبب می شود که افراد، والدین سالمند خود را به مراکز نگهداری از سالمندان بسپارند. اگرچه این موضوع در حال حاضر نیز به وفور دیده می‌شود اما در دو دهه آتی نیز افزایش زیادی خواهد داشت.
توصیه به فرزندآوری در کلام رهبری
مقام معظم رهبری نیز از مدت‌ها پیش به موضوع تحدید نسل و فرزندآوری اشاراتی داشته‌اند. ایشان در دیدار اعضای همایش ملی «تغییرات جمعیتی و نقش آن در تحولات مختلف جامعه» فرمودند: «جمعیت جوان و بانشاط و تحصیلکرده و باسواد کشور، امروز یکی از عامل‌های مهم پیشرفت کشور است. در همین آمارهایی که داده می‌شود، نقش جوان‌های تحصیلکرده و آگاه و پرنشاط و پرنیرو را ینید. ما باید در سیاست تحدید نسل تجدیدنظر کنیم.»
رهبری ادامه دادند: «من معتقدم که کشور ما با امکاناتی که داریم، می‌تواند 150 میلیون نفر جمعیت داشته باشد. من معتقد به کثرت جمعیتم. هر اقدام و تدبیری که می‌خواهد برای متوقف کردن رشد جمعیت انجام بگیرد، بعد از 150 میلیون انجام بگیرد.» ایشان در دیدار با کارگزاران نظام که مرداد ماه سال 91 برگزار شد نیز تأکید کردند: «محدود کردن نسل، برای کشور ما یک خطر بزرگی است. با این روند کنونی، کشور در آینده دچار مشکل فراوان خواهد شد؛ کشور دچار پیری عمومی خواهد شد. فرزندآوری یک مجاهدت بزرگ است. فرزندآوری یکی از مهم‌ترین مجاهدت‌های زنان و وظایف زنان است؛ چون فرزندآوری در حقیقت هنر زن است؛ اوست که زحماتش را تحمل می‌کند، اوست که رنج‌هایش را می‌برد، اوست که خدای متعال ابزار پرورش فرزند را به او داده است.»
فعلا با این اوضاع سیاه اقتصادی باید نگران کاهش شدید تولیدمثل باشیم 
