نخستین نشست دبیران و مشاوران امنیت ملی پنج کشور ایران، روسیه، چین، افغانستان و هند روز چهار شنبه در هتل آزادی برگزار شد و هرچند که قرار بود نماینده‌ای از پاکستان هم در این نشست شرکت کند، اما به دلیل اینکه زمان چندانی از تشکیل دولت جدید این کشور نگذشته، نماینده‌ای از آن کشور در این نشست حضور نداشت. ایده تشکیل این نشست در اواخر ماه آوریل و نهمین اجلاس مقامات عالی‌رتبه امنیتی پنج قاره جهان و در شهر سوچی روسیه مطرح شده بود که دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در آن اجلاس پیشنهاد این نشست را به نمایندگان پنج کشور روسیه، چین، هند، افغانستان، پاکستان و داد و از سوی آن‌ها مورد پذیرش قرار گرفت و طبق برنامه هم برگزار شد. بنابراین، نشست تهران در نگاه اولیه اقدامی برنامه‌ریزی شده است، اما با توجه به برگزاری آن درست یک روز بعد از سخنرانی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، در مجمع عمومی سازمان ملل، اهمیت خاصی پیدا کرده است.
با وجود آنکه ترامپ در آن سخنرانی به روشنی ناامیدی خود را از اجرای تمام و کمال تحریم‌ها و به خصوص تحریم‌های نفتی علیه ایران نشان داد، اما با وجود این، لحن ضد ایران را در سخنان خود شدیدتر کرده بود تا جایی که کلامش را با هر نوع تهمت و افترا علیه ایران پر کرده بود و از جامعه جهانی هم می‌خواست که در این مسیر همراه او شود. نشست امنیتی تهران از این جهت پاسخ شفافی است که دست کم از آسیا به او داده می‌شود و باید توجه داشت که در این پاسخ سه قدرت مهم و تأثیر‌گذار با ایران هم‌صدا شده‌اند. حضور مقام‌های ارشد امنیتی روسیه، چین و هند در تهران بعد از سخنرانی ترامپ پیام روشنی به امریکا است که ایران نه تنها در مقابل رجز‌خوانی ترامپ و تهدیدهایش تنها نیست بلکه این کشور‌ها چنان سازوکار امنیتی نزدیکی با تهران دارند که از همین نشست تهران قرار و مدار نشست‌های سالانه گذاشته شد و حتی می‌توان انتظار سازوکار نهاد امنیتی جدیدی از همین کشور‌ها داشت که طی نشست‌های بعدی به وجود خواهد آمد. در واقع، زمینه‌های چنین سازوکاری از قبل فراهم شده چنان که ایران و روسیه مدت‌ها است در جریان جنگ سوریه ارتباط امنیتی و نظامی نزدیکی دارند و تصمیم اخیر روسیه برای تحویل سامانه اس ۳۰۰ به ارتش سوریه هم باعث تقویت بیشتر این ارتباط نزدیک شده تا عامل تحریک‌کننده رژیم صهیونیستی نتواند خللی در روند سوریه ایجاد کند. همکاری ایران با دولت افغانستان در مبارزه با تروریسم زاویه دیگر قضیه است که حالا و با تصمیم امریکا برای نجات عناصر داعش و دیگر گروه‌های تروریستی از سوریه و عراق و سوق دادن آن‌ها به سمت افغانستان باعث شده تا این همکاری بعد جدید و جدی‌تری پیدا کند.
به این ترتیب، نشست امنیتی تهران پاسخ قاطع و روشنی به نیویورک و مجمع عمومی سازمان ملل می‌فرستد که ادعای ترامپ برای انزوای ایران در واقعیت جهان امروز زمینه‌ای ندارد و نمی‌توان ایران را از بافت منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای جدا کرد تا تصور ترامپ از انزوای کامل ایران مجالی برای تحقق پیدا کند. این پاسخ را باید با شکست استراتژی ترامپ در افغانستان سنجید که اوت سال گذشته و چند ماهی بعد از ورود به کاخ سفید اعلام کرده بود، اما ناکارآمد بودن آن دیگر بر کسی پوشیده نیست تا جایی که بازرسان امنیتی امریکا در گزارش ماه می‌خود و بعد از تحلیل و ارزیابی اطلاعات سه نهاد امریکایی وزارت دفاع، خارجه و آژانس توسعه بین‌المللی اعتراف کردند که استراتژی ترامپ بعد از حدود یک سال پیشرفت چندانی نداشته است. در واقع، به دلیل شکست استراتژی ترامپ در افغانستان است که حالا جیمز ماتیس، وزیر دفاع امریکا، مجبور شده به جای همراهی ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل در ساختمان وزارت دفاع امریکا بماند و به خبرنگاران از بازنگری اساسی در مأموریت نیرو‌های امریکایی در افغانستان بگوید و مدعی شیوه تازه جنگی کشورش در افغانستان شود. ماتیس با این سخنان در عمل شکست استراتژی ترامپ را تأیید کرده و تنها چاره کار را در افزایش نیرو‌های امریکایی در افغانستان و تشدید جنگ در آن کشور می‌بیند که البته امریکا این شیوه را بیش از یک دهه و نیم به کار برده و در کل این مدت هم فقط نتیجه معکوس گرفته است. حالا کمتر کشوری است که حل مسئله امنیت و صلح در افغانستان را از طریق نظامی بداند و یک اجماع عمومی در شیوه سیاسی بر مبنای همکاری بین‌المللی به وجود آمده است. نشست امنیتی تهران از این جهت یک نقطه عطف است به خصوص اینکه دریابان شمخانی از دیدگاه نزدیک نمایندگان تمامی پنج کشور در این نشست می‌گوید و به این واسطه، شروع یک همکاری مشترک منطقه‌ای بر محور بازگرداندن صلح و امنیت به افغانستان را نوید می‌دهد. شکی نیست که حضور پاکستان در این روند ضروری است و باید این کشور هم به جمع پنج کشور موجود بپیوندد، اما یک نکته تا اینجای کار معلوم شده و آن نقش مثبت ایران در تلاش آسیایی برای مبارزه‌ای مشترک با تروریسم است و این نقش با نشست امنیتی تهران تثبیت شده و ترامپ هم نمی‌تواند با تمام رجز‌خوانی‌هایش این نقش را از دید جامعه جهانی پنهان کند.
