متخصصان بر این باورند نوسازی و احیای بافت‌های فرسوده در تهران و سایر کلانشهر‌ها تنها شامل نوسازی و بهسازی مسکن نمی‌شود بلکه نوسازی در شهر‌ها شامل یک رویکرد وسیع‌تر است که در کنار بهبود وضعیت کالبدی املاک در شهر‌ها شامل بهبود وضعیت نرم‌افزاری مانند ارتقای سبک زندگی شهروندان و ایجاد سرانه‌های هفت‌گانه خدماتی و معابر در محدوده‌های فرسوده است؛ موضوعی که مدیر عامل سازمان نوسازی شهر تهران اعلام کرد: مهم‌ترین چالش نوسازی در حال حاضر موضوع کمبود سرانه‌های خدماتی است چراکه در ۳۲۰ هکتار از محلات دارای بافت فرسوده تهران با کمبود خدمات مورد نیاز مواجه هستیم.
۸۵ درصد بافت‌های فرسود در جنوب پایتخت
۸۵ درصد از بافت‌های فرسوده مصوب تهران در مناطق مرکزی و جنوبی یعنی پایین محور انقلاب، آزادی و دماوند قرار گرفته‌اند و در ۲۱۲ محله تهران گسترده هستند، از بین محلات تهران که بافت‌های فرسوده مصوب را در خود جای داده، ۲۰ محله، محدوده تاریخی واجد ارزش، هشت محله سکونتگاه غیررسمی، ۱۶ محله روستا‌های الحاق شده به شهر و ۱۶۸ محله جزو بافت فرسوده میانی است که در دوران معاصر و از دهه ۱۳۳۰ به بعد شکل گرفته است. کاوه علی‌اکبری مدیر عامل سازمان نوسازی شهر تهران با بیان این‌که بر اساس ممیزی مرحله چهارم که در سال ۷۹ انجام شد، نزدیک به ۱۵ هزار هکتار بلوک شهری ناپایدار در تهران وجود دارد، یادآور شد: ۳۷ درصد از جمعیت شهر در این عرصه‌ها زندگی می‌کنند؛ از بین این محدوده، ۳۲۶۸ هکتار بافت فرسوده مصوب می‌باشد که پنج درصد از سطح شهر و ۱۵ درصد از جمعیت پایتخت را دربرگرفته است.
کمبود ۳۲۰ هکتار با کمبود خدمات
مهم‌ترین چالش نوسازی در بافت‌های فرسوده تهران در حال حاضر موضوع کمبود سرانه‌های خدماتی است. بر این اساس در محلات دارای بافت فرسوده در حدود ۳۲۰ هکتار با کمبود خدمات مورد نیاز مواجه هستیم. مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران ضمن تشریح ساختار ستاد بازآفرینی پایدار کلانشهر تهران و اقدامات و مصوبات پنج کمیته ذیل این ستاد، خاطرنشان کرد: راه‌اندازی صندوق بازآفرینی پایدار کلانشهر تهران یکی از اقداماتی است که با هدف تأمین تنخواه برای ارتقای سطح سرانه‌های خدماتی در ستاد تهران به تصویب رسیده است، اما تاکنون به دلیل فراهم نشدن پیش‌نیاز‌های لازم و عدم تحویل اراضی دولتی، عملیاتی نشده است.
تخفیف ۸۵۰ میلیاردی برای صدور پروانه
طبق مصوبات ستاد بازآفرینی پایدار کلانشهر تهران، دستگاه‌های مختلف برخی تعهدات را برعهده گرفته‌اند و سازمان نوسازی شهر تهران نیز در همین راستا تا به امروز حدود ۸ میلیارد تومان بابت هزینه کمک هزینه طراحی و اجرای نما پرداخت کرده است.
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در این باره افزود: شهرداری تهران تاکنون حدود ۸۵۰ میلیارد تومان تخفیف برای صدور پروانه در بافت‌های فرسوده اعطا کرده است. برخی مصوبات و برنامه‌ها تاکنون عملیاتی نشده است. قرار بود بدهی دولت به شهرداری بابت تخفیفات پرداخت شود که تنها ۱۱ میلیارد تومان در قالب اوراق پرداخت شده است.
گام اول، توسعه محله‌ای
بیش از چهار سال از ابلاغ مصوبه هیئت وزیران مبنی بر پرداخت یارانه سود تسهیلات بانکی به میزان ۹ درصد از نرخ مصوب شورای پول و اعتبار می‌گذرد و تا به امروز تنها شهرداری تهران ۵ درصد یارانه را بابت این موضوع محقق کرده است. بر این اساس علی‌اکبری از تدوین برنامه‌ای نسبتاً متفاوت برای نوسازی بافت‌های فرسوده از ابتدای سال جاری با محور اصلی «توسعه محله» خبر داد و گفت: توسعه محله‌ای به مجموعه‌ای از اقدامات اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و محیطی اطلاق می‌شود که از طریق برنامه‌ریزی مشارکتی با همه دخیلان تعریف و با همکاری آنان اجرا و سبب ارتقای کیفیت زندگی ساکنان در محلات شهر می‌شود که این موضوع در برنامه پنج‌ساله شهرداری تهران نیز لحاظ شده که علاوه بر محور توسعه محله، محور پروژه‌های بازآفرینی شهری و مسکن امید را نیز دربر می‌گیرد که از طریق راه‌اندازی و راهبری دفاتر توسعه محله‌ای در محلات دارای بافت‌های فرسوده و ناکارآمد، تأمین خدمات و بهسازی و نوسازی مسکن در حال پیگیری است.
بر اساس هدفگذاری‌های انجام شده مقرر است در سال جاری ۵۸ دفتر توسعه محله‌ای فعالیت کنند و ۱۷۸ محله را تحت پوشش قرار دهند که تا به امروز ۴۶ دفتر فعال هستند و ۱۵۰ محله فرسوده را تحت پوشش قرار داده‌اند. طراحی ۲۲ پروژه بهسازی و خدمات شامل ۳۳ هزار مترمربع، طراحی و انتخاب پیمانکار برای شش پروژه پارکینگ طبقاتی با ظرفیت حدود ۲۴۰۰ واحد، تعریف ۳۰ پروژه تجمیعی ویژه و در نظر گرفتن مشوق‌های ویژه برای این پروژه‌ها، برنامه‌ریزی و طراحی خط راه‌آهن تهران- تبریز به منظور استفاده از ظرفیت نواحی ناکارآمد غیرسکونتگاهی جهت توسعه شهر، فراخوان برای انعقاد قرارداد با توسعه‌گران برای ۳۲۰۰ واحد مسکن امید از جمله اقداماتی است که بنا به اظهارات مدیر عامل سازمان نوسازی شهر تهران در دستور کار این سازمان قرار گرفته است.
دولت به تعهدات خود عمل کند
سازمان نوسازی شهر تهران در پی درج گزارش «جوان» تحت عنوان «۴۰ سال زمان برای احیای ۴۰ میلیون مترمربع بافت فرسوده» توضیحاتی را ارسال کرده است که در آن به عمل نکردن دولت به تعهدات خود اشاره کرده است. در زیر پاسخ این سازمان را می‌خوانید.
با توجه به اتخاذ رویکرد مدیریت هماهنگ و توسعه محله‌ای در دوره مدیریت جدید شهری، بازآفرینی همه‌جانبه بافت در دستور کار شهرداری تهران قرار گرفته است که مصداق این رویکرد توجه بیش از پیش به توسعه سرانه‌ها و تأمین کسری خدمات در این محدوده‌ها است. در این راستا شهرداری تهران علاوه بر تأمین مسکن جایگزین در قالب طرح امید، توسعه محله‌ای و الگوسازی و اجرای پروژه‌های شاخص محرک توسعه را در دستور کار خود قرار داده است.
شایان ذکر است، علاوه بر این شهرداری تهران از ظرفیت‌های موجود خود تاکنون تعداد ۱۰۵۲۷ انشعاب رایگان با حجم ریالی ۱۲۷ میلیارد ریال، ۳۰۶۱۸ پروانه رایگان با حجم ریالی ۳۴۵۹ میلیارد ریال، تعداد ۱۵۰۰ کمک هزینه طراحی نما با حجم ریالی ۱۵ میلیارد ریال، تعداد ۵۴۶ هزینه اجرای‌نما با حجم ریالی ۶۶ میلیارد ریال و ۱۴ میلیارد ریال به عنوان یارانه سود تسهیلات بانکی به ساکنان بافت فرسوده اعطا نموده و بدیهی است در صورت تخصیص اعتبارات دولتی ارائه خدمات در این محدوده‌ها مضاعف خواهد شد.
همچنین شهرداری تهران از سال ۱۳۸۸ تاکنون مبلغ ۸۴۷ میلیارد تومان عوارض ساخت و ساز در بافت‌های فرسوده شهر تهران تخفیف داده است که اگر دولت محترم به تعهدات قانونی خود در بازپرداخت تخفیفات ارائه شده طبق ماده ۱۶ قانون ساماندهی و تولید و عرضه مسکن عمل می‌نمود، بخش عمده‌ای از کسری خدمات در بافت‌های فرسوده قابل جبران می‌شد. به علاوه در دوره مدیریت جدید سازمان نوسازی، طی جلسات مشترک برگزار شده شهرداری تهران با معاونت محترم اقتصادی ریاست جمهوری، برنامه اقدام مشترک دولت و شهرداری تهران تدوین شده که شامل تأمین مسکن در مناطق دارای بافت فرسوده، بهسازی محیطی و تأمین کسری خدمات با اعتبار ۳۰۰۰ میلیارد ریال می‌باشد.
