رسانه‌ها مملو از اخبار تخریب و تغییر کاربری باغ‌هاست و دیگر کمتر می‌توان این میراث‌های سبز را در پایتخت مشاهده کرد، در حالی که مدعیان حفظ باغات دم از حفظ این فضا‌های سبز می‌زنند، اما بعضاً برخی شاکیان خود متهم به نابودی و تخریب باغات هستند. در این میان گاه قانون‌هایی که برای حفظ این اراضی به تصویب رسیده، خود به نحوی اجرای زمینه نابودی را فراهم می‌کند. در تازه‌ترین اظهارنظر، معاون شهردار تهران از شناسایی حددود شش‌هزار باغی خبر می‌دهد که سه هزار باب آن در اختیار نهاد‌ها و دستگاه‌های مختلف است و اطلاعات آن‌ها ثبت نشده است. ضمن اینکه به شهرداری هم اجازه ورود به آن‌ها را نمی‌دهند.
از تهران سرسبز دیگر چیزی به عنوان باغ باقی نمانده است و فقط لکه‌های سبزی در گوشه و کنار این شهر بعضاً چشم‌ها را می‌نوازد و آه و افسوسی که دیگر کاری به جایی نمی‌برد. باغ‌ها یا در حا ل. نابودی هستند یا سایه برج‌ها بر اندک فضا‌های سبز باقی مانده، سنگینی می‌کند.
در دوره‌های گذشته به‌رغم تأکید رهبر معظم انقلاب بر حفظ فضا‌های سبز و توسعه آن، تخریب باغات همچنان ادامه دارد.
ارزش‌افزوده اراضی باغی به اشکال گوناگون راه‌های تخریب باغات را پیش‌روی سودجویان قرار داده است.
تخریب باغات با دور زدن قانون
تاکنون مصوبه برج – باغ که شورای شهر در آن پیش‌بینی کرده بود برای جلوگیری از تخریب باغات، مالک و صاحبان این اراضی اجازه ساخت در ۳۰ درصد آن را داشته باشند، جواب نداده است. سازندگان با گرفتن مجوز قانونی اقدام به ساخت و ساز می‌کنند، برخی تخلفات سبب شده تا عملاً چیزی از باغ باقی نماند. این روند صدای مدیریت شهری را هم درآورده است. در این خصوص معاون شهرسازی شهرداری تهران لایحه جدید جایگزین برج - باغ را تشریح کرد و گفت: تاکنون شش هزار باغ در پایتخت شناسایی شده که از این تعداد سه‌هزار باغ در اختیار سایر ارگان‌ها و دستگاه‌هاست و اطلاعات آن در جایی ثبت نشده، با این حال ما درصدد ورود به این باغات هستیم.
پیروز حناچی با اشاره به لایحه جدید جایگزین مصوبه لغو شده برج - باغ افزود: لایحه جدیدی که تقدیم شورای شهر تهران شد تا در کمیسیون‌های مربوط بررسی شود با رویکردی کاهنده مواجه شده است.
وی با بیان اینکه در این لایحه پیش‌بینی شده تا حتی‌الامکان منافع صاحبان باغ لحاظ شود، تصریح کرد: اگر معتقدیم که باغات و درختان به شهر تهران کمک می‌کنند، ما نیز باید به صاحبان باغ در آبیاری و نگهداری آن کمک کنیم.
معاون شهرسازی شهرداری تهران با بیان اینکه در لایحه جدید مزیت‌ها و محدودیت‌هایی برای صاحبان باغ در نظر گرفته شده است، گفت: در مقایسه با وضعیت سابق شاید در کوتاه مدت پیشنهادات ما تشویق‌کننده نباشد، اما روش قبلی هم قابل ادامه نبود؛ چراکه بخش زیادی از باغات پایتخت از بین رفت.
به گفته حناچی تأثیر تخریب باغات در یک بازه ۱۰ ساله در بودجه تهران تنها یک درصد بوده است. بر این اساس وضعیت تخریب باغات در تهران مانند آن ضرب‌المثل معروف است که می‌گوید، به خاطر یک دستمال، قیصریه را به آتش کشیدند و به مسئولان به جای حفظ باغات اجازه دادند که حجم زیادی از باغات تخریب شود. بر این اساس نگاه ما در لایحه جدید بازدارنده است و روش‌های جایگزین و تشویقی برای حفظ باغات در نظر گرفته شده‌اند.
تعیین تکلیف باغات مجهول‌المالک پایتخت
پیروز حناچی در خصوص طرح شناسایی باغات تهران عنوان کرد: کارشناسان شهرداری تهران تاکنون شش هزار قطعه باغ را در شهر تهران شناسایی کرده‌اند که برای حدود سه هزار باغ شناسنامه صادر شده است.
وی با بیان اینکه حدود سه هزار باغ نیز شناسایی شده‌اند، اما این باغ‌ها در اختیار ارگان‌ها، نهاد‌ها یا مجهول‌المالک بوده‌اند یا در سیستم شهرداری و دولتی اطلاعات آن‌ها ثبت و مدون نشده است، تصریح کرد: با این حال درصدد ورود به این باغات هستیم.
حناچی افزود: البته قوه قضائیه اعلام کرده به صورت موردی اجازه ورود به این باغات را می‌دهد، بر همین اساس می‌توانیم شناسنامه این باغات را صادر کنیم.
به‌رغم تأکید رهبری متأسفانه در شهر مشاهده می‌شود بسیاری از ارگان‌ها و دستگاه‌ها که باغی را در اختیار خود دارند، در حال تبدیل شدن به فضا‌هایی هستند که بخشی زیادی از باغ از بین می‌رود. در مناطق شمالی تهران برخی دستگاه‌ها به اشکال مختلف و به بهانه نگهداری، باغ‌ها را از وضعیت باغ بودن در می‌آوردند.
رها شدن باغات به حال خود چیزی به جز نابودی در پی نخواهد داشت. از این‌رو انتظار می‌رود با تمهیدات مدیریت شهری و سازوکار مناسب باغات برای زیست شهری حفظ شود. صدور شناسنامه و ایجاد سازوکار برای شناسایی باغات می‌تواند این فضا‌ها را برای آیندگان هم حفظ کند.
البته این امر نیازمند تعامل میان دستگاه‌ها در قالب تحقق مدیریت یکپارچه شهری است تا تلاش‌ها صرف حفظ باغات شخصی، دولتی و عمومی شود. باید منتظر ماند تا راهکار جدید شهرداری پس از چکش کاری شورا به اجرا درآید تا شاید اندک باغات باقی مانده تهران حفظ شوند.
