جوان آنلاین: بر اساس گزارش وزارت بهداشت، سالانه بین ۴ تا ۵ هزار تن از شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند.
از سوی دیگر، بر اساس گزارش بانک جهانی، شهر تهران سالانه ۱۲ هزار میلیارد تومان از آلودگی هوا خسارت می‌بیند. تبعات ناشی از آلودگی هوا در همه ابعاد اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی نفس جامعه را بند آورده است.
طرح «کاهش» (کنترل آلودگی هوای شهر) با هدف‌گیری معاینه فنی خودروها، آلایندگی اتوبوس‌ها (اعم از اتوبوس‌های سرویس ارگانی و حمل مسافر)، ناوگان حمل بار (اعم از وانت‌ها، کامیونت‌ها و کامیون‌ها) جهت کاهش آلودگی هوا پیگیری می‌شود.
لازم به توضیح است که سیاست‌های کاهش آلودگی هوا با تأکید بر کاهش ذرات معلق تنظیم شده است. زیرا ذرات معلق مهمترین آلاینده شهر تهران هستند. به ویژه ذرات کوچک‌تر از ۵/۲ میکرون (PM۲.۵) که عموماً ناشی از وسایل نقلیه موتوری، ناوگان خودرو‌های دیزلی، خودرو‌های سواری فرسوده دودزا و موتورسیکلت‌ها هستند.
طرح «کاهش» با حذف تدریجیِ خودرو‌های آلاینده از شهر در درازمدت سبب کاهش آلودگی هوای شهر می‌شود. این طرح در حال حاضر در حدود ۲۲۵ منطقه‌ی کم انتشار آلودگی هوا در ۱۳ کشور اروپایی که معضل آلودگی هوا دارند، وجود دارد.
با تعیین سطح آلایندگی خودروها، بسیاری از وسایل نقلیه ممکن است به این مناطق ممنوع‌الورود شوند. در حالات دیگر و در صورت عدم رعایت سطح‌های تعیین شده مجاز، برای ورود به محدوده کم انتشار، جریمه‌های سنگین در انتظار رانندگان متخلف خواهد بود.
کشور‌های مختلف اروپایی دارای فرهنگ‌های متفاوت و مشکلات آب و هوایی گوناگون هستند؛ لذا این شرایط متفاوت، بر اجرای مناطق کم انتشار در آن کشور‌ها اثر گذاشته است (به‌عنوان مثال موتورسیکلت‌ها در ایتالیا در گروه هدف طرح منطقه‌ی کم انتشار قرار دارند، ولی در کشور‌های دیگر این قانون وجود ندارد). قابلیت تغییر قوانین در مورد مناطق کم انتشار با گذشت زمان و در نظر گرفتن شرایط محیطی وجود دارد. قوانین و استاندارد‌هایی که کیفیت محیط‌زیست را به سمت بهینه سوق دهد، در دستور کار قرار می‌گیرد.
طرح «کاهش» در ایران
مطالعات طرح کاهش از سال ۱۳۹۲ در تهران و با نگاهی به تجربیات موفق دنیا آغاز شد. مصوبات متعددی در شورای ترافیک تهران و شورای عالی هماهنگی کلان‌شهر‌ها در وزارت کشور و دولت برای طرح «کاهش» گذرانده شد.
در نهایت، در مصوبه یک‌صد و بیست و هشتمین جلسه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهر‌های کشور مورخ ۹ تیر ۱۳۹۵ شرایط نهایی اجرای طرح «کاهش» ابلاغ شد. بر اساس این مصوبه، منطقه زوج و فرد فعلی به‌عنوان محدوده کاهش تهران تعیین شد و از مهرماه ۱۳۹۵ ورود خودرو‌های بدون معاینه فنی به این محدوده ممنوع و مشمول جریمه اعلام شد.
در خردادماه سال ۱۳۹۵ سامانه سیمفا به‌عنوان سامانه یکپارچه معاینه فنی ایران توسط وزارت کشور راه‌اندازی شد. در حال حاضر طرح کاهش از ساعت ۶:۳۰ صبح آغاز می‌شود و در ساعت ۱۹ عصر به اتمام می‌رسد. همچنین این طرح روز‌های پنجشنبه اجرا نمی‌شود.
در طرح «کاهش» بجای زوج و فرد بودن پلاک، سه مؤلفه، ملاک تردد خودروها در محدوده مرکزی شهر قرار می‌گیرد. ۱- میزان آلایندگی (خودرو‌های انژکتوری و خودرو‌های کاربراتوری)، ۲- میزان فرسودگی (سن فرسودگی)، ۳- معاینه فنی. برگه معاینه فنی اصلی‌ترین شرط اجرای طرح «کاهش» است. به عبارت دیگر عدم اخذ مجوز معاینه فنی از مراکز مجاز تحت پوشش سامانه سیمفا، در صورت ورود به محدوده زوج و فرد در هر ۲۴ ساعت؛ برای مالک خودرو جریمه ۵۰ هزارتومانی در بر خواهد داشت.
سید نواب حسینی منش مدیر عامل معاینه فنی خودروی شهر تهران با اشاره به اینکه فاز نخست طرح کاهش در حال حاضر در محدوده طرح ترافیک و محدوده زوج و فرد و در ساعات اعمال این طرح در حال اجراست، تصریح کرد: فاز دوم این طرح در سراسر شهر تهران هر روز هفته و به صورت ٢٤ ساعته اجرایی خواهد شد.
وی اظهارداشت: بر اساس این طرح، خودرو‌های فاقد معاینه فنی از ابتدای آبان ماه در شهر تهران و در طول ٢٤ ساعت از طریق دوربین‌های ثبت تخلف مورد اعمال قانون قرار خواهند گرفت.
حسینی منش با بیان اینکه روز شمار اجرای فاز ٢ طرح کاهش مطرح شده است، گفت: ٨٦ روز دیگر این طرح به صورت سراسری اجرا می‌شود.
در منطقه طرح «کاهش» (زوج و فرد) دوربین‌های ثبت تخلف نصب شده‌اند و تخلفات مربوطه جهت اعمال قانون به پلیس ارجاع می‌شوند. بنا بر مطالعات شرکت کنترل کیفیت هوا سهم وسایل حمل‌ونقل موتوری از کل آلودگی هوای پایتخت حدود ۸۰ درصد است و خودروها و موتورسیکلت‌های کاربراتوری سهم قابل‌توجهی در آلایندگی هوای شهر دارند.
همچنین پورسیداقایی معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران در باره این طرح گفت: بر اساس آمار‌ها سالانه ۵۰۰۰ نفر بر اثر عوارض ناشی از آلودگی هوا جان می‌دهند و این در حالیست که ۷۰ درصد آلودگی هوای تهران نیز ناشی از تردد وسایل حمل و نقل است.
معاون شهردار تهران با بیان اینکه سعی کردیم در اولین گام معاینه فنی در تهران را جدی‌تر بگیریم، ادامه داد: حالا از اول آبانماه طرح کاهش در کل شهر تهران تسری می‌یابد و باید همه خودرو‌های متردد معاینه فنی داشته باشند.
وی با بیان اینکه مرحله دوم از اول آبانماه به صورت ۲۴ ساعته و هفت روز هفته اجرایی می‌شود، گفت:دوربین‌ها خودرو‌های فاقد معاینه فنی را از اول آبان جریمه می‌کنند و جریمه ۵۰ هزار تومانی در انتظار خودرو‌های فاقد معاینه فنی است.
بر اساس این گزارش، آمار تعداد خودروها در شهر تهران در حدود سه میلیون و هشت‌صد هزار دستگاه خودرو بوده که از این تعداد ۴۰۰ هزار دستگاه از آن فرسوده و کاربراتوری است. سهم آلایندگی خودرو‌های کاربراتوری و فرسوده درآلودگی شهر تهران در حدود ۳۲ درصد است که این به این معنی است که ۳۲ درصد از آلودگی شهر تهران تنها توسط ۱۰ درصد از خودروها تولید می‌شود. بنا بر اعلام فاوای شهرداری در تیرماه سال ۱۳۹۷ تعداد ۱۲۶، ۲۰۴ تخلف معاینه فنی در محدوده طرح کاهش توسط دوربین‌ها ثبت شده است.
