عقربه‌های ساعت روی یک بامداد که قرار می‌گیرد چند مأمور سیاه‌پوش پلیس از خم کوچه‌ای حوالی خیابان شوش عبور می‌کنند و به صورت ضربتی وارد قهوه‌خانه‌ای می‌شوند که نشانی آن از مدتی قبل در اختیار پلیس قرار گرفته است. این‌جا مخفیگاه سه نفر از اوباش سطح یک است که پلیس از مدتی قبل رفتار آن‌ها را تحت نظر داشت و حالا حکم بازداشت‌شان صادر شده‌است. مأموران سیاه‌پوش پلیس در چشم‌برهم زدنی بر سر سه مرد شرور آوار می‌شوند و آن‌ها را در میان حیرت حاضران از محل خارج کرده و به خودرو‌های پلیس منتقل می‌کنند. این گوشه‌ای از عملیات‌های گاه و بی‌گاه پلیس پایتخت در مقابله با اشرار شهر است که تاکنون سه مرحله از آن به اجرا درآمده است. وارد شدن به جرگه اراذل و اوباش سال‌های سال است که در جریان است و روزآمد شدن قوانین هم نتوانسته مانع از ورود نوجوانان و جوانان به این عرصه شود. عربده‌کشی، تخریب اموال مردم، رجزخوانی و درافتادن با مأموران پلیس و سرانجام افتادن پشت میله‌های زندان مسیری است که تازه‌واردان به این عرصه پیه آن را به تن‌شان می‌مالند و برای عبور از هر مرحله به مرحله‌ای بعد روزشماری می‌کنند. آن‌ها که برای خودشان سری میان سر‌ها بلند کرده‌اند نوچه‌هایی دارند که به گاه رجزخوانی‌ها کنار گنده‌لات‌های‌شان صف‌آرایی می‌کنند. رد جراحت‌های قمه و چاقو روی بیشتر نقاط بدن‌های ورزیده‌شان دیده می‌شود. خالکوبی و رجزخوانی با حروف روی اعضای بدن وجه مشترک همه اوباش است. محل زندگی‌شان عمدتاً جنوب‌شهر و پاتوق‌هایشان باشگاه‌های ورزشی، قهوه‌خانه‌ها و بوستان‌های شهر است. با ورود شبکه‌های اجتماعی دنیای تازه‌ای به روی اشرار گشوده‌شد. ناامن شدن خیلی از پاتوق‌ها از سوی پلیس سبب شد تا دست آن‌ها برای شرارت‌های مجازی گشوده‌تر شود. اگر اهل پرسه در شبکه‌های اجتماعی هستید با یک جست‌وجوی ساده کلمه شرارت در اینستاگرام صفحه‌های بی‌شماری از اشرار کشور پیش‌روی‌تان گشوده می‌شود که بدون نظارت پلیس فتا به حیات خودشان ادامه می‌دهند. اگر هم نگاهی به آمار دنبال‌کننده این صفحات بیندازید خواهید دید که صفحات خیلی از اشرار از افراد سرشناس جامعه دنبال کننده‌های بیشتری دارد. پرونده زندگی یک شرور معمولاً در یک نزاع با اشرار دیگر یا با گلوله پلیس در جریان تعقیب و گریز بسته می‌شود و آن وقت است که مجال برای عرض‌اندام نوچه‌ها گشوده می‌شود.
طرح‌های پلیس
طرح‌های پلیس تهران برای گرفتن زهرچشم از اشرار از هشتم‌اسفند‌سال گذشته به جریان افتاد. مأموران پلیس تهران در جریان یک عملیات همزمان موفق شدند ۲۴۱نفر از اوباش شهر را بازداشت کنند که ۶۳نفر از این اوباش زیر ۱۸سال بودند که با گرفتن تعهد به خانواده‌هایشان تحویل داده شدند و بقیه با تشکیل پرونده راهی زندان شدند تا محکومیتی را که قاضی برایشان درنظر می‌گیرد تحمل کنند.
در جریان دومین مرحله از این طرح که ۲۵تیرماه امسال اجرا شد مأموران پلیس تهران ۲۳۸نفر از اوباش را بازداشت کردند. پلیس تهران اعلام کرد ۵۰ نفر از این افراد زیر ۱۸سال داشتند که با قید تعهد آزاد شدند. شمار افراد بازداشت شده در جریان سومین مرحله از این طرح که پنجم شهریور‌ماه به اجرا درآمد ۱۹۵نفر بود که ۴۰نفر از آن‌ها زیر ۱۸سال بودند و به سیاق طرح‌های قبل با قید تعهد آزاد شدند.
در مجموع در جریان اجرای سه مرحله از این طرح ۶۷۴نفر از اوباش بازداشت شدند که در مجموع ۱۵۳نفر از آن‌ها زیر سن قانونی بودند و با قید تعهد آزاد شدند. با کسر این عده از آمار افراد بازداشت شده ۵۲۱نفر در جریان این سه مرحله به مقام قضایی تحویل داده شدند. سرهنگ نوروزی، رئیس پلیس امنیت تهران درباره سرنوشت این افراد به خبرنگار ما می‌گوید این افراد متناسب با جرائمی که مرتکب شده بودند به وضعیت آن‌ها در مراحل قضایی رسیدگی شده است. برخی از آن‌ها مجرمان سابقه‌دار بودند و برخی دارای جرائم کمتر که آمار کلی این افراد در اختیار مقام قضایی است که احصا نشده است.
با یک برآیند کلی می‌توان به صرافت دریافت که شمار افراد بازداشت شده در هر مرحله از طرح نسبت به طرح‌های قبل کمتر بوده است که امید است این موضوع مربوط باشد به خالی شدن جامعه از سلطه اوباش در شهر. پر شدن زندان‌ها از این افراد، اما یک نگرانی مهم به دنبال دارد و آن تغییر نگاه به مقوله بزهکاری است که افراد بیشتری به خود حق بزهکاری می‌دهند.
پلیس تهران بعد از اجرای هر سه مرحله طرح اعلام کرد که این افراد را که بیشترشان از مجرمان سابقه‌دار هستند عمدتاً در جنوب تهران و در نقاط جرم‌خیز و در محل‌هایی مثل قهوه‌خانه، باشگاه‌های ورزشی و تفرجگاه‌ها که آن را به پاتوق‌های خود تبدیل کرده بودند بازداشت کرده است. پلیس در بازرسی از این محل‌ها دارو‌های نیروزا، مواد مخدر، انواع سلاح گرم و سرد و مشروبات الکلی کشف کرده است. عمده‌ترین جرائمی هم که این افراد مرتکب شده‌بودند تجاوز به عنف، رجزخوانی در فضای مجازی، چاقوکشی، قدرت‌نمایی و عربده‌کشی، زورگیری با سلاح، مزاحمت برای نوامیس، تخریب اموال مردم و حمل مواد بوده‌است.
رئیس پلیس تهران در جریان آخرین مرحله از اجرای طرح مبارزه با اشرار اعلام کرد که برخی از این افراد به تازگی از زندان آزاد شده بودند که مجدداً اقدامات مجرمانه خود را از سر گرفتند که نشان می‌دهد مجازات زندان تأثیری در رفتار آن‌ها نداشته است.
چرا مجازات زندان راهگشا نیست؟
حسن تردست، کارشناس قضایی درباره راهگشا نبودن مجازات زندان برای این دسته از افراد به خبرنگار ما می‌گوید: «برای مدیریت رفتار اجتماعی مردم یک مؤلفه شرکت ندارد از همین رو دستگاه قضایی با مجازات حبس نمی‌تواند فرهنگ درستی برای رفتار اجتماعی و فردی افراد ایجاد کند بنابراین اصلاح رفتار این افراد مستلزم سایر نهاد‌ها و مراکز فرهنگی و سیاسی است.» قاضی بازنشسته محاکم‌کیفری یک استان تهران معتقد است: «زندان در محاکم قضایی کشور‌های پیشرفته برای موارد نادر به کار می‌رود نه زمانی که جامعه التهاب دارد و سوء‌رفتار اجتماعی در کل کشور دیده می‌شود که اصلاح این موضوع نیازمند برنامه‌ریزی کلان کشوری است، هر چند ما در سیاست‌ها و مدیریت‌های کلان دچار اشکال هستیم. بنابراین نباید انتظار داشته باشیم دستگاه قضایی با بازداشت به تنهایی به اصلاح رفتار مجرمان کمک کند. در کشوری که همه راه‌ها به بی‌نظمی و بی‌قانونی ختم می‌شود انتظار اصلاح افراد خطاکار و خلافکار دشوار است. ما در سیاست‌ها و مدیریت‌های کلان دچار اشکال هستیم. جامعه توسط حاکمان و توسط قانون مدیریت می‌شود. وقتی بی‌توجهی به قانون یک فرهنگ شد نمی‌توان جامعه را کنترل و مدیریت کرد.»
این وکیل دادگستری معتقد است: «طرح این موضوع به معنای بی‌تفاوتی دستگاه قضایی به رفتار مجرمان نیست؛ چراکه قضات ناگزیر به برخورد با مخلان نظم جامعه هستند و دستگاه قضایی زمانی برخورد می‌کند که پرونده تشکیل می‌شود، اما در حال حاضر این برخورد‌ها نمی‌تواند ریشه‌ای و عمیق باشد. تنها چیزی که بعد از ۴۰ سال فعالیت در امر قضا به نظرم می‌رسد این است قانون را مقدس بشماریم. دستگاه قضایی یکی از فاکتور‌های مدیریت جامعه است و نحوه برخورد و دادرسی عادلانه یکی از ارکان کمک به فرهنگ‌سازی اصلاح رفتار جامعه است که به تنهایی کافی نیست، بنابراین باید نهضتی باشد که قانون را مقدس بشماریم که در هر شرایطی روابط مردم با حکومت، حکومت با مردم و مردم با مردم با قانون تنظیم شود. وقتی فرهنگی القا شد که در آن قانون مقدس شد خیلی از مسائل قابل اعمال و اجرا است بنابراین راه نجات را القای دمیدن به اجرای قانون می‌دانم.»
