سازمان ملل با نامشروع خواندن تحریمهای اقتصادی امریکا علیه ایران آنها را عامل رنج مردم بیگناه دانست. در چنین شرایطی اروپای مدعی ماندن در برجام در مقابل ضرر چندین میلیاردی تحریمها نه تنها هنوز درباره راهکار تبادل ارزی مستقل از شبکه سوئیفت با ایران و حمایت از شرکتهای اروپایی برای ماندن در ایران به نتیجه نرسید و صرفاً در حال لفاظی و اقدامات جبرانی ذرهبینی است، بلکه با اقدامات معناداری چون پایان دادن پروازهای خطوط هوایی خود به ایران عملاً در تحریم با امریکا همراه شده است.
ادریس جزایری، گزارشگر ویژه سازمان ملل طی مصاحبهای با یک شبکه خبری واقع در کردستان عراق گفت: تحریمهای امریکا علیه ایران نامشروع، نامناسب و غیرعادلانه است. جزایری با تأکید بر اینکه در گسترش جنگ تجاری نباید مردم بیگناه رنج بکشند، ادامه داد: اعمال مجدد تحریمها علیه ایران پس از خروج یکجانبه امریکا از توافق هستهای با ایران که به طور مشترک با همکاری شورای امنیت سازمان ملل و با خود امریکا شکل گرفته بود مشروعیت این تحریمها را زیر سؤال میبرد. جزایری که در سال 2015 به عنوان گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در بررسی تأثیرات منفی اقدامات یکجانبه بر حقوق افراد منصوب شد، گفت: اقدامات یکجانبه واشنگتن زیر سؤال بردن چارت سازمان ملل است. وی ادامه داد: مخالفت تمام اعضای کنونی شورای امنیت سازمان ملل و در واقع تمام طرفهای بینالمللی نشاندهنده نامشروع بودن این اقدام امریکاست. بر اساس ساختار سازمان ملل تحریمها باید فقط از سوی شورای امنیت سازمان ملل وضع شوند تا از آسیب مردم کشورها جلوگیری شود. جزایری گفت: تحریمهای بینالمللی باید قالب قانونی داشته و نباید به حقوق قانونی افراد جامعه تجاوز کند و در اعمال دوباره تحریمهای امریکا علیه ایران هیچ کدام از این موارد رعایت نشده است. گزارشگر ویژه سازمان ملل میگوید: تحریمهای امریکا در حال افزایش فشار اقتصادی علیه مردم ایران است و به کاهش توانایی خرید میلیونها نفر در ایران منجر شده و کالاهای وارداتی را بسیار گران کرده است. وی گفت: آیا امریکا با اقدامی که انجام داده برای میلیونها ایرانی غذا و دارو تأمین خواهد کرد؟
جزایری میگوید: شرایطی که ایجاد شده کار را برای ایران در زمینه تأمین نیازهای انسانی سخت و تا حدی غیرممکن کرده است که این مسئله میتواند به گسترش مرگهای خاموش به دلیل نبود دارو در بیمارستانهای ایران در سایه بیتوجهی رسانهها منجر شود. وی گفت: من از سازمان ملل به صورت رسمی درخواست میکنم با تأکید مؤکد خود بر تعهد حفاظت از روند ورود کالاهای کشاورزی، غذا، دارو و تجهیزات پزشکی به ایران از طریق برداشتن گامهای محکم در راستای اطمینان دادن به بانکها، مؤسسات مالی و شرکتها هر چه سریعتر شرایط پرداخت و واردات این کالاها به ایران را فراهم کند.
جایگزین سوئیفت یا کمکهای کماثر
یک منبع مطلع در اتحادیه اروپا روز چهارشنبه به خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفته بود که به عنوان بخشی از اقداماتی که برای حفظ توافق هستهای با ایران صورت میگیرد، یکی از اهداف این است که ساز و کار مالی که باعث ادامه منفعت ایران از توافق میشود، حفظ شود. با این حال این منبع مطلع به سؤال «آیا این پیشنهاد در سطح اتحادیه اروپا در نظر گرفته میشود» پاسخی نداده بود. پیش از آن هم هایکو ماس روز سهشنبه اعلام کرده بود که اروپا باید سیستم مالی مشابه سوئیفت و مستقل از امریکا ایجاد کند تا از شرکتها در برابر تحریمهای امریکا علیه ایران حفاظت کند اما بعد از او آنگلا مرکل در سخنانی نسبت به این پیشنهاد واکنش سردی نشان داده بود تا مشخص شود که دول اروپایی نه عزم و نه برنامه مدون جامعی برای حمایت از برجام دارند و تنها باید انتظار اقدامات کوتاهمدت و کماثر از سوی اروپاییها داشت. در چنین شرایطی اتحادیه اروپا با انتشار بیانیهای اعلام کرد که برای حفظ توافق هستهای سال ۲۰۱۵ با ایران و جبران تأثیرات تحریمهای مجدد امریکا بر کشورمان، مبلغ ۱۸ میلیون یورو را به ایران پرداخت کند که این مبلغ بخشی از بسته بزرگتر ۵۰ میلیون یورویی محسوب میشود. به نوشته رویترز، این اتحادیه مبلغ ۸ میلیون یورو را در بخش خصوصی جمهوری اسلامی که شامل کمکی برای مؤسسات کوچک و متوسط و سازمان توسعه تجارت ایران است، صرف میکند. ۸ میلیون یورو دیگر نیز صرف پروژههای محیط زیستی و ۲میلیون یورو نیز صرف مبارزه با مواد مخدر میشود. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادبه اروپا در بیانیهای اعلام کرد که این بسته روابط اقتصادی و بخشی را که به طور مستقیم به نفع شهروندانمان است بهبود میبخشد اما به روشنی توضیح نداده است که این بسته چند میلیون یورویی در برابر دهها قرارداد لغو شده به ارزش چندصد میلیارد چه اثری بر اقتصاد ایران دارد و چگونه مانع فرار شرکتهای اروپایی در ایران میشود.
همراهی هوایی اروپا با تحریمها
خطوط هوایی انگلیس (بریتیش ایرویز) اعلام کرد که از ماه سپتامبر، پروازهای خود را به ایران متوقف خواهد کرد. بنا بر بیانیه خطوط هوایی انگلیس، ادامه این پروازها از نظر اقتصادی توجیهپذیر نیست. پروازهای خطوط هوایی انگلیس دو سال پیش و پس از توافق هستهای ایران و 1+5 برقرار شده بود. بیانیه خطوط هوایی انگلیس با اشاره به اینکه آخرین پرواز به ایران روز 22 سپتامبر صورت خواهد گرفت، مدعی شده که هزینه بلیتهای مسافران به آنها بازگردانده خواهد شد. بیانیه بریتیش ایرویز در شرایطی صادر شد که جرمی هانت، وزیر خارجه انگلستان در ایالات متحده بهسر میبرد و در گفتوگو با آکسیوس، از آنچه «دل و جرئت» رئیسجمهور امریکا خوانده، تمجید کرده است. پیش از این هم شرکتهای هواپیمایی «ایرفرانس» فرانسه و «کیالام» هلند چراغ سبزی برای توقف پروازهایشان به ایران در ماه سپتامبر داده بودند.