روسیه: برای حفظ برجام عزم قاطع داریم
در 27 مردادماه بود که وزارت خارجه روسیه از عزم خود برای اتخاذ همه اقدامات لازم در راستای حفظ توافق هسته‌ای ایران خبر داد و تأیید کرد که «روسیه به تداوم اجرای تعهدات خود ذیل برجام ادامه می‌دهد. ما بر حمایت قاطع خود از تعهداتمان مبنی بر اتحاذ همه اقدامات لازم در راستای حفظ و اجرای کامل برجام تأکید می‌کنیم.»
بر اساس این بیانیه وزارت امورخارجه روسیه، روس اتم‌شماری از پروژه‌هایی را که با هدف تضمین تطابق با الزامات برجام طراحی شده، اجرا می‌کند. مسکو آماده کمک به تهران برای حل و فصل مسائل پیرامون مازاد اورانیوم کم‌غناست.
البته در این بیانیه تأکید شده است که کلیه این همکاری‌ها در راستای برجام و قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل است و کاملاً تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دارد.
دومین محموله اورانیوم «در آستانه انتقال» به ایران
یک هفته پیش بود که آقای بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرد که دومین محموله اورانیوم «در آستانه انتقال» به ایران است.ایران بر اساس توافق اتمی وین 10 محموله سوخت خود را به روسیه منتقل کرد که اولین محموله را حدود هفت ماه پیش تحویل گرفته و محموله دوم هم «در آستانه انتقال» است. هر کدام از این محموله‌ها می‌تواند به مدت یک سال برای راکتور تهران استفاده شود.
این محمووله اورانیوم 20 درصد غنی شده، سوخت راکتور تحقیقاتی تهران است که مصارف پزشکی و کشاورزی دارد.از سویی دیگر، خبرگزاری شینهوای چین روز جمعه 26 مردادماه به نقل از «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین اعلام کرد که پکن همچنان به همکاری و ارتباط با ایران ادامه خواهد داد.
بر اساس نوشته شینهوا، وانگ یی در تماس تلفنی با آقای محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در راستای منافع مشترک جامعه بین‌المللی است و تأکید کرد: «ما آشکارا اعلام کردیم که با اقدامات غلط و تحریم‌های یکجانبه در روابط بین‌الملل مخالف هستیم. پکن روابط با تهران را ارج می‌نهد و با در نظر داشتن آخرین تحولات بین‌المللی، به دنبال گسترش همکاری‌ها برای بهره‌مندی دو طرف از منافع متقابل است.»وزارت خارجه چین پیشتر و در اوایل آگوست نیز تأکید کرده بود که روابط چین با تهران آشکارا، شفاف و قانونی است این در حالی است که دولت ترامپ تهدید کرده شرکت‌هایی که با تهران تعامل می‌کنند از فعالیت در آمریکا محروم خواهند شد.
دست رد چین و روسیه به درخواست تحریمی آمریکا
همچنین در 12 مردادماه اسپوتنیک به نقل از یک منبع ناشناس اعلام کرد که رایزنی‌های آمریکا با چین برای متقاعد کردن پکن جهت کاهش و متوقف نمودن خرید نفت از ایران شکست خورده است. «فرانسیس فانون» معاون وزیر امور خارجه آمریکا در بخش انرژی، به چین سفر کرده و مذاکراتی را با مقامات پکن برای توقف خرید نفت از ایران انجام داده بود اما این مذاکرات راه به جایی نبرده است.وزارت خزانه‌داری ایالات متحده آمریکا می‌گوید در صورتی که چین٬ روسیه و اروپا به خرید نفت از ایران ادامه بدهند٬ مشمول تحریم‌های آمریکا خواهند شد.
استیون منوچین٬ وزیر خزانه‌داری آمریکا در ششم مردادماه در جریان ارائه گزارشی به کمیته خدمات مالی مجلس نمایندگان آمریکا این مطلب را عنوان کرد. در این جلسه٬ استیون لینچ٬ نماینده دموکرات مجلس نمایندگان از وزیر خزانه‌داری آمریکا پرسید آیا چین قبول کرده است تا واردات نفت از ایران را قطع کند و اگر این کار را نکند آیا واشنگتن قصد دارد چین را تحریم کند؟آقای منوچین در پاسخ گفت که آمریکا قصد دارد برای مقابله با خرید نفت ایران «هر کشوری٬ از جمله چین» را تحریم کند و تأکید کرد: «بار دیگر٬ ما قصدمان این است که علیه نفت ایران تحریم‌هایی علیه روسیه٬ اروپا و دیگران اعمال کنیم.» آمریکا در هجدهم اردیبهشت‌ماه، رسماً از توافق هسته‌ای خارج شد و به دنبال آن در 11 تیرماه مدیر سیاست‌گذاری وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که دور جدید تحریم‌های شدید علیه ایران از ۱۳ مردادماه، و بخش بعدی آن از ۱۳ آبان‌ماه اجرا می‌شود و تلاش خواهد شد که صادرات نفت ایران به صفر برسد. در این میان اما اتحادیه اروپا به همراه روسیه و چین در تلاشند تا همچنان به برجام وفادار بمانند.
اعتراف زودهنگام ترامپ به ناتوانی در به صفر رساندن
صادرات نفتی ایران
در این میان، در یک مردادماه بلومبرگ به نقل از دو مقام آگاه در دولت آمریکا نوشت، پیش‌بینی دولت ترامپ این است که با آغاز تحریم نفتی ایران در چهارم نوامبر، خرید نفت از این کشور تنها بین ۷۰۰ هزار تا یک میلیون بشکه در روز کاهش یابد. این در حالی است که دولت ترامپ پیش از این هدف خود را به صفر رساندن صادرات نفتی ایران در ماه نوامبر اعلام کرده بود.به گفته این دو منبع آگاه، چین و هند که خریدار ۵۰ درصد از نفت تولیدی ایران هستند و اتحادیه اروپا که سهم ۲۰ درصدی در صادرات نفتی ایران دارد، موانع اصلی موجود بر سر راه تحریم نفتی ایران به شمار می‌روند.
ایران در حال حاضر به طور میانگین روزی 1/2 میلیون بشکه نفت صادر می‌کند و چنانچه اتحادیه اروپا در راستای حفظ منافع اقتصادی ایران از برجام، خرید نفت خود از این کشور را افزایش دهد، پیش‌بینی دولت ترامپ از کاهش فروش نفت ایران از رقم اعلام‌شده نیز کمتر خواهد شد.پیش از این نیز وزارت خارجه آمریکا با اذعان تلویحی به شکست سیاست تحریمی واشنگتن در قبال ایران اعلام کرده بود، دولت ترامپ درخواست معافیت از تحریم نفتی ایران را در مورد کشورهایی که قادر به کاهش فوری خرید نفت از این کشور نیستند، بررسی خواهد کرد.
در حالی‌که دولت ترامپ توانسته است برخی متحدان خود را مجاب کند تا خرید نفت ایران را کاهش دهند، اما تاکنون در متقاعد کردن مشتریان نفتی عمده ایران از جمله چین و هند راه به جایی نبرده است. چین رسماً اعلام کرده که از تحریم نفتی آمریکا علیه ایران تبعیت نخواهد کرد و ترکیه نیز تأکید کرد که همچنان به خرید گاز از ایران طبق توافقنامه قبلی خود ادامه خواهد داد.
حرکت در مسیر ایجاد اتحاد استراتژیک در پرتو تقابل با ترامپ
حال با توجه به سیاست‌های ترامپ برخی از رسانه‌های جهانی از ایجاد اتحاد استراتژیک میان چین و روسیه در آینده نزدیک خبر داده‌اند که ضرورت‌های موجود دو کشور را در مسیر گسترش همکاری‌های اقتصادی قرار داده و بر اساس بازی حاصل جمع مثبت، دو کشور برای حفظ منافع اقتصادی خود، باید سطحی جدید از مناسبات را در پیش گیرند. علاوه براین، تهدید مشترک واشنگتن برای پکن و مسکو، رهبران دو کشور را به سمت ایجاد اتحاد راهبردی رهنمون کرده است. همچنان‌که ولادیمر پوتین، رییس جمهوری روسیه و شی جینگ پینگ، رییس جمهوری چین، در ماه‌های گذشته با توجه به دیدارهایی که در نشست سازمان همکاری شانگهای و نشست جی 20 در هامبورگ با یکدیگر داشته‌اند، بر ضرورت ایجاد اتحاد راهبردی تأکید کرده‌اند.
در نتیجه این امر شاهد بوده‌ایم که همکاری‌های نظامی و همراهی مواضع دو کشور با یکدیگر، به شدت افزایش یافت و حتی نظامیان چین و روسیه تمرینات نظامی مشترک را در سطح وسیع انجام داده‌اند. حال تهدیدات امنیتی که ترامپ در سطح بین‌المللی برای مسکو- پکن ایجاد کرده، در نهایت منجر به گسترش همکاری دو کشور شده و اکنون شاهد هستیم که در اکثریت موضوعات بین‌المللی، دو کشور در شورای امنیت موضع مشترک اتخاذ می‌کنند. مسائل عمده‌ای چون برجام، میانمار، کره شمالی، سوریه، افغانستان، جلوگیری از نفوذ ناتو به شرق، مخالفت با حضور نظامی آمریکا در شرق آسیا و ... نمونه‌های اصلی همکاری‌های مشترک بین‌المللی طی سالیان اخیر بوده است.
