ییلاق و قشلاق میکنند. دامهایشان را در سراسر مراتع مجاز به چرا میبرند. با کمترین امکانات بیشترین تولیدات را به خود اختصاص میدهند. عشایری که سهمی ۲۵ درصدی در تأمین گوشت قرمز و ۳۵ درصدی در تولیدات صنایع دستی دارند و بدون هیچ چشمداشتی شبانه روز تلاش میکنند. حفاظت از این مرز و بوم را با جان و دل انجام میدهند و به دولت در تأمین مواد غذایی کمک میکنند. با این حال در اثر ناملایمات زندگی و طبیعت هر روز از تعدادشان کاسته میشود. از این رو وقتش رسیده است که مسئولان به شیوهای جدید از آنها حمایت کنند. عشایری که اقتصاد مقاومتی را به ارمغان میآورند و تولید سالانه ۲۰۰ هزار تن گوشت قرمز و ۳۵۰ هزار تن لبنیات را بر عهده دارند.
هر روز که میگذرد بر تمایل عشایر به یکجا نشینی نیز افزوده میشود. عشایری که بهرغم کمبود خدمات رفاهی، درمانی و آموزشی همچنان دست از تلاش و کوشش برنداشتهاند. با این حال زندگی آنها هم متأثر از خشکسالی، کمبود منابع آبی، کاهش ایلراهها به واسطه بلایای طبیعی و تغییرات کاربری دستخوش تغییرات شده است. از همین رو کارشناسان معتقدند طی دهه اخیر نه تنها بر جمعیت یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفری عشایر افزوده نشده است، بلکه روز به روز هم بیم آن میرود که این جمعیت ریزش داشته باشد. عشایری که بخش عمده و حیاتی تولیدات دامی و صنایع دستی را به خود اختصاص میدهند و با ییلاق و قشلاق و پا گذاشتن به تمام مناطق نمیگذارند هیچ متجاوزی به کشور ورود کند.
آنها حفاظت از این مرز و بوم را در تمام ساعات شبانهروز بدون خستگی وصفناپذیر بر عهده خود میدانند و در قبال این خدمات هیچ چشمداشتی ندارند. علاوه بر این با توجه به نقش پررنگشان در تأمین مواد غذایی اولیه، دولت را هم یاری میکنند و نمیگذارند واردات مواد غذایی به صورت بیرویه انجام بگیرد. عشایری که تولیدات سالانه ۲۰۰ هزارتن گوشت قرمز، ۳۵۰ هزار تن لبنیات و انواع فرآوردههای آن و ۳۵ درصد صنایعدستی کشور را به خود اختصاص میدهند.
تولیدات عشایر قابل چشمپوشی نیست
این کوچگران در سراسر کشور از استان خراسان شمالی گرفته تا استان فارس، ایلام، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و ... در حال فعالیت هستند. بیشترین جمعیت عشایر نیز با حضور ۱۴۸ هزار نفر به استان فارس اختصاص دارد. از همینرو این استان به عنوان قطب عشایر کشور شناخته میشود که در قالب ۳ ایل بزرگ قشقایی، لر و خمسه و ۸ طایفه مستقل در این استان فعالیت دارند. استان چهارمحال و بختیاری نیز با داشتن ۱۲۶ هزار نفر جمعیت عشایری به همراه یک میلیون و ۷۰۰ هزار رأس دام سبک بعد از استان فارس دومین استان عشایرنشین کشور محسوب میشود. با اینکه این دو استان بیشترین تعداد عشایر کشور را به خود اختصاص دادهاند، اما هر کدام از مناطق عشایر نشین کشور یک کارگاه بزرگ اقتصاد مقاومتی به شمار میروند.
عشایری که تضمین کننده تولید و اشتغال هستند و اگر روزی جمعیت آنها به صورت چشمگیر ریزش داشته باشد موجی از بیکاری را با خود به همراه خواهند داشت. همچنین تولیدات کشور هم با کاهش چشمگیری مواجه خواهد شد. برای نمونه در حال حاضر تنها عشایر شهرستان ساوجبلاغ سالانه بیش از ۲ هزار و ۴۱۰ تن شیر، ۴ هزار و ۵۲۷ تن گوشت قرمز و هزار و ۷۶۰ تن سایر فرآوردههای لبنی تولید میکنند که همگی سهم بهسزایی در اقتصاد استان البرز دارند.
همچنین به گفته یوسف فصاحت، مدیر عامل شرکت تعاون عشایر مهاباد، عشایر مهاباد نیز سالانه ۹ هزار و ۷۵۰ تن فرآورده دامی شیر، ۱۶ هزار و ۴۱۹ تن گوشت قرمز، ۲۸۶ تن پشم و ۴ تن کرک و مو تولید میکنند. علاوه بر این درحالی که عشایر استان اردبیل تنها ۶ درصد جمعیت استانشان را به خود اختصاص میدهند، به گفته قادر هنرمند مدیرکل امور عشایری استان اردبیل، سالانه دست به تولید بالغ بر ۱۰ هزار و ۵۰۰ تن گوشت قرمز، ۴۳ هزار تن شیر، ۱۳ هزار و ۶۰۰ متر مربع صنایع دستی، ۵ هزار و ۴۰۰ تن پنیر و یک هزار و ۵۰۰ تن پشم میزنند. البته همان طور که اشاره شد، تولیدات عشایر بیش از اینهاست و اینها فقط مثال کوچکی از سهم عشایر در تحقق اقتصاد مقاومتی است.
عشایر الگوی اقتصادی کشور هستند
همین عشایری که پیش از این هم به آنها اشاره شد که هیچ انتظاری در قبال فعالیتهای خود ندارند، همواره از کمترین حمایتها و تسهیلات برخوردار هستند. تمام تولیداتشان هم ثمره همت و تلاش خودشان است. از همین رو بهرغم اینکه مسئولان باید با توجه به اهمیت حضورشان و ناملایمتیهای این روزهای طبیعت چتر حمایتیشان را بر سر آنها باز کنند، اما فعالیت آنها نمونه واضح اقتصاد مقاومتی است.
الگویی که در تمام بخشهای کشور باید مورد توجه قرار گیرد تا با بهرهمندی از ظرفیتهای داخلی بیشترین بهره اقتصادی ایجاد شود. در این خصوص رئیس سازمان امور عشایر کشور تأکید میکند: «عشایر با کمترین نرخ بیکاری، نداشتن معوقات بانکی و تکیه بر توانمندی بومی و تولیدات داخلی میتوانند الگوی اقتصادی در کشورمان باشند.» کرمعلی قندالی ادامه میدهد: «پروژههای عمرانی از جمله احداث راههای مواصلاتی و بزرگراهها نباید بدون توجه به وضعیت زندگی و تردد عشایر انجام شود.» در این باره سیدمهدی صادقی، استاندار قم میگوید: «عشایر در هر منطقهای که حضور دارند، منشأ برکات بسیاری بودهاند و مسئولان امر باید تلاش کنند تا وضعیت زندگی آنها بهبود یافته و موجب رضایتمندی آنان شود.» تا روز به روز بر جمعیت آنها نیز افزوده شود.