تالاب‌های آلاگل، آلماگل و آجی‌گل از مجموعه تالاب‌های بین‌المللی ایران در دشت ترکمن صحرا و در نزدیکی مرز ایران و ترکمنستان از مناطق مهم و دیدنی استان گلستان هستند، اما اکنون بر اثر خشکسالی، حال و روز خوشی ندارند و نیازمند توجه و درایت ویژه برای بازگشت به دوران خوش گذشته هستند.
به دلیل خشکسالی‌های متوالی و سراسری در یک‌دهه اخیر و متعاقب آن تبخیر بالا و نیز احداث چند سد در بالادست رودخانه مرزی اترک، آب موجود در این تالاب‌ها رو به پایان است.
به گفته رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست گنبدکاووس، «به رغم آنکه وسعت تالاب آلاگل براساس کنوانسیون رامسر ۹۲۰ هکتار ثبت شده، اما در سال‌هایی که تنش آبی وجود ندارد از وسعت ۲ هزار و ۵۰۰ هکتاری برخوردار می‌شود، ولی اکنون به دلیل خشکسالی و تبخیر بالا، وسعت آن به حدود ۹۰۰ هکتار مصوب در کنوانسیون رامسر با عمق ۳۰ سانتی‌متر تا یک متر و نیم رسیده است.»
غلامرضا کریمی با بیان اینکه این تالاب بین‌المللی در سال‌های گذشته نیز خشک شده بودند، گفت: «در فصل‌های پاییز، زمستان و بهار که میزان بارش‌ها بیشتر می‌شود، مجدداً احیا می‌شوند. برای آبگیری این سه تالاب در سال‌جاری و با صرف ۳ میلیارد ریال هزینه، کانال‌های انتقال آب به این تالاب‌ها لایروبی شد تا به محض بارش‌های فصلی و طغیان رودخانه اترک نسبت به آبگیری آنان اقدام شود.»
تالاب زنده؛ جامعه زنده
احتمال خشک‌شدن دو تالاب آجی‌گل و آلماگل در صورتی که باران کافی مردادماه جاری چه در منطقه گنبدکاووس و چه در منطقه بالادست رودخانه اترک یعنی استان خراسان شمالی نبارد، بسیار بالاست.
وجود سه تالاب بین‌المللی در منطقه نوار مرزی اینچه‌برون گنبدکاووس به ماندگاری جوامع محلی در این منطقه گرم‌و‌خشک و جلوگیری از ورود ریزگرد‌ها از بیابان «قره‌قوم» ترکمنستان به داخل کشور کمک کرده است.
البته هنوز حقابه تالاب‌ها از سوی وزارت نیرو مورد تصویب قرار نگرفته است، اما با تصویب آن می‌توان به حفظ همیشگی این سه تالاب و استفاده از کارکرد‌های آن در منطقه امیدوارتر بود.
در صورت استمرار خشکسالی‌ها در چند سال آینده و اختصاص ندادن حقابه به این سه تالاب، امکان بروز ریزگرد‌ها در منطقه وجود دارد، اما در صورت بارش‌های سالانه در سه فصل پاییز، زمستان و بهار تالاب‌های آلاگل، آجی‌گل و آلماگل مجدداً آبگیری و احیا شده و جای نگرانی نیست.
چشم به راه باران
در سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی‌های مستمر، آب بسیار اندکی در رودخانه مرزی اترک که منبع اصلی تأمین آب کشاورزان و دامداران بخش مرزی شهرستان گنبدکاووس و سه تالاب بین‌المللی آن است، جاری بوده است.
هم‌اکنون منابع آبی بسیار کاهش یافته و مشکلات جدی نیز برای کشاورزان و دامداران ایجاد کرده و اولویت نخست وزارت نیرو و آب منطقه‌ای، تأمین آب شرب انسان، کشاورزان و دامداران است.
بارش‌های خوب اردیبهشت امسال و طغیان رودخانه اترک سبب شد تا علاوه بر آبگیری سه تالاب بین‌المللی، در سد دانشمند بخش مرزی «داشلی برون» گنبدکاووس نیز، مقداری آب ذخیره شود که اکنون برای مصارف کشاورزان منطقه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگرچه سه تالاب بین‌المللی آلاگل، آلماگل و آجی‌گل جزو تالاب‌های نیمه‌خشک کنوانسیون رامسر ثبت شده‌اند، اما هرگونه کم‌توجهی و تخریب تالاب‌ها، به یقین خسارت‌های زیست‌محیطی فراوانی به منطقه وارد می‌کند.
در صورت تأمین منابع آبی مناسب قطعاً به تالاب‌ها به عنوان ذخیرگاه نیز حقابه داده می‌شود، اما وقتی خبری از تدبیر نیست، فعلاً فقط باید منتظر بارش‌های مناسب بود.
