هیئتهای مؤتلفه اسلامی از جمله تشکلهای مذهبیای هستند که با آغاز نهضت امام خمینی (ره) فعالیت خود را شروع کردند. به ادعای سران این جمعیت رهبر انقلاب بر وحدت هیئتهای مذهبی تشکیلدهنده این جمعیت تأکید داشت. امانی از جمله بنیانگذاران این جمعیت بود که برجستگی خاصی نسبت به هممسلکان خود داشت، بهطوری که در تبلیغات راهپیمایی روز عاشورا (۱۳ خرداد) نقش چشمگیری ایفا کرد و بیشتر اشعاری که در این روز سر داده میشد، سروده وی بود. در قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ با نظارت و مدیریت حوزههای ۱۰ نفره مؤتلفه به شایستگی به ایفای نقش پرداخت. همچنین پس از سرکوب خونین قیام ۱۵ خرداد و تبعید امام به ترکیه که رژیم شاه گمان میبرد تمامی موانع را از سر راه خود کنار زده است و هیچ کس را یارای مقابله با او نیست، صادق امانی و برخی از همرزمانش با تشکیل شاخه نظامی، شناسایی، تربیت اخلاقی، دینی، عقیدتی و آموزش نظامی اعضای شاخه نظامی مؤتلفه اصلیترین دولتمرد نزدیک به امریکا یعنی حسنعلی منصور را از میان برداشتند.
با توجه به اهمیت و نقش صادق امانی در تربیت کادرهای مبارز و متدین و بهکارگیری آنان در روند نهضت اسلامی و پیروزی انقلاب و با عنایت به فقدان یک پژوهش مستقل و کامل در این زمینه این پژوهش درصدد است در راستای تبیین نقش شخصیتها در تاریخ انقلاب با رهیافتی جدید به بررسی محیط و زمانه صادق امانی، پایگاه اجتماعی و فعالیتهای تشکیلاتی وی در پیوند با انقلاب اسلامی و امام خمینی (ره) بپردازد.
پژوهشی که از آن سخن میرود، در پنج فصل تنظیم شده است. در فصل اول به پیشینه خانوادگی و اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دوران تولد و پرورش امانی و همچنین پایگاه و خاستگاه اجتماعی و اقتصادی وی پرداخته شده است. در این فصل بهطور کلی اوضاع اجتماعی و سیاسی ایران از میانه دهه ۱۳۲۰ تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و تشکیل جامعه تعلیمات اسلامی و نقش و اقدامات امانی در این جامعه بررسی شده است.
در فصل دوم فعالیتها و عملکرد صادق امانی از تشکیل فدائیان اسلام تا آغاز نهضت امام خمینی (ره) بررسی شده است. بهعلاوه به چگونگی تشکیل جمعیت فدائیان اسلام و نحوه همکاری امانی با این جمعیت، چگونگی تشکیل گروه سیاسی- مذهبی شیعیان توسط امانی و دیگر همرزمانش نیز پرداخته شده است. در این فصل شرح داده میشود که امانی ضمن همکاری با فدائیان اسلام دست به تشکیل گروه مستقل دیگری به نام شیعیان زد، لذا اقدامات و عملکرد شهید صادق امانی در گروه شیعیان و چگونگی انشعاب وی و عدهای دوستانش از این گروه نیز بررسی میشود. فصل سوم به اوضاع سیاسی ایران در سالهای اولیه دهه ۱۳۴۰، آغاز نهضت امام خمینی (ره)، پذیرش امام خمینی (ره) و پذیرش مرجعیت ایشان توسط امانی و پیوستن او به نهضت امام، سفر زیارتی صادق امانی به حج و عتبات عالیات و نقش امانی و هیئت مسجد شیخ علی در مخالفت با تصویبنامه انجمنهای ایالتی و ولایتی و انقلاب سفید شاه، حمله رژیم به مدرسه فیضیه و حضور امانی در آن واقعه میپردازد. همچنین تشکیلات و سازمان هیئتهای مؤتلفه و نقش امانی در تظاهرات عاشورای ۱۳۴۲، قیام ۱۵ خرداد و پخش اعلامیه کاپیتولاسیون، تبعید امام به ترکیه و تشکیل شاخه نظامی هیئتهای مؤتلفه از دیگر مباحث این فصل است.
فصل چهارم این پژوهش به زمینههای ترور منصور و تلاشهای امانی برای اخذ فتوای شرعی ترور منصور، انجام عملیات بدر و ترور منصور و نقش صادق امانی در این زمینه، دیدگاه امام خمینی (ره) در باره ترور، دستگیری، بازجویی و محاکمه امانی و دیگر همرزمانش و در نهایت شهادت آنان میپردازد.
در فصل پنجم و پایانی به آثار و تألیفات امانی و همچنین برخی ویژگیهای رفتاری و شخصیتی وی پرداخته شده که در پایان هم نتیجه این پژوهش آمده است. برای تدوین این پژوهش سعی شد غیر از منابع کتابخانهای از منابع آرشیوی و اسنادی هم استفاده شود. از برخی اسناد و خاطراتی که در آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی موجود بود به تناسب برای بخشهایی از پژوهش بهره گرفته شده است.