مهندسی رزمی جنگ یکی از ستونها و پشتوانههای اصلی در پیروزی رزمندگان بود. به قول بسیاری از فرماندهان جنگ، عملیاتی موفق نمیشد مگر آنکه مهندسی رزمی در آن نقش تعیین کنندهای داشت. در بسیاری از مواقع عملیات مهندسی رزمی خلأ کمبود لشکرهای عملیاتی را جبران میکرد. از این رو با سردار جانباز ناصر نادبیزاده فرمانده گردان مهندسی رزمی تیپ ۱۵ امام حسن مجتبی (ع) که در روند اجرای عملیات کربلای یک نقش بسزایی داشت، به گفتوگو نشستیم. روایت سردار نادبیزاده را از فتح مهران پیشرو دارید.
مهران باید آزاد شود
عملیات کربلای یک، ساعت ۲۲ و ۳۰ دقیقه نهم تیر ۱۳۶۵ با رمز یا ابوالفضل عباس (ع) ادرکنی آغاز شد. این عملیات درمنطقه عمومی مهران در پنج مرحله به اجرا در آمد که هدف آن آزادسازی شهر مهران بود. عراق بعد از تصرف مهران، تبلیغات زیادی به راه انداخته بود. تیپ ما بعد از فتح فاو برای انجام یک مأموریت عازم کردستان بود که با توجه به فرمان حضرت امام در خصوص آزادسازی مهران و دستوری که متعاقب آن به نیروی زمینی سپاه داده شد، برنامه تیپ ما هم تغییر کرد و در تاریخ هفتم تیرماه به سمت مهران حرکت کردیم و در ۴۰ کیلومتری این شهر مستقر شدیم.
مهندسی رزمی، حساس و سخت
از آنجا که مهندسی رزمی باید از ابتدای عملیات گام به گام و پا به پای یگان رزم خود حضور داشته باشد، تقریباً جزو اولین گردانهایی بودیم که در منطقه مستقر شدیم. سنگرهای عقبه پشتیبانی، سنگرهای اورژانس و سولههایی که نیاز بود برای فرماندهی و دیگر قسمتها را ساختیم. در شب عملیات هم ما با یک تیم مهندسی که شامل چند دستگاه بولدوزر و تعدادی لودر همراه با نیروهای پیاده بود حضور داشتیم. ما دو گردان وارد کردیم و یگانهای دیگر هم بودند و فقط تیپ امام حسن مجتبی (ع) نبود، خیلی از لشکرها هم بودند؛ لشکر ۴۱ ثار الله، تیپ بیتالمقدس، لشکر ۲۵ کربلا، لشکر ۱۷ علیبن ابیطالب، لشکر ۲۷ رسولالله و دو توپخانه سپاه و دو توپخانه ارتش هم بودند که توپخانههای ارتش واقعاً خیلی کمک کردند و حجم عظیم آتش توپخانه داشتیم.
در مرحله اول ما پیشروی خوبی داشتیم، از سمت امامزاده سید حسن حرکت کردیم. قرار بود صبح روز اول عملیات ۱۰ گردان به هم وصل شویم که اطلاع دادند عراق پاتک زده و مانع اتصال گردانها شده است، البته پاتک بعثیها توسط یگانهای خودمان خنثی شد. در شب دوم ما خاکریزها و جان پناههایی آماده کردیم که رزمندگان بتوانند پناه بگیرند. هر چه پیشروی بیشتر میشد ما باید سنگرهای مستحکمتر میساختیم، زیرا آتش دشمن هم شدیدتر میشد ضمن آنکه درگیریها هم بیشتر میشد و سنگرها باید طوری آماده میشد که رزمندگان بتوانند پدافند را انجام دهند و خط را نگه دارند تا مرحله دوم عملیات آغاز شود.
به دلیل دید و در تیر رس بودن ماشین الات مهندسی و رانندههای لودر و بلدوزر در اکثرمواقع ودر عملیاتها ماموریت و کارمهندسی میبایست درشب وبا ستفاده از تاریکی هوا انجام گیرد.
مأموریت مهندسی رزمی خیلی حساس و سخت است. ما باید همگام با نیروهای پیاده پیش برویم؛ یعنی ماشین آلات مهندسی اعم از بولدوزر و لودر هر لحظه باید در محل باشد تا در صورت نیاز نسبت به حفر سنگر و زدن خاکریز در هر نقطه که نیاز شد، اقدام کند. در تمام مراحل باید نیروهای رزمی را همراهی میکردیم حتی کار تخلیه مجروحان و پیکر شهدا را انجام میدادیم. برخی فکر میکنند همه نیروهای مهندسی رزمی که در دوران دفاع مقدس حضور داشتند و نقش آفرینی کردند، دورههای مختلف آموزشی نظامی یا کلاسیک دیدهاند در حالی که اینطور نبود بیشتر از روی تجربه بود یا از طریق شناسایی نقاط قوت و ضعف دشمن بود که قوی شدیم.
یکی دیگر از ماموریتهای مهندسی این بود که پس از احداث خاکریز و جان پناه لازم سکوها و همچنین سنگرهایی در پشت این خاکریزها احداث نمایند تا خودروهای ۱۰۶ بر روی سکوها قرار گرفته تا بتوانند تانکها و خودرها وسنگرهای تجمعی دشمن را هدف قرار دهند.
سرعت عمل در تحرک
شب دوم عملیات هم خوب پیش رفت. بعد از این مرحله بود که یکی از تیپهای گارد ریاست جمهوری عراق پاتک سنگینی زد که رزمندگان ما دفع کردند. در ۱۲ تیر ماه توانستیم ارتفاعات قلاویزان را تصرف کنیم و در مرحله بعد ارتفاعات ۲۱۰ را گرفتیم. سرانجام ۱۸ تیرماه مهران آزاد و بلافاصله پاکسازی شهر آغاز شد. من آخر عملیات مجروح شدم در حالی که عملیات آزادسازی به پایان رسیده بود. الحمدلله همه کارها به خوبی پیش رفت و ما در این عملیات ضربه سنگینی به دشمن بعثی وارد کردیم.
عراق دراین عملیات تنها نبود. کشورهای غربی و عربی پشت ارتش بعثی عراق بودند. حتی منافقین در این عملیات به کمک بعثیها آمده بودند و در کار شناسایی و اطلاعاتی به آنها کمک میکردند. ارتفاعات قلاویزان اهمیت بسیار استراتژیکی داشت. هر کس این ارتفاعات را میگرفت برمهران اشراف داشت. هدف اصلی، بازپسگیری شهر مهران و ارتفاعات سوقالجیشی قلاویزان و پاکسازی آن از لوث دشمن بود که این هدف صددرصد محقق شد. در این عملیات میتوان بهترین عملکرد در روند پیروزی را اصل غافلگیری و سرعت عمل درتحرک و اجرای صحیح و به موقع مانورهای یگانها در منطقه عنوان کرد.
۹۰۰۰ کشته و ۱۴۰۰ اسیر
در این عملیات تعدادی از تیپهای ارتش بعثی از جمله تیپ ۴ و ۵ گارد ریاست جموری عراق منهدم شد. این تیپها قوی بودند و رزمندگان ما را خیلی اذیت کردند. یک تیپ ۵۰۷ کماندویی هم بود که رزمندگان را در ارتفاعات قلاویزان اذیت میکرد که آن هم منهدم شد. ضمن آنکه تعداد زیادی نفربر، خودرو و تانک آنها را هم منهدم کردیم. در پیشرویها غنائم زیادی گرفتیم. حدود ۷۰ دستگاه انواع ماشین الات جنگی و مهندسی و حدود ۱۲۰ خودرو غنیمت گرفته بودیم. ماشین جنگی عراق در آن منطقه کاملا زمینگیر شده بود. از نیروهای بعثی در این عملیات در مجموع حدود ۹۰۰۰ کشته و حدود ۱۴۰۰ اسیر شدند.